Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Öz-Yeterlikleri, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 925 - 956, 29.07.2024

Bayram Gökbulut Canan Öztürk

https://doi.org/10.46778/goputeb.1473684

Öz

Yapılan bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik öz-yeterlik algıları, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin ortaya konulmasıdır. Araştırma Batı Karadeniz Bölgesinde bir ilde yer alan devlet okullarında görev yapan 206 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Veriler 2023-2024 eğitim öğretim yılında Öğretmenlerin Uzaktan Eğitime Yönelik Öz-yeterlik İnanç Ölçeği, İş Doyumu Ölçeği ve Mesleki Tükenmişlik Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi neticesinde öğretmenlerin uzaktan eğitim öz-yeterlik ve iş doyum düzeyleri ortalamanın üzerinde çıkarken, mesleki tükenmişlik düzeyleri ortalamanın altında olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik öz-yeterlik algıları, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeyleri ile cinsiyet ve okul türü değişkenleri arasında anlamlı farka rastlanmamıştır. Benzer şekilde, öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik öz-yeterlik algıları ve mesleki tükenmişlik düzeyleri ile mesleki kıdem değişkeni arasında anlamlı farka rastlanılmamıştır. İş doyumu ile mesleki kıdem arasında anlamlı farka rastlanılmış olup, bu fark mesleki kıdemi yüksek olan öğretmenlerin lehine olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin uzaktan eğitim öz-yeterlik algıları ile iş doyumları arasında pozitif yönlü düşük düzey bir ilişkiye rastlanırken, mesleki tükenmişlik arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Öğretmenlerin iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu görülmüştür. Bu çalışmada yer alan mesleki tükenmişlik ve iş doyumu bileşenlerinin dijital tükenmişlik ve teknostres gibi teknoloji temelli değişkenler ile arasındaki ilişkiler incelenmesi önerilir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Eğitim, Öz-Yeterlik, İş Doyumu, Mesleki Tükenmişlik

The Relationship Between Teachers' Distance Education Self-Efficacy, Job Satisfaction, and Professional Burnout

Öz

The aim of this study is to reveal the relationships between teachers' self-efficacy perceptions towards distance education, job satisfaction, and professional burnout levels. The research was carried out with 206 teachers working in public schools in a province in the Western Black Sea Region. The data were collected using the Teachers' Self-Efficacy Belief Scale for Distance Education, Job Satisfaction Scale, and Professional Burnout Scale in the 2023-2024 academic year. As a result of the analysis of the data, it was seen that teachers' distance education self-efficacy and job satisfaction levels were above average, while their professional burnout levels were below average. No significant difference was found between teachers' self-efficacy perceptions towards distance education, job satisfaction and professional burnout levels, and gender and school type variables. No significant difference was found between teachers' self-efficacy perceptions towards distance education and professional burnout levels and professional seniority variable. There was a significant difference between job satisfaction and professional seniority, and this difference was in favor of teachers with higher professional seniority. While a positive low-level relationship was found between teachers' distance education self-efficacy perceptions and job satisfaction, no significant relationship was found between professional burnout. A negative relationship was found between teachers' job satisfaction and professional burnout levels. It is recommended to examine the relationships between the components of professional burnout and job satisfaction in this study and technology-based variables such as digital burnout and technostress.

Anahtar Kelimeler

Distance Education, Self-Efficacy, Job Satisfaction, Professional Burnout

Kaynakça

• Abun, D., Nativida, E. B., Nicolas, M. T., Magallanes, T., & Mansueto, J. M. (2021). Examining the effect of teacher’s self-efficacy on job satisfaction. International Journal of Research in Business and Social Science, 10(8), 338-349.
• Acar, Ö. F., & Karaaslan, Ö. (2022). Özel eğitim öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik, iş tatmin ve iş stres düzeylerinin incelenmesi [Investigation of occupational burnout, job satisfaction and job stress levels of special education teachers]. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1821-1843.
• Ak, Ş., Göktaş, İ., Öksüz, C., & Torun, F. (2021). Uzaktan eğitimde eğiticilerin eğitimi: Uzaktan eğitime yönelik öz yeterlik ve yarar algısına etkisi [Training of trainers in distance education: The effect on self-efficacy and benefit perception towards distance education]. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(1), 24-44.
• Akman, T. (2019). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ve mesleki doyumlarının incelenmesi [Investigation of professional burnout levels and professional satisfaction of teachers] [Unpublished master’s thesis]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Al-Smadi, M. S., & Qblan, Y. M. (2015). Assessment of job satisfaction among faculty members and its relationship with some variables in Najran University. Journal of Education and Practice, 6(35), 117-123.
• Altunçekiç, A. (2022). Developing a distance education self-efficacy belief scale: A validity and reliability study. Participatory Educational Research, 9(1), 349-361.
• Akten, S. (2007). Rehber öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Investigation of professional burnout levels of counsellors] [Unpublished master’s thesis]. Trakya Üniversitesi.
• Avşaroğlu, S., & Mistan, B. (2018). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Investigation of job satisfaction and professional burnout levels of teachers working in special education institutions]. Turan: Stratejik Arastırmalar Merkezi, 10(37), 102-112.
• Avşaroğlu, S., & Deniz, M. E., Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Investigation of life satisfaction, job satisfaction and occupational burnout levels in technical teachers]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
• Aziri, B. (2011). Job satisfaction: A literature review. Management research & practice, 3(4), 77-86.
• Balaban, E. (2012). Dünyada ve Türkiye’de uzaktan eğitim ve bir proje önerisi [Distance education in the world and Turkey and a project proposal]. Işık Üniversitesi.
• Bandura, A. (1981). Self-referent thought: A developmental analysis of self-efficacy, In J. Flavell & L. Ross (Eds) Social cognitive development: Frontiers and possible futures. Cambridge University Press.
• Başar, M., Arslan, S., Günsel, E., & Akpınar, M. (2019). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitim algısı [Distance education perception of prospective teachers]. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 3(2), 14-22.
• Bataineh, O. T. (2014). The level of job satisfaction among the faculty members of colleges of education at Jordanian universities. Canadian Social Science, 10(3), 1.
• Binicioğlu, G. (2010). İlköğretimde okul-aile-iletişim etkinlikleri: öğretmen ve veli görüşleri (Tez No: 265730) [School-family-communication activities in primary education: Teacher and parent views] [Unpublished master’s thesis]. Anadolu Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods]. Pegem Akademi.
• Cemaloğlu, N., & Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi [Investigation of teachers' professional burnout levels according to different variables]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 463-484.
• Chaplain, R. P. (2000). Beyond exam results? Differences in the social and psychological perceptions of young males and females at school. Educational Studies, 26(2), 177-190.
• Çapri, B. (2013). Tükenmişlik ölçeği-kısa formu ile eş tükenmişlik ölçeği-kısa formu’nun Türkçe uyarlaması ve psikoanalitik-varoluşçu bakış açısından mesleki ve eş tükenmişlik ilişkisi [Turkish adaptation of burnout scale-short form and spouse burnout scale-short form and the relationship between occupational and spouse burnout from a psychoanalytic-existential perspective]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1393-1418.
• Çok, C., & Günbatar, M. S. (2022). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmenlerin uzaktan eğitime ilişkin öz-yeterlik algıları [Teachers' self-efficacy perceptions of distance education during the COVID-19 pandemic]. Education Technology Theory & Practice, 12(1), 57-81.
• Daumiller, M., Rinas, R., Hein, J., Janke, S., Dickhäuser, O., & Dresel, M. (2021). Shifting from face-toface to online teaching during COVID-19: The role of university faculty achievement goals for attitudes towards this sudden change, and their relevance for burnout/engagement and student evaluations of teaching quality. Computers in Human Behavior, 118, 106677.
• Duman, N., Ramazan, S., & Sak, İ. Ş. (2020). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel sinizm tutumlarının incelenmesi [Investigation of teachers' occupational burnout levels and organisational cynicism attitudes]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 1098-1127.
• Edwards, B. D., Bell, S. T., Arthur, Jr, W., & Decuir, A. D. (2008). Relationships between facets of job satisfaction and task and contextual performance. Applied psychology, 57(3), 441-465.
• Ertmer, P. A., Ottenbreit-Leftwich, A. T., Sadık, O., Şendurur, E., & Şendurur, P. (2012). Teacher beliefs and technology integration practices: A critical relationship. Computers and Education, 59, 423-435.
• Ertürk, E., & Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama [The relationship between job satisfaction and burnout levels of employees: A sample application on teachers]. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39-52
• Freudenberger, N. J. (1974). Staff burnout. Journal Of Social Issues. 30, 159-165
• Friedman, I. A. (2000). Burnout in teachers: Shattered dreams of impeccable professional performance. Journal of Clinical Psychology, 56(5), 595–606.
• Gögercin, T. (2017). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmini ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Investigation of job satisfaction and occupational burnout levels of physical education teachers] [Unpublished master’s thesis]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Gökbulut, B. (2020). Enriching teaching and learning environments with contemporary technologies In M. Durnali (Ed.). Enriching teaching and learning environments with contemporary technologies. IGI Global.
• Gökbulut, B., & Dindaş, S. (2022). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve teknostres düzeylerinin incelenmesi [Investigation of teachers' occupational burnout and technostress levels]. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 13(47), 42-59.
• Guoba, A., Žygaitienė, B., & Kepalienė, I. (2022). Factors influencing teachers’ job satisfaction. Journal of Humanities and Social Sciences Studies, 4(4), 234-241.
• Güney, İ., & Mete, P. (2022). Öğretmenlerin bilişim teknolojileri öz yeterlik algıları ile uzaktan eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişki [The relationship between teachers' information technologies self-efficacy perceptions and their attitudes towards distance education]. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1289-1309.
• Gürbüz, Z. (2008). Kars ilinde görevli okul öncesi öğretmenlerinin iş tatmini düzeyleri ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Investigation of job satisfaction levels and occupational burnout levels of preschool teachers working in Kars province] [Unpublished doctoral thesis]. Marmara Üniversitesi.
• Halimah, R., Yulihasri, Y., & Rivai, H. A. (2023). Influence of job burnout and work environment on job satisfaction and it’s impact on teachers organizational commitment. Journal of Social Research, 2(5), 1523-1530.
• Holmström, A., Tuominen, H., Laasanen, M., & Veermans, M. (2023). Teachers’ work engagement and burnout profiles: Associations with sense of efficacy and interprofessional collaboration in school. Teaching and Teacher Education, 132, 104251.
• Kara, S. (2020). Investigation of job satisfaction and burnout of visual arts teachers. International Journal of Research in Education and Science, 6(1), 160-171.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler [Scientific research method: concepts, principles, techniques] (32nd ed.). Nobel Akademik.
• Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü., & Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda “tükenmişlik durumu” araştırması [A study on ‘burnout status’ in a group of primary school teachers]. İlköğretim Online, 2(1), 2-9.
• Kyrian, T., Nikolaesku, I., Stepanova, N., & Nenko, Y. (2020). Relationship between professional burnout of teachers of higher education institutions of Ukraine and their organizational, professional and socio-demographic characteristics. Revista Romaneasca pentru Educatie Multidimensionala, 12(4), 268-288.
• Mahmood, S. M. R. & Sak, R. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Examining the relationship between occupational burnout levels and organisational cynicism attitudes of preschool teachers]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(5), 2243-2259.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1985). The role of sex and family variables in burnout. Sex Roles. 12(7/8), 837-851.
• Naktiyok, A., & Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu [Workaholism and burnout syndrome]. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 179-198
• Nurgaliyeva, S., Iztleuova, Z., Maigeldiyeva, S., Zhussupova, Z., Saduakas, G., & Omarova, G. (2023). Examining the relationships between teachers' job satisfaction and technological competencies. International Journal of Education in Mathematics, Science, and Technology (IJEMST), 11(4), 898-912.
• Özdoğru, M. (2021). İlkokullarda öğretmen-veli ilişkisinde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri [Teachers' views on the problems in teacher-parent relationship in primary schools]. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 2(1), 68-76.
• Polat, D. (2019). Öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ile iş doyumu, mesleki tükenmişlik, örgütsel bağlılık düzeyleri ve örgüt iklimi algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Examining the relationships between teachers' resilience levels and job satisfaction, professional burnout, organisational commitment levels and organisational climate perceptions] [Unpublished master’s thesis]. Sakarya Üniversitesi.
• Polishchuk, O., Koltunovych, T., Andrieieva, Y., Heisonyuk, N., & Oliinyk, M. (2022). Job aatisfaction and professional burnout of preschool teachers. Revista Romaneasca pentru Educatie Multidimensionala, 14(4), 325-352.
• Sviderskaya, S. P., Shabasheva, E. A., & Ignatovich Yu, O. (2023). Research on interrelations between mental burnout and factor signs of teachers’ professional self-fulfillment. Perspectives of Science & Education, 2(62), 517-535.
• Sumanasena, M. L. H., & Mohamed, N. F. (2022). Teacher job satisfaction: a review of the literature. Muallim Journal of Social Sciences and Humanities, 1-12.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson
• Tacbalan, A. D., Alcalde, A. P., & Modina, E. P. (2023). An analysis of the variables influencing job satisfaction and the self-efficacy of the teachers. International Journal of Research and Innovation in Social Science, 7(6), 773-782.
• TEDMEM (2019). TALIS 2018 Sonuçları ve Türkiye Üzerine Değerlendirmeler [TALIS 2018 Results and Assessments on Turkey]. https://tedmem.org/storage/publications/February2023 /II51fwgOrWRyUrNzo029.pdf
• Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction? Organizational. Behavior and Human Performance, 4(4), 309–336.
• Üstün, A. B., Yılmaz, F. G. K., & Yılmaz, R. (2020). Öğretmenler e-öğrenmeye hazır mı? Öğretmenlerin e-öğrenmeye yönelik hazır bulunuşluklarının incelenmesi üzerine bir araştırma [Are teachers ready for e-learning? A research on analysing teachers' readiness for e-learning]. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 54-69.
• Wang, F., & Dapat, R. (2023). Teacher self-efficacy, work engagement, and job satisfaction toward teacher development program. International Journal of Education and Humanities, 7(2), 134-138.
• Yalin-Ucar, M., & Bagatarhan, T. (2022). The teacher job satisfaction scale – Turkish form: Psychometric properties and construct validity, International Online Journal of Educational Sciences, 14(4), 945-956.
• Yıldız, E., & Seferoğlu, S. S. (2020). Uzaktan eğitim öğrencilerinin çevrim içi teknolojilere yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi [Investigation of distance education students' self-efficacy perceptions towards online technologies]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 33-46.