5., 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Güncel Olaylar Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 16, 34 - 47, 27.04.2021

Meltem Elif Çelik Gönül Yıldırım

https://doi.org/10.46778/goputeb.832478

Öz

Sosyal bilgiler dersi geçmişi, bugünü ve geleceği içinde barındıran ve bunu harmanlayarak öğrencilere sunan disiplinler arası bir derstir. Sosyal bilgiler geçmiş hakkında bilgi verirken öğrencilerin bugünü anlamlandırmalarını ve ders çıkarmalarını, bugünü anlamlandırırken geleceğe yön vermelerini ve gelecekteki sorunlara hazırlanmalarını sağlar. Sosyal bilgiler dersinin kazanımlarının, beceri ve değerlerinin amacına ulaşmasında öğrencilerin derste öğrendiği bilgileri işlemesi, somutlaştırması ve sosyal hayatta kullanabilmesi çok önemlidir. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde öğrendiklerini kullanabileceği önemli yollardan birisi de güncel olaylardır. Sosyal bilgiler ders kitaplarında, sosyal bilgiler kazanımlarına uygun olarak güncel olaylara yer verilmesiyle öğrencilerde ülke ve dünya sorunlarına ilgi duyma, problemlere karşı çözüm odaklı olma gibi beceriler gelişecektir. Nitekim 2018’de güncellenen sosyal bilgiler öğretim programında da güncel olayların derste kullanımına önem verildiği gözlenmektedir. Bu çalışmada 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları güncel olaylara yer verme yönünden üniteler bazında incelenmiştir. Araştırmanın evrenini 2020-2021 eğitim öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı ve Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının onayından geçen yedi sosyal bilgiler ders kitabı oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem olarak, onaylanmış yedi kitabın içinden seçkişiz yöntemle 5, 6 ve 7. sınıflarda okutulmak üzere üç sosyal bilgiler ders kitabı belirlenmiştir. Araştırma nitel yöntemlerden biri olan doküman incelemesi yoluyla yapılmıştır. Araştırmada ulaşılan veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Çalışmada beş, altı ve yedinci sınıf ders kitaplarının güncel olaylar açısından zengin olduğu, buna karşın ders kitabında yer verilen özellikle TUİK’e ait istatistiksel verilerin çok güncel olmadığı ve üniteler içinde güncel olaylara dengesiz şekilde yer verildiği bulgularına ulaşılmıştır. Güncel olaylara yer verilirken en çok internet haberlerinden ve kitap alıntılarından yararlanıldığı bilgisi çalışmanın diğer bulgularındandır. Çalışmanın ders kitaplarının gelişimine bulguları yönüyle katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Güncel Olaylar, Ders Kitapları

Analysis of 5th, 6th and 7th Grade Social Studies Textbooks in Terms of Current Events

Öz

Social studies course is an interdisciplinary course that blends the topics related to the past, present, and future. While presenting information about the past, it enables students to make sense of the present and take lessons from it; while making sense of the present, it also allows them to shape the future and prepare for the future problems. For students to attain the skills, values, and the learning outcomes of the course, it is very important for them to process, embody, and use the information in their social lives. One of the important ways that students can use what they learn in a social studies course is through examining current events. With the inclusion of current events in social studies textbooks in accordance with social studies learning outcomes, students will develop skills such as being interested in country and world problems and being a solution-oriented person. As a matter of fact, in the social studies curriculum updated in 2018, it is observed that the use of current events in the lesson is given importance. In this study, 5th, 6th, and 7th grade social studies textbooks were examined based on learning units in terms of including current events. The research population consists of seven social studies textbooks approved by the Ministry of National Education and the Board of Education in the 2020-2021 academic year. In the study, three social studies textbooks to be taught in 5th, 6th and 7th grades were selected randomly among seven books. The research was conducted using document analysis, which is one of the qualitative methods. The data were analyzed by using descriptive qualitative analysis. Findings of study indicate that 5th, 6th, and 7th grade textbooks are rich in terms of presenting current events, however, especially the statistical data of TUIK (Turkish Statistical Institute) in the textbooks are not very up-to-date and current events are included in the learning units in an unbalanced way. One of the other findings of the study is that internet news and books are most frequently cited as sources when presenting the current events in the textbooks. Findings of the study are expected to contribute to the development of the future textbooks.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Current Events, Textbooks

Kaynakça

• Akdağ, H. Oğuz, R. Tatar, O. ve Subaşı, R. (2014). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının güncel olaylar bağlamında öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 49-65.
• Akdaş, H. B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde güncel olaylardan yararlanmanın öğrencilerin karar verme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arın, D. ve Deveci, H. (2008). Sosyal bilgiler dersinde güncel olayların kullanımının öğrenci başarısına ve hatırda tutma düzeyine etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 170-185.
• Bayır, Ö. G. (2010). Sosyal bilgiler dersinde güncel olaylardan yararlanmanın öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: qualitative, quantitative and mixed methods approaches. California: Sage Publications.
• Deveci, H. (2007). Sosyal bilgiler dersinde güncel olayların öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 417– 451.
• Eisner, E. W. (1991). The enlightened eye: Qualitative inquiry and the enhancement of educational practice. Toronto: Collier Macmillan.
• Eryılmaz, Ö. ve Köse, Ç. T. (2017). Sosyal bilgiler dersinde güncel olay kullanımının öğrencilerin sosyal problemlere duyarlılıklarına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62). 985-1000.
• Forster, N. (1995). The analysis of company documentation. C. Cassell ve G. Symon (Ed.). Qualitative methods in organizational research: A practical guide içinde (s. 83-106). London: Sage Publications.
• Gedik, D. H. (2007). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konular. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(6). 1-20.
• Gedik, D. H. (2010). Güncel olayların ilköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanımı ve öğrenci görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 97-118.
• Gürkan, B. , Öztürk, K. F. ve Kumru, S.(2020). Ortaokul sosyal bilgiler öğretiminde güncel olayların uygulanmasına ilişkin öğretmen ve öğrenci deneyimleri. Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 266-302.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel irade algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları. Lecompte, K., Blevins, B. ve Ray, B. (2017). Teaching current events and media literacy: critical thinking, effective communication, and active citizenship. Social Studies and the Young Learner, 29(3), 17-20.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6, 7. Sınıflar). http:// http://mufredat.meb.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Memişoğlu, H. (2019). Güncel konularla sosyal bilgiler öğretimi. T. Çelikkaya, Ç. Ö. Demirtaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Ed.). Yeni Program ve ders içeriklerine göre sosyal bilgiler öğretimi II içinde (s. 63 - 87). Ankara: Pegem A.
• Memişoğlu, H. ve Taşkın, A. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konulara yer verilme durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 599-610.
• Michealis, J. U. ve Garcia, J. (1996). Social studies for children: a guide to basic instruction. (11th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Murray-Everett, N. C. ve Confield, E. (2020). News-group fridays: engaging students in current events. social studies and the young learner. Social Studies and the Young Learner, 33(2), 3-8.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Smith, D. O. (1963). Current events in the intermediate grades of a modern elementary school, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kean University, New Jersey.
• Swarts, B. S. (2019). Why teach current events?. Learning to Teach, 8(1), 138-142.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.