Toplumsal Dönüşümler Işığında Sanat Eğitimi Alan Öğrencilerin Airbrush (Hava Fırçası) Kullanımına İlişkin Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 2017 Sayı: 9, 430 - 445, 31.10.2017

Ahu Simla Değerli

Öz

İnsanlık tarihinin başlangıçtan beri, toplum adı verilen
organizasyon içinde gelişimini sürdüren sanat neredeyse din kadar eski bir
olgudur. Yazının bile bilinmediği çağlarda insanlar çizgiler, şekiller ve
renkler yardımıyla kendilerini ifade etme yolunu bulmuşlardır. Zaman içinde
etkenler ışığında gelişen sanat olgusu çeşitli değişimler geçirmiş; bu değişimler
ve gelişimlerin de etkisiyle hızlı bir süreçten geçerek farklı biçimlerde karşımıza
çıkmıştır. Rönesans’la birlikte tek bakış açısı noktasının terk edilmesi ve Natüralizmle
birlikte gelişen geleneksel sanatın Kübizm ile yıkılması, sanatta yeni çığırların
açılmasının yolunu açmıştır. Bu yeni gelişmelerin ardından sanayi devriminin
etkisiyle, endüstri çağının toplumdaki değişimleri, nesneler dünyasından uzaklaşan,
formları sıfırlayan ve de çok geniş perspektiflerden incelemeye çalışan dönem
insanını bu uzantılarda sanatın yerini, sorgulamaya ve algılamaya itmiştir. İnsanoğlunda
uyanan tüm bu algıların/sorguların etkisiyle de yorumlama olgusunu geliştirerek
sanatı yeni araçların da yardımıyla çok daha farklı boyutlara taşınmıştır. Bu
araçlardan biri olan airbrush’ın (hava fırçası) prototipini ilk insanların
kullandığı varsayılmaktadır. Mağaralarda bulunan izler bu teknolojinin o dönemde
kullanımına örnek gösterilebilir. Bu izlerin, çoğunu el izi oluşturacak şekilde
boya püskürtmek yoluyla elde etmişlerdir. Hatta Mağara adamının bazı görseller
oluşturmak için kemiklerin içine hayvan kanı doldurarak yaptığı püskürtme yöntemi
17.000 yıl öncesine tarihlendirilmiştir.Ama günümüzde kullanılan airbrush (hava
fırçası) ın tarihi 17. Yüzyılın ikinci yarısına denk gelmektedir. Airbrush
mekanizmasının genel bir tarihine bakacak olursak; airbrush benzeri olarak üretilen
ilk aletin patenti 1876 yılında Francis Edgar Stanley tarafından alınmıştır.
Francis Edgar Stanley ve ikiz kardeşi bu aleti Stanley Kuru Plaka Şirketlerinde
fotoğraf plakalarını kaplamak için kullanmışlardır. Ancak kullanılan bu boya
distribütörü ile oluşturulmuş herhangi bir sanatsal çalışma ortaya çıkarılmamıştır.Airbrush
temelde basit olarak püskürtme boya tabancası mantığına dayanmaktadır. Teknik
olarak pistoledeki boya haznesinden gelen boyanın basınçlı hava yardımıyla
moleküllerine ayrılması, ardından hava ile karışan boyanın çok küçük damla
partikülleri halinde yüzey üzerine püskürtülmesi ile gerçekleşmektedir.
Airbrush uygulama olarak birçok sanatçıya kolaylık sağlayan bir tekniktir.
Airbrush zamanla değişip gelişerek günümüzdeki şeklini almıştır. Eski bir araç
olmasına karşın 90’lı yılların başında sanat çalışmalarında sıkça kullanılmıştır.
Öyle ki Grafik sanatçılarından Fotorealist sanatçılara kadar birçok sanatçının çalışmalarında
bu tekniğin yarattığı harikaları görmek mümkündür. Bu araştırmanın evrenini Türkiye’deki
güzel sanatlar fakültesi resim bölümü ve eğitim fakültesi güzel sanatlar eğitimi
bölümü resim-iş eğitimi anabilim dallarını birlikte bünyesinde bulunduran üniversiteler
oluşturmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’deki 14 üniversite, 28 fakülte ile çalışılmıştır.
Üniversite karşılaştırmalarının esas alındığı bu çalışmada anketler 964 katılımcıya
uygulanmış, veriler IBM SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Sözü
edilen üniversitelerde eğitim gören katılımcıların airbrush sahipliği ve bu
teknolojiyi ne kadar kullanmayı bildikleri araştırmamızın temel amacını oluşturmuştur.
Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden deneysel olmayan betimsel araştırma
deseni kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak nicel veriler için,
uzman görüşlerine dayanan “Teknoloji Algısı” anketi kullanılmıştır. Veri
toplama sürecini standardize etmek amacıyla uygulayıcılara yönelik yönergeler
hazırlanmıştır. Ölçme aracının gönderildiği üniversitelerden 6 (altı) ay içinde
sonuçlar toplanmıştır. Ölçme aracında yer alan veriler IBM SPSS 22 paket
programı kullanılarak analiz edilmiştir. Dört bölümden oluşan araştırmanın giriş
bölümünde araştırmanın kuramsal çerçevesi olan airbrush’ın tarihi gelişimine ve
kullanım alanlarına yer verilmiştir. Literatürden sonra araştırmanın amacı ve
problemleri belirtilmiştir. İkinci bölümünde araştırmanın yöntemi üzerinde
durulmuştur. Üçüncü bölümde bulgular sunulmuştur. Dördüncü bölümde ise araştırmaya
yönelik genel sonuçlar irdelenerek, araştırma kapsamında ulaşılan sonuçlara ilişkin
öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sanat Eğitimi, Teknoloji, Airbrush

A Research on Art Education Students’ Use of Airbrush In The Light Of Social Transformations

Öz

Through the human history, art, which maintains its development within the organization called society, is almost as old as religion. Even before the invention of writing, people found a way to express themselves through lines, shapes, and colors. The phenomenon of art has underwent a variety of changes over time. Today, it manifests itself in a variety of forms with these effects and changes. Single viewpoint was abandoned after Renaissance, and the traditional art based on Naturalism was left with Cubism. These milestones paved the way for a new era. After these developments, changes in the society of industrial age caused the people of the period, who try to examine them through wide perspectives, to question and perceive the place of art in these changes with the effect of industrial revolution. All of these perceptions/questions of humanity improved the skill of interpretation, and moved the art to different dimensions with the help of novel tools. One of these tools is airbrush. It is assumed that primitive men used it. The traces on cave walls show that this technology was used in that period. Most of these traces were formed by spraying paint in the shape of a handprint. Moreover, cavemen sprayed paint by filling the animal bones with blood 17 000 years ago. However, the airbrush used today is dated back to the second half of 17th century. The first patent of a tool, which was similar to airbrush, was obtained in 1876 by Francis Edgar Stanley. Francis Edgar Stanley and his twin brother used this tool to cover photo plates in Dry Plate Companies. However, any artwork wasn’t produced using this paint distributor. Airbrush is based on the rationale of paint spray gun. Technically, the paint coming from the paint reservoir in the pistol is dissolved into molecules with the effect of compressed air, and then the paint is sprayed on a surface in small drop particles. Airbrush is a technique that provide convenience for many artists. It evolved over time and became what it is today. Although it is an old tool, it was frequently used in artworks in the beginning of 90s. In fact, it is possible to encounter this technique in the works of graphic artists and photorealist artists. The population of this research was composed of universities in Turkey, which comprise department of art and the department of art education. Within this context, 18 universities including 28 faculties took place in the research. The questionnaires were conducted with 964 participants. The data were analyzed using IBM SPSS software. The main aim of this research was to determine whether the participants had airbrush, and to what extent they knew how to use this technology. Descriptive research design was used in this study. “Technology Perception” questionnaire, which was based on expert opinions, was used as the data collection tool. Instructions were prepared for participants in order to standardize the data collection process. The returns of the data collection tools took 6 months from universities. The data were analyzed using IBM SPSS 22 Software. The study was composed of four parts. In Introduction section, the historical development of airbrush and its usage areas were explained. After the literature review, the aim and problems of the study were included. In the second part, the method of the study was discussed. The findings were presented in the third part. The results and recommendations were presented in the final part of the study.

Anahtar Kelimeler

Art Education, Technology, Airbrush

Kaynakça

• Burke, P. (2003) Tarihin Görgü Tanıkları, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Clottes, J. ve Courtin, J. (1996). The cave beneath the sea; paleolitic images at Cosquer. Harry N. Abrams, Inc. Publishers, New York.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Boston: Pearson.
• Degerli, A.S. (2015). Güzel Sanatlar ve Eğitim Fakültelerinde Resim Eğitimi Alan Öğrencilerin Sanat Eğitimi Sürecindeki Teknoloji Algıları, Basılmamış Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Downie, R. (2001). How to use an airbrush. Waukesha, WI: Kalmbach Pub. Co.
• F. Crellin. (2013). Airbrushing: The Essential Guide, Persus Book Group, Marlborough
• Green, B. (2008). Airbrushing and finishing scale models. Oxford: Osprey.
• Gümülcine, A. (2013). Airbrush Tekniği ve Foto Realizmde Kullanımı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Hogarth, P. (1987). TheArtist’s Manual Equipment, Materials, Techniques, Publishedby New Burlingtonbooks, London, 1987.
• Özden, L. (2009). Gizli Dehlizlerden Kent Alanlarına Dışavurum Yüzeyi Olarak Duvar. Sanat ve Tasarım Dergisi, Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Haziran, S.3.
• Read, H. (1981). Sanat ve Toplum, Çev: Selçuk Mülayim. Ankara: Umran Yayınları.
• Türker, İ.H. (2011). Tuvalden Sayısala, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayınları, No: 2419, S.1.
• Uysal, G. (2011). Cave Art (Mağara Sanatı), V. Ulusal Speleoloji Sempozyumu, Mart.
• Vero, R. (1988), Airbrush: The Complete Studio Handbook, Watson / New York.
• Yalçınkaya, I. (1979). Taş devri sanatında teknik ve stil. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 29 (1).