Güzel Sanatlar Lisesi Resim Bölümü Öğrencilerinin Cinsiyet Kalıp Yargıları: Metafor Analizi ve Resim Çizme-Yazma Yöntemi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 55 - 74, 30.06.2021

Eray Günay Özge Odabaşı Koç

https://doi.org/10.51503/gpd.713482

Öz

Bu çalışmanın amacı Güzel Sanatlar Lisesi öğrencilerinin cinsiyet kalıp yargılarının incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu Van ilinde bulunan Güzel Sanatlar Lisesi’nin resim alanında öğrenim gören öğrenciler arasından%37’sini kız, %63’ünü erkek gönüllü 89 öğrenci oluşturmaktadır. Bu öğrencilere kadın ve erkeği neye, neden benzettiklerini soran metafor anketi verilmiştir. ‘Kadın Çiz’, ‘Erkek Çiz’ etkinliği yapılmıştır. Elde edilen verilerin nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi aracılığıyla sınıflanmasıyla elde edilen araştırma sonuçların cinsiyete ve araştırmada kullanılan yöntemlere göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Kadın için 67 erkek için 80 metafor üretilmiştir. Erkeğe üretilen metaforlar daha fazla çeşitlilik göstermektedir. Kız ve erkek öğrencilerin kadını açıklarken ağırlıklı olarak bitki, erkeği açıklarken ağırlıklı olarak nesne kategorisindeki metaforları kullandığı görülmüştür. Metafor açıklamalarında ve resim çizimlerinde kız öğrenciler çoğunlukla kadını olumsuz özelliklerle nitelendirmemiştir. Kız öğrencilerin kendilerine yönelik algısı olumlu olduğu düşünülmektedir. Olumsuz özelliklerle erkeğin nitelendirilmesi kız öğrencilere göre daha fazla erkek öğrenci tarafından yapılmıştır. Resim çizimlerinde kız öğrenciler kadını özgür, özsaygısı yüksek, yetenekli, güçlü; erkeği dürüst, saygılı, kadına değer veren olarak nitelendirmiştir. Erkek öğrenciler kadını ev işleri yapan, çocuk bakımıyla ilgilenen, narin, duygusal; erkeği güçlü, koruyan, kahraman, çalışan, para kazanan olarak nitelendirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güzel Sanatlar Lisesi, cinsiyet, kalıp yargı, metafor, resim

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

1689B012010676 Proje başvuru numarası

Gender Stereotypes of Students of The Fine Arts High School Painting Department: Metaphor Analysis And Drawing-Writing Method

Öz

The aim of this study is to examine the gender stereotypes of students in Fine Arts High School. The sample of the study consists of 89 volunteer students (37% female and 63% male) among the students studying in the field of art of the Fine Arts High School located in Van, Turkey. A metaphorical questionnaire asking what and why they liken men and women to was given. An activity of "Draw A Woman" and "Draw A Man" was held. It was determined that the results of the study obtained by classifying the data with the content analysis, one of the qualitative analysis methods, differed according to gender and the methods used in the study. A total of 67 metaphors were created for women and 80 metaphors were created for men. The metaphors created for men had more diversity. It was observed that male and female students mainly used metaphors mainly in the category of plants to describe women, and in the category of objects to describe men. In the explanations and drawings of metaphors, female students mostly did not describe women with negative characteristics. This indicated that female students' self-perception was positive. Compared to female students, male students described men with negative characteristics more. The female students depicted women as independent, talented and strong with a high level of self-esteem while they described men as honest, respectful, and valuing women. On the other hand, male students associated women with housework, childcare, delicacy, and emotionality while they depicted men as strong, protective, heroic, worker, and income earner.

Anahtar Kelimeler

Fine Arts High School, Gender, Stereotype, Metaphor, Painting

Proje Numarası

1689B012010676 Proje başvuru numarası

Kaynakça

• Aslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim. Tedmem. Cilt 40 (2015) Sayı 181 363-384.
• Başıbüyük, A. (2005). Doğu anadolu bölgesinde nüfusun cinsiyet ve yaş yapısı. Doğu Coğrafya Dergisi,14, 67-94.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. 3. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Büyüköztürk, Ş.(2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. 22. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (2008). İnsan ve davranışı.17. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dikme, E., Gökçe, T.A. (2019). Lise öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı – 2-4 Mayıs 2019 Şu kaynaktan ulaşılabilir https://www.researchgate.net/publication/335727541
• Direk, N., Irmak, B. (2017). Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumlar. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 31, 3, 121-128.
• Dökmen, Z.Y.(2010).Toplumsal cinsiyet-sosyal psikolojik açıklamalar. 2. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi
• Esen, E. Soylu, Y., Siyez, D. M., ve Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, 2017, ss. 46-63.
• Filiz, B.S., Kanlı, Y., Üstündağ, İ., Demircan, B. (2018). Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algısı: Ankara Hüseyin Gazi Anadolu İmam Hatip Lisesi Örneği. Turkish Studies Educational Sciences Volume 13/19, Summer 2018, p. 327-345.
• Güder, Y. S. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• İnanç, B.Y., Bilgin, M., Atıcı, K.M. (2004). Gelişim psikolojisi çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: Nobel Kitabevi.
• Kantoğlu, A., Çetin,Y.N., Erdoğan, A. (2018). Ergenlerde toplumsal cinsiyet algısının sosyodemografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi 2018;10(2):175-187.
• Karapekmez, S., Yıldırım, R.G., Akamca, Ö.G., Ellez, A.M., Üner, B. N.A. (2018). Okul Öncesi Dönemde Mesleklere İlişkin Toplumsal Cinsiyet Algısı. GEFAD / GUJGEF 38(2): 469-513.
• Menekşe, N.F., Asan, A. (2019). 3-6 Yaş Arası Okul Öncesi Çocukların Oyuncak Tercihleri Ve Cinsiyet Kalıp Yargıları İle Ebeveynlerinin Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl:18 Sayı:35 Bahar 2019/1 s.821-836.
• Sakallı Uğurlu, N., Türkoğlu, B. (2016). Günümüz Türkiye’sinde cinsiyet kalıpyargıları: Kadın kimdir? Erkek kimdir? I. Sosyal Psikoloji Kongresi, Başkent Üniversitesi. Şu kaynaktan ulaşılabilir https://www.researchgate.net/publication/310954437
• Sargın, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin kadın kavramına ilişkin metaforları: Necmettin Erbakan Üniversitesi örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7 (2). şu kaynaktan ulaşılabilir http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/03.nurten_sargin.pdf
• Sözer, M.A., Özkan, R.(2014). öğretmen adaylarının kadın olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(1), 264-278.
• Topuz, K.S., Erkanlı, H. (2016). Toplumsal cinsiyet bağlamında kadın ve erkeğe atfedilen anlamların metafor yöntemiyle analizi. Alternatif Politika, 8 (2), Nisan. Şu kaynaktan ulaşılabilir http://alternatifpolitika.com/site/dosyalar/arsiv/Nisan2016- sayi2/4.pdf
• Tuğrul-Gezer, Y. (2018). Erken yaşta evlendirilen kadınların evlilik süreçleri, deneyimleri ve sonraki yaşamları üzerine nitel bir çalışma. Sosyoloji Notları 2(1), Şu kaynaktan ulaşılabilir https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosnot/issue/37831/423671
• Türkmen, D., Alptekin G. (2020). Ergenlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi: Eskişehir Örneği. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS),2(2), 608-629.
• Yeşilkayalı, E., Köksal, S., Kılıç, M., Dursun, B., Aybir, C. (2019). Sosyal hı̇zmet bölümü öğrencı̇lerı̇nı̇n toplumsal cı̇nsı̇yet bağlamında kadın algısı: metafor analı̇zı̇ örneğı̇. 6.Uluslararası Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Sempozyumu Özet Bildiri Kitapçığı 18-19-20 Nisan, Alanya.