Pedogenesis and Classification of Soils Located on Two Consecutive Topographies

Yıl 2006, Cilt: 2006 Sayı: 2, - 5, 01.06.2006

Hikmet Günal

Öz

In this study, the formation of soils located on two different consecutive topographies was evaluated. The soils studied were formed over alluvium brought by Yeşilırmak River and colluviums transported by gravity from adjacent sloppy areas. Five soil profiles on three different physiographic units were opened in the study area located between Tokat city center and Turhal city, and genetic horizons were described and bulk samples were collected for physical and chemical analyses. Soil texture was finer as being further from the river bed due to the effect of lateral deposition of flood sediments. Colluvial soils were similar to Red Mediterranean soils of Mediterranean Region. Major soil forming processes in studied soils are leaching of calcium carbonate from upper part of soil profile and accumulation in the lower horizons as mottles, and the dominant formation of hematite mineral. Hematite minerals cover the other minerals and gives typical red color to the soils. Surface soils of Yeşilırmak series contain 13% clay, however, clay contents increases to 57.5% in the soils located 1300 m further to the river. Alluvial soils were classified within Entisol and Mollisol, and colluvial soils were classified within Inceptisol order.

Anahtar Kelimeler

Aluvium, colluvium, river band, river terraces, piedmont

Ardışık İki Topografya’da Yer Alan Toprakların Oluşumları ve Sınıflamaları

Öz

Bu çalışmada, bir hat boyunca ardışık iki farklı topografya üzerinde bulunan, Yeşilırmak nehrinin getirdiği aluviyal ve eğimli arazilerden yerçekimin etkisi ile taşınmış koluviyal materyaller üzerinde oluşmuş toprakların gelişimleri incelenmiştir. Tokat il merkezi ve Turhal ilçesi arasında yer alan araştırma alanında üç farklı fizyoğrafik ünite üzerinde beş toprak profili tanımlanmış, genetik horizonları arazide belirlendikten sonra bozulmuş toprak örnekleri alınarak çeşitli fiziksel ve kimyasal analizleri yapılmıştır. Yatay derecelenmenin etkisi ile aluviyal arazideki toprakların tekstürü nehirden uzaklaştıkça incelmiştir. Kireç taşı üzerinde gelişmiş toprakların ve fiziksel ayrışmaya uğramış kaya parçacıklarının taşınması sonucu oluşan koluviyal arazilerdeki topraklar tipik olarak kırmızı Akdeniz topraklarının özelliklerine benzemektedirler. Bu topraklardaki en önemli toprak oluş işlemleri, kalsiyum karbonatın yüzey horizonlarından yıkanıp alt katmanlarda benekler şeklinde birikmesi ve hematit mineralinin baskın bir şekilde oluşması ve minerallerin etrafını kaplayarak toprağa tipik kırmızı rengi vermesidir. Yeşilırmak Nehrinin hemen yakınındaki yüzey topraklarında kil içeriği % 13 iken 1300 m uzağında bulunan arazilerde kil içeriği % 57.5’a çıkmıştır. Aluviyal topraklar Entisol ve Mollisol ordoları içersinde sınıflandırılırken, koluviyal ana materyaller üzerinde gelişen topraklar Inceptisol ordosunda sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aluviyal, koluviyal, nehir sırtı, nehir terası, dağ ayağı

Kaynakça

• Anonim, 2007. Tokat ili kilim ve coğrafyası. Tokat Meteoroloji http://tokat.meteor.gov.tr/iklimvcografya.htm.
• Ardos. M. 1995. Türkiye ovalarının jeomorfolojisi. Çantay Kitabevi. Cilt 1. II. Baskı. İstanbul.
• Boero, V. and U. Schwertmann, 1989. Iron oxide mineralogy of terra rossa and its genetic implications.– Geoderma, 44, 319–327.
• Buol, Stanley W. F.D. Hole and R.W. McCracken, 1997. Soil Genesis and Classification, 4th ed. Iowa State Univ. Press, Ames. ISBN 0-8138-2873-2.
• Davis, R.A. 1992. Depositional Systems: An Introduction to Sedimentology and Stratigraphy. Prentice Hall, New Jersey.
• Durn, G. 2003. Terra Rossa in the Mediterranean Region: Parent Materials, Composition and Origin Geologia Croatica 56,1: 83–100 .
• Gee, G.W. and J. W. Bouder, 1986. Particle Size Analysis. In:A.Clute (edit.)Methods of Soil Analysis . Part I Agronomy Madison,Wisconsin,USA. Soc. of Agron.
• Jenny, H. 1994 Factors of Soil Formation. A System of Quantitative Pedology. New York: Dover Press. (Reprint, with Foreword by R. Amundson, of the 1941 McGraw-Hill publication).
• Kubiena, W.L. 1953. The Soil of Europe.' (Thomas Murby and Company: London)
• Özçaglar. A.1988. Kazova’nın coğrafyası. Ankara Üniv. Sosyal Bil. Enst. Ankara.
• Nelson R.E. 1982. Carbonate and gypsum. p. 181–197. In A.L. Pageet al. (ed.) Methods of soil analysis. Part 2. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.
• Schlichting, E. and R. Blume, 1966. Bodenkundliches Practikum. Verlag Paul Parley. Hamburg und Berlin.
• Schoenberger, J. Wysocki, D.A Benhan, E.C and W.D. Broderson, (2002) Field book for describing and sampling soils. Version 2.0. National Soil Survey Center. NRCS-USDA. Lincoln, NE.
• Shaw J.N. L.T. West, D.D. Bosch, C.C. Truman, and D.S. Leigh, 2004. Parent material influence on soil distribution and genesis in a Paleudult and Kandiudult complex, southeastern USA. Catena 57. 157–174.
• Soil Survey Staff, 1999. Soil Taxonomy: A basic system of soil classification for making and interpreting soil survey. Agriculture Handbook No. 436. U.S. Govt. Printing Office, Washington, DC.
• Yaalon D.H. 1997. Soils in the Mediterranean region: what makes them different? Catena 28, 157-169.
• Yıldız, H. 1997. Tokat Meyvecilik Üretme İstasyonu Topraklarının Detaylı Etüt ve Haritalanması Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 70 s. Tokat.