NEO-LİBERALİZM EKSENİNDE SANAT EMEĞİ ve PREKARİTE

Yıl 2021, Sayı: 10, 47 - 69, 05.06.2021

Neslihan Özgenç Erdoğdu , Şirin Yılmaz , Volkan Parlak

Öz

Günümüzde Post-Fordizm, modern kapitalizmin Fordist üretim biçiminden farklı olarak, yaratıcı ifadeyi ve sembolik maddi üretimi yani gösterge üretimini, Neoliberalizmle birlikte kendi ekonomi politiğinin temel niteliğine dönüştürmüştür. İş ve iş gücü açısından bakıldığında; Post- Fordist üretim koşulları beraberinde, Fordist üretim sürecinin temel unsuru olan “proletarya”ya alternatif olarak; “prekarya” kavramı öne sürülmektedir. Buna göre, yeni ve üzerinde tartışmaların sürdüğü Prekarya kavramı, merkezinde güvencesiz çalışma koşullarının olduğu, kendi içinde büyük ölçüde çeşitlenen, esnek /yarı zamanlı çalışan kitleyi tanımlar. Sanatın, kültürün ve ticaretin bu denli iç içe geçtiği neoliberal dönemde, uluslararası bir yarışa dönen sanat ve tasarım dünyasının inşasında yer alan kültür işçileri de Prekarya’ya dahil edilmektedir. Günümüz kültür sanat süreçleri ve bu süreçlerin küresel kapitalizm tarafından kurgulanan simulatif gerçekliğinin arkasında, bir emek sömürüsü yatmaktadır. Kültürün öne çıkmasının, ekonomik dönüşümlerin ve küresel kapitalizmin etkisiyle, sanatın ve ticaretin bu denli yan yana oluşu, “emek” sorununu da beraberinde getirmekte ve kültürün kendisinin bir endüstri ve kültür ürünlerinin de metalar haline geldiği bir ortamda, kültür emeği göz ardı edilmektedir. Bu çalışma; son dönemlerde birçok açıdan tartışmaların sürdüğü bu çelişkili alanı; sınıf, kültür ve emek kavramları üzerinden ele alarak, sanat emeği ve kültür işçilerini prekarya kavramı üzerinden irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

prekarya, kültür endüstrisi, kültür işçisi, sanat emeği, Post-Fordizm

ART LABOR and PRECARITY ON THE AXIS OF NEO-LIBERALISM

Öz

Anahtar Kelimeler

Precariat, Cultural Industry, Cultural Worker, Art Labor, Post-Fordism

Kaynakça

• Adorno, T. W. ve Horkheimer, M. (2016). Aydınlanmanın Diyalektiği. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Adorno, T. W. (2007). Kültür Endüstrisi / Kültür Yönetimi. çev. Elçin Gen, Nihat Ülner, Mustafa Tüzel. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Apostol, Corina L. (2015). /Sanat ve Direniş/ Güvencesizlik ile Direniş Arasında Sanat İşçileri: Bir Tarih. [Online Dergi] E-Skop Dergi, Elde edilme tarihi: 4 Şubat 2021, https://www.e-skop.com/skopbulten/sanat-ve-direnis-guvencesizlik-ile-direnis-arasinda-sanat-iscileri-bir-tarih/2737
• Artun, A. (2011). Çağdaş Sanatın Örgütlenmesi-Estetik Modernizmin Tasviyesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Artun, A. (Derleyen) (2013). Çağdaş Sanat ve Kültüralizm - Kimlik ve Estetik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Artun, A. (Derleyen) (2015) Sanat Emeği, Kültür İşçileri ve Prekarite. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bailey, Geoff. (2012). Precarious or precariat?, İnternational Socialist Rewiev, Issue:85. Elde edilme tarihi: 22 Ocak 2021, https://isreview.org/issue/85/precarious-or-precariat
• Bakçay Çolak, Ezgi. (2015). “Özgür Kazova İşgal Fabrikası ve Kooperatif Deneyimi: Gündelik Hayatı Örmek”. (der. Aylin kuryel, Begüm Özden Fırat) Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik. İstanbul:İletişim Yayıları
• Baudrillard, J. ve Ergüden, I. (2011). Sanat Komplosu -Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik 1 İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eagleton, Terry. (2011). Chapter Ten. In Why Marx Was Right (pp. 211-237). New Haven; London: Yale University Press. Elde edilme tarihi: 24 Ocak 2021, http://www.jstor.org/stable/j.ctt1npz9n.13
• Eagleton, Terry. (2014). Tanrı’nın Ölümü ve Kültür. İstanbul: Yordam Kitap.
• Federici, Silvia. (2014) Proletaryadan Kognitaryaya, İşçi Sınıfından Çokluğa: Gayri Maddi Emek Kuramının Yanılgıları. [Online Dergi]. E-Skop Dergi. Elde edilme tarihi: 29 Ocak 2021, https://www.e-skop.com/skopbulten/proletaryadan-kognitaryaya-isci-sinifindan-cokluga-gayri-maddi-emek-kuraminin-yanilgilari/1914
• Harrison, C. ve Wood, P. (2011). Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi, çev. Sabri Gürses, İstanbul: Küre Yayınları.
• Isabell, L. (2013) Yönetimsellik ve Kendini Güvencesizleştirme: Kültür Üreticilerinin Normalleştirilmesi Üzerine, [Online Dergi]. E-Skop Dergi, Elde edilme tarihi: 29 Ocak 2021 https://www.e-skop.com/skopdergi/yonetimsellik-ve-kendini-guvencesizlestirme-kultur-ureticilerinin-normallestirilmesi-uzerine/1302
• Loomba, Ania. (2000). Kolonyalizm Postkolonyalizm, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Mitropoulos, Angela. (2013). Sanat, Emek, Prekarite /Güvence-Siz? [Online Dergi]. E-Skop Dergi. Elde edilme tarihi: 24 Ocak 2021, https://www.e-skop.com/ skopbulten/skopdergi-sanat-emek-prekarite-guvence-siz/1308
• Neilson, Bred. ve Rossister, Ned. From Precarity to Precariousness and Back Again: Labour, Life and Unstable Networks, The Fibreculture Journal, Elde edilme tarihi: 29 Ocak 2021,https://five.fibreculturejournal.org/fcj-022-from-precarity-to-precariousness-and-back-again-labour-life-and-unstable-networks/
• Özcan, Ş. (2019, 06 30). Post-Fordizm ve Küresel Çağdaş Sanat. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 9(1), 6. Elde edilme tarihi: 9 Ocak 2021. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/752971
• Özkalp, E., & Sungur, Z. (1997). Esnek Üretim Sistemleri ve Post-Fordist Yaklaşımlar. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 430. Elde edilme tarihi: 9 Ocak 2021. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/830458
• Sennet, Richard. (2010). Kamusal İnsanın Çöküşü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Smith, P. (2005). Kültürel Kuram. İstanbul: Babil Yayınları.
• Standing, Guy. (2014). Prekarya:Yeni Tehlikeli Sınıf. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ulusoy, M. (2019). Çürümenin Estetiği. Berfin Yayınları.
• Wood, P., & Harrison, C. (2011). Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi. İstanbul: Küre Yayınları.
• Wu, Chin Tao. (2014). Kültürün Özelleştirilmesi, 1980'ler Sonrasında Şirketlerin Sanata Müdahalesi. İstanbul: İletişim Yayınları.