Kışlık ve Yazlık Olarak Yetiştirilen Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarının Bazı Kalite Özelliklerinin Karşılaştırılması

Yıl 2018, Cilt: 35 Sayı: 2, 119 - 126, 29.08.2018

Kübra Özdemir Dirik Mehmet Ali Sakin

https://doi.org/10.13002/jafag4368

Öz

Çalışma farklı makarnalık buğday genotiplerinin kışlık ve yazlık ekim zamanlarının bazı kalite karakterleri üzerine etkilerinin araştırılması amacıyla, 2014-2015 ve 2015-2016 yetiştirme dönemlerinde Tokat-Kazova’da yürütülmüştür. Araştırmada deneme materyali olarak 4 adet makarnalık buğday (Triticum durum L.) hattı ve 15 adet makarnalık buğday çeşidi kullanılmıştır. Tarla denemeleri kışlık ve yazlık ekim dönemleri şeklinde üç tekerrürlü olarak Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre kurulmuştur. Genotiplerin iki yıllık ortalamalarına göre camsılık oranı kışlık ekimde % 88.2-96.8, yazlık ekimde % 90.7-96.4 arasında; protein içeriği kışlık ekimde % 12.3-14.0, yazlık ekimde % 13.1-16.0 arasında; sedimantasyon değeri kışlık ekimde 17.2-20.5 ml, yazlık ekimde 16.8-21.2 ml arasında değişmiştir. Varyans analiz sonuçlarına göre protein içeriğinin ilk yılında, camsılık oranı ve sedimantasyon değerinin ise her iki yılında hem kışlık hem de yazlık ekimde genotipler arasında istatistiki olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Ayrıca sedimantasyon değerinin kışlık ekimi dışında incelenen diğer özellikler bakımından hem yazlık hem de kışlık ekimde yıllar arasında da önemli farklılıklar saptanmıştır. İki yıllık sonuçlara göre kışlık ekimde çeşitlerden Şahinbey ve Zühre hatlardan Hat-20’nin yazlık ekimde ise çeşitlerden Altın 40/98 ve Eminbey’in hatlardan ise Hat-20’nin incelenen kalite özellikleri bakımından öne çıktığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık buğday, Triticum durum, çeşit, kışlık ekim, yazlık ekim, kalite

Kaynakça

• Aksoy A (2012). Akdeniz İklim Kuşağında Yetiştirilen Bazı Makarnalık Buğday (Triticum turgidum var. durum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Aktaş H (2016). Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğdayın (Triticum durum Desf.) Verim ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerindeki Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (2), 193-201.
• Altuntaş A ve Akgün İ (2016). Uşak Koşullarında Kızıltan‐91 Buğday Çeşidi Üzerinde Farklı Azot Dozu ve Sıvı Gübre Uygulamalarının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20 (3), 496-503.
• Anonim (2016). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (18.05.2017).
• Anonim (2017). http://www.tarimkutuphanesi.com (09.06.2017).
• Atlı A (1999). Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran Konya, 498-506.
• Aydın N (1997). Tokat-Kazova Koşullarında Makarnalık Buğdayların Verim, Verim Öğeleri ve Diğer Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Aydoğan S, Göçmen Akçacık A, Şahin M, Demir B, Önmez H, Türköz M ve Çeri S (2012). Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21 (1), 1-7.
• Balkan A (2006). Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinde Farklı Sıra Arası ve Tohumluk Miktarının Verim ve Kalite Unsurlarına Etkileri. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
• Caglar O, Bulut S, Karaoglu MM, Kotancilar HG and Ozturk A (2011). Quality Response of Facultative Wheat to Winter Sowing, Freezing Sowing and Spring Sowing at Different Seeding Rates. Journal of Animal and Veterinary Advances 10 (Supplement); 3368-3374.
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O ve Gürbüz F (1987). Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1021, 381 s., Ankara.
• Kendal E, Tekdal S, Aktaş H ve Karaman M (2012). Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Diyarbakır ve Adıyaman Sulu Koşullarında Verim ve Kalite Parametreleri Yönünden Karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2), 1-14.
• Kılıç H (2003). Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Makarnalık Buğday (Triticum turgidum ssp. durum) Çeşitlerinin Bazı Tarımsal ve Kalite Özellikleri ile Stabilitesi Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniv. Fen Bilimleri Enst., Doktora Tezi, Adana.
• Kılıç H (2014). İleri Kademe Makarnalık Buğday Hatlarının Farklı Çevrelerde Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1 (2), 194-201.
• Kırtok Y, Genç İ, Yağbasanlar T ve Çölkesen M (1988). Tescilli Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Çukurova Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (3), 98-106.
• Kün E (1996). Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1451, Ankara.
• Oktay E, Sezer İ ve Akay H (2013). Orta Karadeniz Geçit Bölümünde Yetiştirilebilecek Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurları ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 252-259, 10-13 Eylül, Konya.
• Özen S ve Akman Z (2015). Yozgat Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (1), 35-43.
• Özkaya H ve Özkaya B (2005). Öğütme Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No:30, Ankara
• Sakin MA, Naneli İ, Şahinter S ve Özdemir K (2016). Tokat-Zile Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1), 149-161.
• Sakin MA, Yıldırım A ve Gökmen S (2004). Tokat Kazova Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Verim, Verim Unsurları ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4), 481-489
• Sözen E ve Yağdı K (2005). Bazı İleri Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Hatlarının Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (2), 69-81.
• Şahinter S (2015). Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarının Tokat-Zile Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Yazar S ve Karadoğan T (2008). Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Orta Anadolu Bölgesinin Taban ve Kıraç Arazi Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (2), 32-41.
• Yazar S, Salantur A, Özdemir B, Alyamaç ME, Evlice AK, Pehlivan A ve Aydoğan S (2013). Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmalarında Bazı Tarımsal Karakterlerin Araştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22 (1), 32-40.
• Yurtsever N (1984). Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 50, Ankara.
• Yüksel F, Koyuncu M ve Sayaslan A (2011). Makarnalık Buğday (Triticum durum) Kalitesi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 4 (2), 25-31.