Babaların Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Çocuklarının Uyumlu Sosyal Davranışı Arasındaki İlişkide Çocuk Yetiştirme Tutumunun Rolü

Yıl 2022, , 97 - 106, 28.02.2023

Atahan Karadağ , Berna Akçinar

https://doi.org/10.51503/gpd.1092754

Öz

Bu çalışmanın amacı; toplumsal cinsiyet rollerinin, babaların ebeveynlik davranışlarına ve çocukların uyumlu sosyal davranışlarına olan etkilerini incelemektir. Çalışmanın örneklemini, Türkiye’nin farklı illerinde yaşayan 2-6 yaşında çocuğu olan evli ve tam zamanlı bir işte çalışan babalardan oluşmaktadır. Katılımcılar, basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle 12 farklı ilden seçilmiş ve 300 kişiden oluşmuştur. Çalışmada Çocuk Yetiştirme Anketi, Uyumlu Sosyal Davranış Envanteri ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Ölçeği ve Erkeklik Algısı ölçekleri kullanılmıştır. Çalışma bulguları göstermektedir ki, babaların eşitlikçi toplumsal cinsiyet rollerine sahip olmaları, çocuklarına gösterdikleri cezalandırıcı ebeveynlik davranışlarıyla olumsuz olarak ilişkilidir. Babaların toplumsal cinsiyet rollerinde eşitlikçi olmaları sıcaklık ve açıklayıcı akıl yürütme ebeveyn davranışlarını ve çocuklarının uyumlu sosyal davranışları ile olumlu bir şekilde ilişkilidir. Babaların toplumsal cinsiyet rolleri ile çocukların uyumlu sosyal davranışları arasındaki ilişkide babaların cezalandırıcı, sıcaklık ve açıklayıcı akıl yürütme tutumları aracı rolü üstlendiği bulunmuştur. Ataerkil rollere sahip babaların, bu tutum ve algılardan dolayı ebeveynlik davranışları, ve dolayısıyla çocuklarının da uyumlu sosyal davranışlarının etkilendiği; buna bağlı olarak babaların toplumsal cinsiyet ve babalık davranışlarıyla ilgili eğitimler alarak kendilerini geliştirmelerinin önemi vurgulanmaktadır. Ekolojik Sistemler Kuramı’na göre mikro sistemde gerçekleşen babaların bu gelişimi toplumsal açıdan da olumlu dönüşümlerin yaşanacağını göstermektedir. Bu çalışmayla birlikte toplumsal cinsiyet rollerinde eşitlikçi olmanın hem babalara hem de küçük yaştaki çocukların gelişmesine katkısı olacağı vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

toplumsal cinsiyet, ebeveynlik davranışları, uyumlu sosyal davranış, çocuk yetiştirme

Destekleyen Kurum

Işık Üniversitesi

Proje Numarası

19A101

Teşekkür

Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında çalışmaya destek olan Işık Üniversitesine, proje bursiyerlerine, gönüllü destek olan öğrencilerimize ve çalışmaya katılan tüm çalışmacılarımıza teşekkür ederiz.

The Role of Child Raising Attitudes in the Relationship Between Fathers' Gender Roles and Children's Adaptive Social Behavior

Öz

The purpose of this study was to examine the effects of gender roles on fathers’ parenting behaviors and children’s adaptive social behaviors. The study sample consisted of married fathers with 2-6-year-old children and working full-time jobs in different provinces of Turkey. This data, gathered from 12 provinces in total, was selected using a simple random sampling method and included 300 fathers. The Child Rearing Questionnaire, the Adaptive Social Behavior Inventory, Gender Role Attitudes and the Perceived Masculinity scales were used in the study. The results of the study showed that fathers' patriarchal gender roles is positively associated with punitive parenting styles and negatively associated with the adaptive social behaviors of their children. In contrast, egalitarian in gender roles were positively associated with parental warmth and explanatory reasoning. In the relationship between fathers' gender roles and children's adaptive social behaviors, the fathers' punitive, warm, and explanatory reasoning behaviors were found to play a mediator role. The present study emphasized that paternal traditional gender roles affect child-rearing behaviors and children's adaptive social behaviors, and as a result, it is important for fathers to develop themselves by receiving training about gender and fatherhood behaviors. According to Ecological Systems Theory, this development of fathers in the micro system showed that positive transformations would be experienced in social terms. In accordance with the findings of this study, it is thought that being egalitarian in gender roles will contribute to the healthy development of both fathers and young children.

Anahtar Kelimeler

gender, paternal parenting behaviors, adaptive social behavior, child rearing

Proje Numarası

19A101

Kaynakça

• AÇEV, (2017) Türkiye’de Babalığı Anlamak Serisi I: Türkiye’de İlgili Babalık ve Belirleyicileri Ana Raporu. İstanbul: AÇEV
• Akcinar Yayla, B., Özbek, E., Çetin, İ. Y. (2021). Babaların İş Ortamı ve Depresyon Seviyesi Arasındaki İlişkide İş-Aile Çatışmasının Rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(3), 2717-2742.
• Akcinar, B., Baydar, N. (2014). Parental control is not unconditionally detrimental for externalizing behaviors in early childhood. International Journal of Behavioral Development, 38(2), 118-127.
• Akcinar, B. (2017). Aile Sistemlerinde Şiddetin Döngüsü. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(4).
• Altınöz, A. E., Günal, N., Tosun Altınöz, Ş., Köşger, F., Eşsizoğlu, A. (2018). Tıp fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları: Kesitsel bir çalışma (tur). Klinik Psikiyatri Dergisi, 21(3), 271-277.
• Arıcı, D. (2011). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algılar ve psikolojik iyi oluş. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Atakan, M. (2013). Sözel etkileşimlerde toplumsal cinsiyet kuruluşu ve akran kültürü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Baydar, N., Kuntay, A., Goksen, F., Yagmurlu, B., Cemalcilar, Z. (2008). The Study of early childhood developmental ecologies in Turkey. Ankara, Turkey: The Scientific and Technological Research Council of Turkey (Grant No. 106K347).
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development. Cambridge. MA: Harvard.
• Bronfenbrenner, U. (1994). Ecological models of human development. International Encyclopedia of Education, 3(2), 1643-1647.
• Bugay, A., Delevi, R. (2016). Üniversite öğrencilerinde kadına yönelik tutumun nedenleri. Kadın Odaklı (s.171). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Canatan, K., Konbak, E., Aslan, T., Özdemir, M., Yılmaz Ö. M. (2020). Geleneksel ve modern ailelerde çocuk yetiştirme tutumları. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 151-165.
• Çakırlı, N. (2017). Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları ile 5-6 yaş aralığındaki çocukların özgüven düzeyinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Doğu Akdeniz Üniversitesi, KKTC.
• Endendijk, J. J., Groeneveld, M. G., van Berkel, S. R., Hallers-Haalboom, E. T., Mesman, J., & Bakermans-Kranenburg, M. J. (2013). Gender stereotypes in the family context: Mothers, fathers, and siblings. Sex roles, 68(9), 577-590.
• Güvenç, G., Aktas, V. (2006). Ergenlik Döneminde Yas, Toplumsal Cinsiyet, Bireysel ve İlişkisel Tutumlar, Benlik Değeri ve Yasam Becerilerine İlişkin Algı Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 45.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process: A regression-based approach, 2nd ed.; The Guilford Press: New York, USA.
• Hofstede, G J, Pedersen P B., Hofstede, G. (2002) Exploring Cultur Exercises, Stories and Synthetic Cultures, Nicholas Brealey Publishing, USA
• Hofstede, G. (1994). Cultures and Organizations Software of the Mind, Great Britain: Harper Collins Publishers
• Hogan, A. E., Scott, K. G. ve Bauer, C. R. (1992). The Adaptive Social Behavior Inventory (ASBI): A new assessment of social competence in high-risk three-year-olds. Journal of Psychoeducational Assessment, 10(3), 230-239.
• Işık, M. (2007). Anasınıfına devam eden beş-altı yaş çocuklarına sosyal uyum ve beceri ölçeğinin uyarlanması ve uygulanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Johansson, T., & Klinth, R. (2008). Caring fathers: The ideology of gender equality and masculine positions. Men and masculinities, 11(1), 42-62.
• Kağıtçıbaşı, Ç., Üskül, A. (2006). Yeni insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş (10. basım. ed.). İstanbul: Evrim. Syf. 120
• Kumru, A. (2005). Study of the effect of parents’ and teachers’ socialization aims, developmental expectations and control strategies on child development during early childhood years. Turkey: Abant Izzet Baysal University (BAP: 2005.03.06.213)
• McHale, S. M., Crouter, A. C., & Whiteman, S. D. (2003). The family contexts of gender development in childhood and adolescence. Social Development, 12(1), 125-148.
• Menekşe, F. N. (2019). 3-6 yaş arası okul öncesi çocukların oyuncak tercihleri ve cinsiyet kalıp yargıları ile ebeveynlerinin toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Miller, C. F., Trautner, H. M., & Ruble, D. N. (2006). The Role of Gender Stereotypes in Children's Preferences and Behavior.
• Özcan, O. (2018). Çocuklarda sosyal uyum ve uyumsuzluğun yordayıcıları: Saldırganlık ve ebeveyn öfkesi. Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Paterson, G., Sanson, A. (1999). The association of behavioral adjustment to temperament, parenting and family characteristics among 5-year-old children. Social Development, 8(3), 293-309.
• Reutter, K. K. ve Bigatti, S. M. (2014). Religiosity and spirituality as resiliency resources: Moderation, mediation, or moderated mediation?. Journal for the scientific study of religion, 53(1), s.56-72.
• Sak, R., Şahin Sak, İ., Atlı, S., Şahin, B. (2015). Okul Öncesi Dönem: Anne Baba Tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (3).
• Sungur, G. (2010). İlköğretim birinci sınıfa devam eden çocukların sosyal uyum ve becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Uslu, O., Ardıç, K. (2013). Güç Mesafesi Örgütsel Güveni Etkiler mi?. Journal of Economics & Administrative Sciences/Afyon Kocatepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2).
• Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi, K. (2020). Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması (2020). Kadir Has Üniversitesi. (https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/324)
• Weiss, H. B., Kreider, H., Lopez, M. E., & Chatman-Nelson, C. (Eds.). (2005). Preparing educators to involve families: From theory to practice. Sage.
• Yapıcı, Ş., Yapıcı, M. (2005). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (2007). Eğitim ve gelişim özellikleriyle okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yücel, B. E., Koparan, E., (2010). “Güç Mesafesi ve Cinsel Taciz Davranışları Arasındaki İlişkinin Yönünü Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Çalışma”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1),11-18.
• Zang, Y. & Begley. T.M. (2011) “Power Distance and Its Moderating Impact on Empowerment and Team Participation”, The International Journal of Human Resource Management. Vol. 22, No. 17, ss. 3601-3617.
• Zeyneloğlu, S., Terzioğlu, F. (2011). Development and psychometric properties gender roles attitude scale. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40)