The Approach to Undesirable Student Behaviors in Classical Islamic Education

Yıl 2017, Cilt: 2017 Sayı: 9, 455 - 469, 31.10.2017

Yusuf Bahri Gündoğdu

Öz

The purpose of this qualitative study based on document analysis is to reveal out the approaches to undesirable student behaviors in classical Islamic education. The study includes 13 works of 12 authors from the early period up to the Ottoman rise period in which the Islamic thought had just become efficient and productive. The study is carried out on the basis of primary sources by considering the chronological order. The results obtained from the research are limited to the works included in the sample group. In classical Islamic education, the undesirable student behaviors are advised to be ignored at first. Afterwards, it is necessary to imply the misbehavior, make a private conservation, indicate the misbehavior and to explicitly talk about it in the classroom environment, respectively. For the circumstances where none of the warnings produce any result, the authors of the early period offered the option for limited beating, the authors of the further periods did not mention of this approach in their works; on the contrary, they expressly stated the obvious negativities of violence in education.

Anahtar Kelimeler

Classroom Management, Undesirable Student Behavior, Islamic Education Classics, Violence

Klasik İslam Eğitim Anlayışında İstenmeyen Öğrenci Davranışlarına Yaklaşım

Öz

Doküman analizine dayalı nitel bir çalışma olan bu araştırmanın amacı, klasik İslam eğitim anlayışında istenmeyen öğrenci davranışlarına yaklaşımları ortaya koymaktır. Çalışmaya ilk dönem eserlerinden başlamak üzere İslam düşüncesinin henüz etkin ve üretken olduğu Osmanlı’nın yükselme dönemine kadar ortaya konan 12 müellifin 13 eseri dâhil edilmiştir. Kronolojik sıra gözetilerek yapılan çalışma, birincil kaynaklar üzerinden yürütülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, çalışmaya dâhil edilen eserlerle sınırlıdır. Bu eserlere bakıldığında, klasik İslam eğitim anlayışında istenmeyen öğrenci davranışlarına karşı öncelikle davranışın görmezden gelinmesi tavsiye edilmektedir. Ardından sırasıyla hatanın ima yolu ile ifade edilmesi, özel görüşme, işaret yoluyla bildirme, hatanın sınıf ortamında açıkça söylenmesi gerektiği gibi hususlara değinilmektedir. Yapılan bütün ikazların sonuç vermediği durumlarda, ilk dönem müellifleri sınırları çizilmiş fiziksel ceza seçeneğinden bahsetseler de, sonraki müelliflerin eserlerinde genel olarak bu anlayışa yer vermedikleri, hatta eğitimde fiziksel cezanın zararlarını açık bir şekilde dile getirdikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf Yönetimi, İstenmeyen Öğrenci Davranışı, İslam Eğitim Klasikleri, Şiddet

Kaynakça

• Aksoy, N. (2001). Sınıf yönetimi ve disiplin modellerinin dayandığı temel yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 25, 9-20.
• Akyüz, Y. (2006). Türk eğitim tarihi (10. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Amâsî, A. H. (2002). Tarîku’l-edeb (Hz. M. Şeker). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Ateş, S. (1986). Er-risâletü'l-mufassala li ahvâli'l-muteallimin ve ahkâmi'l-muallimîn ve'l-muteallimîn içinde (thk. A. Hâlid, 1. Baskı). Tunus: eş-Şeriketu’l-tûnisiyyetu li’t-tevzi’.
• Atıcı, M. (2003). İstenmeyen davranışlarla başa çıkmada Glasser’in problem çözme yaklaşımının uygulanması. Eğitim ve Bilim, 28 (128), 27-34.
• Ay, M. E. (1993). Din eğitimi ve öğretiminde mükâfat ve ceza. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Aydın, M. Ş. (1998). Eğitim tarihi araştırmaları üzerine notlar. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5, 83-98.
• Aydın, M. Ş. (2015). İslamî gelenekte eğitim ahlakı (2. baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bağcı, H. F. (2012). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterlikleri: Beykoz örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Başar, H. (1999). Sınıf yönetimi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Bayraktar, F. (1996). Eğitim ve öğretimin esasları (âdâbu’l-muallimîn). İstanbul: İFAV Yayınları.
• Bayraktar, F. (1997). İbn Cemâa’dan öğretmen ve öğrencilere öğütler. İstanbul: İFAV Yayınları.
• Bayraktar, F. (2015). İslam eğitiminde öğretmen öğrenci münasebetleri. İstanbul: İFAV Yayınları.
• Bekrî, İ. A. A. (1987). Nemâzic min ba’d-i ârâi’l-imâm Ebî Hanîfeti’t-terbeviyye. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ummu’l-kurrâ Üniversitesi, Mekke, Suudi Arabistan.
• Carpentier, V. (2008). Sources and interpretations: Quantitative sources for the history of education. History of Education, 37 (5), 701–720.
• Cemaloğlu, N.-Kayabaşı, Y. (2007). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeyi ile sınıf yönetiminde kullandıkları disiplin modelleri arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (2) 123-155.
• Çeçen, H . (2017). Tariku’l-edeb’de değer eğitimi. Electronic Journal of Education Sciences, 6 (11), 22-33.
• Çelik, A. (2013). Din eğitimi tarihi. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
• Çelik, V. (2005). Sınıf yönetimi (3. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çetin, B. (2013). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ilgili sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 255-269.
• Dağ, M. ve Öymen, H. R. (1974). İslam eğitim tarihi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Değirmencioğlu, C. (1999). Öğretmen. Öğretmenlik mesleğine giriş (Ed. L. Küçükahmet, 2. baskı). İstanbul: Alkım Yayınları.
• Demirel, Ö. (2003). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Ebu Hanife (1992). El-âlim ve’l-müteallim (çev. M. Öz). İstanbul: İFAV Yayınları.
• El-Hilâlî, İ. (2011). Tehzîbu’l-ahlâk. Beyrut-Bağdat: Menşûratu’l-cumel.
• El-Kâbisî, E. A. (1986). er-Risâletü'l-mufassala li ahvâli'l-muteallimin ve ahkâmi'l-muallimîn ve'l-muteallimîn (thk. A. Hâlid, 1. Baskı). Tunus: eş-Şeriketu’l-tûnisiyyetu li’t-tevzi’.
• El-Mâverdî, E. A. (1985). Edebu’d-dunya ve’d-dîn (M. K. Râcih). Beyrut: Dâru İkra.
• Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş (3. baskı). İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Ergün, M. (2008). Cumhuriyet dönemi eğitim tarihi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6 (12), 321-348.
• Ersoy, F. (2016). İslâm eğitim klasiklerinde öğretmen. V. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı. İstanbul: İLEM, 2, 251-272.
• Ez-Zernûcî, B. (1981). Ta’lîmu’l-muteallim tarîka’t-taallum (M. Kabbânî). Beyrut: el-Mektebu’l-islâmî.
• Gazâlî, E. H. (1998). Bidâyetu’l-hidâye (A. ed-Dervîş). Beyrut: Dâru Sadr.
• Gazâlî, E. H. (2005). İhyâu ulûmi’d-dîn (Z. el-Irâkî). Beyrut: Dâru İbni Hazm.
• Giddens, A. (2016). Sosyoloji (Çev. S.Tüfekçioğlu ve ark). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Günther, S. (2016). Principles of teaching and learning in classical arabic writings (Ed. A. Nadeem Memon and M. Zaman). Philosophies of ıslamic education historical perspectives and emerging discourses. New York and London: Routledge.
• Haigh, G. (1990). Managing classroom problems in the primary school. Paul Chapman Pub, London.
• https://tez.yok.gov.tr, Erişim: 15/09/2017.
• http://taskopruluzade.org, Erişim: 20/09/2017.
• İbn Cemâa, B. (2012). Tezkiretu’s-sâmi’ ve’l-mutekellim fi edebi’l-âlim ve’l-muteallim (M. M. el-Acmî). Beyrut: Daru’l-beşâiri’s-selâmiyye.
• İbn Haldûn, A. (2001). Mukaddime (H. Şehâde,). Beyrut: Daru’l-fikr.
• İbn Miskeveyh (2011). Tehzîbu’l-ahlâk (thr. İ. el-Hilâlî,). Beyrut-Bağdat: Menşûratu’l-cumel.
• İbn Sahnûn (1972). Kitâbu âdâbi’l-muallimîn (thr. M. El-Matvî). Tunus.
• İbn Sînâ, (1988). Kitâbu’s-siyâse (A. Şemseddîn). Beyrut: eş-Şeriketu’l-âlemiyyetu li’l-kitâb.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kars, Y. E. (2007). Din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmenlerinin kendi algılarına dayalı sınıf yönetimi yeterlikleri (Konak ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kayadibi, F. vd. (2008). Cumhuriyet dönemi din eğitimi literatürü (1923-2007). İstanbul: Sistem Matbaacılık.
• Korkmaz, İ. (2002). Sınıf yönetimi. (Editör: Z. Kaya, 2. baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Köylü, M.-Koç, A. (2016). Klasik İslam eğitimcileri (1. baskı). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Mekkî, M. A. (1981). Menâkibu Ebî Hanîfe. Beyrut: Daru’l-kitâbi’l-arabî.
• Nazıroğlu, B. (2006). İslam eğitim geleneğinde öğretmen. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Özdemir, İ. E. (2011). Sınıf yönetimi (Ed. M. Ç. Özdemir, 2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, Ş.-Karatepe, T. (2016). Ali b. Hüseyin el-Amâsî. Klasik İslam eğitimcileri (Ed. M. Köylü- A. Koç,). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Sadık, F. (2008). Sınıf yönetimi teori ve pratik uygulamalar (Editör: B. Yiğit, 1. baskı). İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Şeker, M. (2002). Ali b. Hüseyin el-Amâsî ve tarîku’l-edebi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Taşköprîzâde, K. (1985). Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s-siyâde fî mevzûâti’l-ulûm. Beyrût: Darû’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Taylor, C. (2012). Benliğin kaynakları (Çev. S. A. Baş-B. Baş). İstanbul: Küre Yayınları.
• Uçar, R. (2004). İlköğretim okulları ıı. kademedeki din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlikleri (Kayseri örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Uludağ, S. (2016). Mukaddime içinde. İstanbul: Dergah Yayınları
• Uygun, S. (2012). Eğitim tarihi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 263-282.
• Uysal, Ş. (1974). Eğitim araştırmalarında yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7 (1), 19-36.
• Ülken, H. Z. (2013). Eğitim felsefesi (3. baskı). Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Ünal, S.-Ada, Ü. (2000). Sınıf yönetimi. Marmara Üniversitesi. Teknik Eğitim Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Matbaa Birimi: İstanbul.
• Yeşilyaprak, B. (2004). Eğitimde rehberlik hizmetleri (8. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.