Uzun Süreli Serbest Otlatmanın Doğal Meralar Üzerine Etkileri

Yıl 2016, Cilt: 33 Sayı: 1, 116 - 124, 16.05.2016

Selahattin Çınar Fatih Alay Kadir İspirli Ferat Uzun İbrahim Aydın Necda Çankaya

https://doi.org/10.13002/jafag929

Cited By: 17

Öz

Bu araştırma, Sinop iline ait 24 farklı doğal meranın bazı vejetasyon özelliklerini belirlemek amacıyla 2014 yılında yapılmıştır. Çalışmada; “Modifiye Edilmiş Tekerlekli Lup Metodu” kullanılmıştır. Vejetasyon etüdü yapılan mera vejetasyonlarında toplam olarak 134 farklı tür tespit edilirken, bu türlerin 19’unun azalıcı, 17’sinin çoğalıcı ve 98’inin ise istilacı tür olduğu belirlenmiştir. Vejetasyon etüdü yapılan meralarda en yaygın bulunan azalıcı türlerin; Onobrychis sativa, Chrysopogon gryllus ve Lotus corniculatus, çoğalıcı türlerin; Cynodon dactylon, Festuca ovina ve Brachypodium sylvaticum, istilacı türlerin ise Thymbra spicata, Medicago lupulina ve Crepis armena olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın yürütüldüğü meraların bitkiyle kaplı alan oranı ortalama % 88.2’dir. Meraların bitki ile kaplılık oranını, bu alanlarda yapılan otlatmanın derecesinden daha ziyade, başta yağış olmak üzere yörede hüküm süren iklim değerleri daha çok etkilemiştir. Meraların bulunduğu rakım ile mera bitki kompozisyonu içerisindeki azalıcı+çoğalıcı bitki oranı arasında pozitif ve önemli (r=0.408*), rakım ile otlatma yoğunluğu arasında ise negatif ve çok önemli (r=-0.452**) ilişkiler tespit edilmiştir. Mera durumu sınıflandırmasına göre incelenen meraların 3’ünün “İyi”, 20’sinin “Orta” ve 1’inin ise “Zayıf” mera kategorisine girdiği görülmüştür. Mera sağlığı sınıflamasına göre ise 23 mera “Sağlıklı”, 1 mera ise “Riskli” olarak belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre; meraların büyük çoğunluğu iyi durumda olup, sadece bir tanesi acilen ıslaha ihtiyaç duymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mera durumu, mera sağlığı, toprağı kaplama, azalıcı, çoğalıcı

Kaynakça

• Anonim (2005). Toprak ve arazi sınıflaması standartları teknik talimatı. http://www. tarim.gov.tr/Belgeler /Mevzuat/ Talimatlar/ Toprak Arazi Sınıflaması Standartları Teknik TalimativeIlgiliMevzuat_ yeni.pdf [Erişim: 28.09.2015].
• Anonim (2015). Meteoroloji Genel Müdürlüğü, http://www.mgm.gov.tr/ veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=SINOP [Erişim: 26.10.2015].
• Ayan İ, Mut H, Acar Z, Başaran U, Töngel MÖ ve Aşçı ÖÖ (2007). Samsun ili kıyı kesiminde yer alan taban meraların bitki örtüsü, toprak özellikleri ve bazı sorunlar. VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Bildiriler Kitabı, 54-57, Erzurum.
• Bakır Ö (1999). Otlatma Kapasitesi. Çayır Mera Amenajmanı ve Islahı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çayır Mera Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı, Matsa Basımevi, s.180-206, Ankara.
• Bilgen M ve Özyiğit Y (2005). Korkuteli ve Elmalı’da bulunan bazı doğal meraların vejetasyon durumlarının belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2): 261-266.
• Bilotta GS, Brazier RE and Haygarth PM (2007). The impacts of grazing animals on the quality of soils, vegetation, and surface waters in intensively managed grasslands. Advances in Agronomy, 94: 237–280.
• Çakmakçı S, Aydınoğlu B, Özyiğit Y ve Arslan M (2002). Burdur-Kemer ilçesi Akpınar yaylasında bitki ile kaplı alanın belirlenmesinde üç farklı ölçüm yönteminin kullanılması ve karşılaştırılması. Akdeniz Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (2): 1-7.
• Çınar S, Hatipoğlu R, Avcı M, İnal İ, Yücel C ve Avağ A (2014). Hatay ili Kırıkhan ilçesi taban meralarının vejetasyon yapısı üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2): 52-60.
• Çomaklı B, Fayetörbay D and Daşçı M (2012). Changing of botanical composition and canopy coverage ratio in rangelands at different altitudes. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1): 17-21.
• Faizul B, Karlw DM and Murray L (1995). Livestock grazing impacts on infiltration rates in a temperate range of Pakistan Journal of Range Management, 46: 367-372.
• Gökkuş A, Koç A, Çomaklı B (2000). Çayır-Mer'a Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No:142, 139 s., Erzurum.
• Holechek J L, Pieper R D and Herbel C H (2010). Range Management: Principles and Practices (6th Edition). Prentice Hall, one Lake Street, Upper Saddle River, 139 p., Amsterdam. Holechek JL and Khumalo G (2006). Grazing and grazing exclusion effects on New Mexico shortgrass prairie. Rangeland Ecology and Management, 59: 655-659.
• Khobe D (2011). Species composition and range condition of jibiro grazing reserve, Adamawa State, Nigeria. Global Journal of Science Frontier Research, 11(9), Version 1.0 D, https://globaljournals.org /GJSFR_ Volume11/4-Species-Composition-And-Range-Condit pdf [Erişim: 02.11.2015].
• Koç A, Gökkuş A ve Altın M (2003). Mera durumu tespitinde dünyada yaygın olarak kullanılan yöntemlerin mukayesesi ve Türkiye için bir öneri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, 36-42, Diyarbakır.
• Koç A and Çakal Ş (2004). Comparison of some rangeland canopy coverage methods. Int. Soil Congress on Natural Resource Management for Sustainable Development, June June 7-10, 41-45, Erzurum.
• Koç A and Kadıoğlu S (2012). Some vegetation characteristics of an upland rangeland in Eastern Anatolia. Dry Grasslands of Europe: Grazing and Ecosystem Services Proceedings of 9th European Dry Grassland Meeting (EDGM), 19-23 May, 180-185, Prespa, Greece.
• Lyons RK and Machen RV (2015). Livestock grazing distribution: Considerations and management. Texas Cooperative Extension http://texaserc.tamu.edu /cnrit. tamu.edu/ganlab/filecabinet/12 [Erişim:06.05. 2015].
• Mofidi M, Rashtbari M, Abbaspour H, Ebadi A, Sheidai E and Motamedi J (2012). Impact of grazing on chemical, physical and biological properties of soils in the mountain rangelands of Sahand, Iran. The Rangeland Journal, 34(3): 297-303.
• Özmen T (1977). The trials on the vegetation of the rangeland in Konya Province PhD thesis (unpublished), Rangeland –Meadow and Livestock Research Institute, Ankara.
• Öztaş T, Koc A and Comaklı B (2003). Changes in vegetation and soil properties along a slope on overgrazed and eroded rangelands. Journal of Arid Environments, 55: 93-100.
• Seydoşoğlu S, Saruhan V ve Mermer A (2015). Diyarbakır ili Silvan ilçesi taban meralarının vejetasyon yapısı üzerinde bir araştırma. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2: 1-7.
• Töngel MÖ ve Ayan İ (2005). Samsun ili çayır ve meralarında yetişen bazı zararlı bitkiler ve hayvanlar üzerindeki etkileri. OMÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 84-93.
• Tshireletso K, Beck RF and McNeely R (2013). Drought and grazing influence on Northern Chihuahua desert rangelands, New Mexico. Botswana Journal of Agriculture & Applied Sciences, 9:54-56.
• TÜİK (2015a). Türkiye İstatistik Kurumu. Tarım İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/ UstMenu.do? metod =kategorist [Erişim: 06.05.2015].
• TÜİK (2015b). Türkiye İstatistik Kurumu. Nüfus ve Demografi. http://www.tuik.gov.tr [Erişim: 06.05.2015].
• Uzun F, Garipoğlu AV ve Algan D (2010). Meralarımızda görülen sarı peygamber çiçeği (Centaurea solstitialis L.)’nin bitkisel özellikleri ve kontrolü. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 25(3): 213-222.
• Uzun F, Garipoğlu AV ve Dönmez HB (2015). Mera yabancı otlarının kontrolünde keçilerin kullanımı. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 1(1): 40-50.
• Ünal S, Karabudak E, Öcal MB ve Koç A (2011). Interpretations of vegetation changes of some villages rangelands in Çankırı province of Turkey. Turkish Journal of Field Crops, 16(1): 39-47.
• Ünal S, Mutlu Z, Mermer A, Urla Ö, Ünal E, Aydoğdu M, Dedeoğlu F, Özaydın KA, Avağ A, Aydoğmuş O, Şahin B ve Aslan S (2012a). Ankara ili meralarının değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21(2): 41-49.
• Ünal S, Mutlu Z, Mermer A, Urla Ö, Ünal E, Özaydın KA, Avağ A, Yıldız H, Aydoğmuş O, Şahin B ve Aslan S (2012b). Çankırı ili meralarının mera durumu ve sağlığının belirlenmesi üzerine bir çalışma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2): 131-135.
• Ünal S, Mutlu Z, Urla Ö, Yıldız H ve Şahin B (2013). Evaluation and determination of rangeland vegetation in Kayseri province. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(2): 86-95.
• Ünal S, Mutlu Z, Urla Ö, Yıldız H, Aydoğdu M, Şahin B ve Aslan S (2014). Improvement possibilities and effects of vegetation subjected to long-term heavy grazing in the steppe rangelands of Sivas. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(1): 22-30.
• Yavuz T, Sürmen M, Töngel MÖ, Avağ A, Özaydın AK ve Yıldız H (2011a). Samsun ili meralarının vejetasyon özellikleri. Türkiye 9. Tarla Bitkileri Kongresi, Çayır Mera Yem Bitkileri Cilt (III): 1773-1778, 12-15 Eylül 2011, Bursa.
• Yavuz T, Sürmen M, Töngel MÖ, Avağ A, Özaydın AK ve Yıldız H (2011b). Amasya mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (1): 181-185.
• Yavuz T, Sürmen M, Töngel MÖ, Avağ A, Özaydın K ve Yıldız H (2012). Amasya mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1): 181-185.