Determination of Yield and some Quality Traits of Bread Wheat (Triticum Aestivum L.) Genotypes in the Middle Black Sea Region

Yıl 2005, Cilt: 2005 Sayı: 2, - , 01.06.2005

Zeki Mut Nevzat Aydin Hasan Özcan H.orhan Bayramoğlu

Öz

This research was carried out on 25 bread wheat genotypes in a Randomized Complete Block Design with four replications in 2003-2004 growing season in Samsun and Amasya locations. In trial, data on seed yield, plant height, 1000 kernel weight, test weight, protein content and Zeleny sedimentation were recorded. According to the results including two location averages; grain yields, plant height, 1000 kernel weight, test weight, crude protein content and Zeleny sedimentation value of genotypes, were between 284.4-490.6 kg/da, 66.9 – 98.8 cm, 28.4 – 38.9 g, 68.4 – 74.9 kg, 10.4 – 13.6% and 25.0 – 50.6 ml, respectively. The highest seed yield was obtained from 16, 22 and 23 numbered genotyped in Samsun location, while 1, 6, 7, 9, 10, 12 and 16 numbered genotypes gave the highest grain yield in Gökhöyük location.

Anahtar Kelimeler

Bread wheat, grain yield, quality

Orta Karadeniz Bölgesinde Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Öz

Bu araştırma, 2003-2004 yetiştirme sezonunda 25 ekmeklik buğday genotipi (20 ileri hat ve 5 çeşit) ile Samsun ve Gökhöyük (Amasya) lokasyonlarında Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada çeşitlerin tane verimi, bitki boyu, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve Zeleny sedimantasyon değeri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, iki lokasyonun ortalaması olarak genotiplerin tane verimleri 284.4 - 490.6 kg/da, bitki boyları 66.9 – 98.8 cm, bin tane ağırlıkları 28.4 – 38.9 g, hektolitre ağırlıkları 68.4 – 74.9 kg, protein oranları %10.4 – 13.6 ve Zeleny sedimantasyon değerleri 25.0 – 50.6 ml arasında değişmiştir. En yüksek tane verimi Samsun lokasyonunda 16, 22 ve 23 nolu genotiplerden, Gökhöyük lokasyonunda ise 1, 6, 7, 9, 10, 12 ve 16 nolu genotiplerden elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, tane verimi, kalite

Kaynakça

• Ağdağ, M., Dok, M., Doğan H.M., Torun M. ve Çebi, H., 1997. Orta Karadeniz Geçit Bölgesi İçin Uygun Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. 22- 25 Eylül, 21-25, Samsun.
• Anıl, H., 2000. Samsun Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurları ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniv. FBE, Samsun.
• Anonim, 2004. http://www.fao.org
• Atlı, A., 1999. Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Semp., 8-11 Haziran, 498-506, Konya.
• Atlı, A., Koçak, N. ve Aktan, M., 1999. Ülkemiz Çevre Koşullarının Yetiştirmeye Değerlendirilmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sempozyumu, 8-11 Haziran, 345-351, Konya.
• Balla, L., Szunics, L. ve Bedo, Z., 1987. Hızlandırılmış Buğday Islah Yöntemleri . TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, 415-428, Bursa.
• Budak, H., Karaltın, S. ve Budak, F., 1997. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin (Triticum aestivum L. Em Thell) Fiziksel Ve Kimyasal Yöntemlerle Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, 534-536, Samsun.
• Bushuk, W., 1982. Grains and Oilseeds. 3. Edition. Canadian International Grains Institute, Winnipeg, Manitoba.
• Cook, R.J. ve Veseth, R.J., 1991. Wheat Health Management. The American Phytopathological Society, St. Paul, Minnesota 55121, USA.
• Costa, J.M. ve Kronstad, W.E. 1994. Association of Grain Protein Concentration and Selected Traits in Hard Red Winter Wheat Populations in The Pacific Northwest. Crop Sci. 34: 1234-1239.
• Çağlayan, M. ve Elgün, A., 1999. Değişik Çevre Şartlarında Yetiştirilen Ekmeklik Buğday Hat ve Çeşitlerinin Bazı Teknolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, 513-518, Konya.
• Çölkesen, M., Arslan, S., Eren, N. ve Öktem, A., 1993. Şanlıurfa’da Sulu ve Kuru Koşullarda Farklı Dozlarda Uygulanan Azotun Diyarbakır 81 Makarnalık Buğday Çeşidinin Verim ve Verim Unsurlarına Makarnalık Buğday ve Mamülleri Sempozyumu, 30 Kasım – 3 Aralık, 486-495, Ankara. Araştırma.
• Demir, İ., Bilgen, G., Altınbaş, M., Çelik, N. ve Abdel, S.M., 1987. İleri Buğday Varyetelerinin Agronomik ve Kalite Karakterleri. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 49-58, Bursa.
• Doğan, R. ve Yürür, N., 1992. Bursa Yöresinde Yetiştirilen Komponentleri Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 9:37-46, Bursa.
• Dokuyucu, T., Akkaya A., Nacar, A ve İspir, B. 1997. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğdayların Verim, Verim Unsurları ve Fenolojik Özelliklerinin İncelenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongesi, 22-25 Eylül, 16-20, Samsun.
• Ercan, R., Seçkin, R. ve Velioğlu, S., 1988. Ülkemizde Yetiştirilen Bazı Buğday Çeşitlerinin Ekmeklik Kalitesi. Gıda Dergisi, 13(5):107-114.
• Genç, İ., Yağbasanlar T. ve Özkan, H., 1993. Akdeniz İklim Kuşağına Uygun Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Makarnalık Buğday Mamülleri Sempozyumu, 30 Kasım – 3 Aralık, 127 – 141, Ankara.
• Gençtan, T. ve Sağlam, N., 1987. Ekim Zamanı Ve Ekim Sıklığının Üç Ekmeklik Buğday Çeşidinde Verim ve Verim Sempozyumu, 6-9 Ekim, 171-183, Bursa. Türkiye Tahıl
• Gökmen, S. ve Sencar, Ö., 1989. Tokat Yöresinde Sonbaharda Ekilen 28 Buğday Çeşit Ve Hattında Verim ve Verim Öğeleri Üzerinde Araştırmalar. C.Ü. Üniv. Tokat Ziraat Fak. Dergisi, 1: 357-368.
• Kırtok, Y., Genç, İ. ve Çölkesen, M., 1987. ICARDA Kökenli Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerinde Araştırmalar. Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 83-90, Bursa.
• Kırtok, Y., Genç, İ., Yağbasanlar T., Çölkesen, M. ve Kılınç, M., 1988. Tescilli Bazı Ekmeklik (T. aestivum L. em Thell) ve Makarnalık (T. durum Desf.) Buğday Çeşitlerinin Çukurova Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerinde Çalışmalar. Çukurova Üniv. Ziraat. Fak. 3 (3):96-105.
• Korkut, K.Z. ve Ünay, A., 1987. Tahıllarda Başak Taslağı Gelişimi İle Verim Öğeleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Araştırmalar. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 329-336, Bursa.
• Korkut, K.Z., Sağlam, N. ve Başer, İ., 1993. Ekmeklik ve Makarnalık Buğdaylarda Verimi Etkileyen Bazı Özellikler Üzerine Araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (2): 111-118.
• Kün, E., 1988. Serin İklim Tahılları, Ank. Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1032, Ders Kitabı No: 299, Ankara.
• Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay., Yayın No:1451, Ankara.
• McClung, A.N., Cantrell, R.G., Quick, J.S. ve Gregory, R.S., 1986. Influence of Rht1 Semidwarf Gene on Yield, Yield Components and Grain Protein in Durum Wheat. Crop Sci. 26: 1095-1099.
• Mızrak, G., 1983. Türkiye İklim Bölgeleri ve Haritası. Orta Anadolu Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yayın No:52, Ankara.
• Özkaya, H., ve Kahveci, B., 1990. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 14, Ankara.
• Öztürk, A. ve Akkaya, A., 1996. Kışlık Buğday Genotiplerinde (Triticum aestivum L.) Tane Verim Unsurları ve Fenolojik Dönemler Üzerine Bir Araştırma Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 27 (2):187-202.
• Pelshenke, P. 1964. Standard-Methoden für Getreide, Mehl und Brot. Im Verlag Moritz Schaefer, Detmold.
• Poehlman, J.M., 1987. Breeding Field Crops, Van Nostrand Reinhold Company Inc. 115 Fifth Avenue New York.
• Roth, G.V., Marshall, H.G., Hatley, O.E. ve Hill, R.R., 1984. Effect of Management Practices on Grain Yield, Test Weight and Lodging of Soft Red Winter Wheat. Agron. J., 76:379- 383.
• Sade, B., Topal, A. ve Soylu, S., 1999. Konya Sulu Koşullarında Yetiştirilebilecek Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sempozyumu, 8-11 Haziran, 91-96, Konya.
• SAS Institute. 1998. INC SAS/STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA.
• Schular, S.F., Bacon, R.K. ve Gbur, E.E. 1994. Kernel and Spike Character İnfluence on Test Weight of Soft Red Winter Wheat. Crop Sci. 34: 1309-1313.
• Sharma, R.C., 1992. Analysis of Phytomass Yield in Wheat. Agonomy Journal. 84(6): 926-929.
• Şener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H. ve Karadavut, U., 1997. Hatay Koşullarında Bazı Ekmeklik (Triticum aestivum L. Em Thell) ve Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf) Çeşit ve Hatlarının Saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22 – 25 Eylül, 1-5, Samsun.
• Tosun, O. ve Yurtman, N., 1973. Ekmeklik Buğdaylarda (Triticum aestivum L. em Thell) Verime Etkili Morfolojik ve Fizyolojik Özellikler. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yıllığı, 23: 418-434.
• Tosun, O., 1987. Türkiye’nin Tahıl Yetiştirme Sorunları ve Bunların Çözüm Yolları. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 3-8, Bursa.
• Tuğay, M.E., 1978. Dört Ekmeklik Buğday Çeşidinde Ekim Komponentleri ve Diğer Bazı Özellikler Üzerine Etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 316.
• Ünal, S., 1979. Buğdaylarda Kaliteyi Etkileyen Faktörler
• ve Birbirleri Arasındaki İlişkiler. Gıda Dergisi, 4(2): 72-79.
• Zanetti, S., Winzeler, M., Feuillet, C., Keller, B. ve
• Messmer, M., 2001. Genetic Analysis of Bread
• Making Quality in Wheat and Spelt. Plant Breeding 120, 13-19.
• Zeleny, L. 1947. A Simple Sedimentation Test for Estimating the Bread-Baking and Gluten Qualities of Wheat Flour. Cereal Chem., 24, 465-475.