Sensory Development and Sensory Integration

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 4, 209 - 226, 30.12.2021

Kadriye Özyazıcı Ebru Boğa Nurcan Alagöz Kübranur Varlıklıöz Zekeriya Arslan Semra Akto Mehmet Sağlam

https://doi.org/10.51503/gpd.879070

Cited By: 1

Öz

The senses that begin to develop in the womb are considered as the first mediators in interacting with the environment. The healthy development of these mediators and their use in harmony with each other are extremely important in the development process. While it is expected to respond to sensory stimuli with the right stimuli and to make sensory organization, it is known that sometimes this situation is not achieved. The healthy functioning of the sensory integration process is affected by the development of the senses starting from the mother's womb and their support in the postnatal period. However, problems arise in the sensory integration process in atypical developmental processes. It is important for parents to be aware of this issue as much as providing professional support in eliminating the problems that arise in the sensory integration process. Whether it is a typical or atypical developmental process, the sensitivity of parents in this regard both supports the development process and lays the groundwork for early diagnosis and early intervention. Considering the importance of sensory development and sensory integration in the development process, in this study; formation and development of sensory systems, sensory integration studies and support of sensory development are discussed.

Anahtar Kelimeler

Sensory, development of the senses, sensory integration

Duyuların Gelişimi ve Duyu Bütünleme

Öz

Anne karnındayken gelişmeye başlayan duyular, çevreyle etkileşim kurmada ilk aracılar olarak değerlendirilmektedir. Bu aracıların sağlıklı gelişimi ve birbirleri uyumlu bir şekilde kullanımı gelişim sürecinde son derece önemlidir. Duyusal uyaranlara doğru uyaranlar ile karşılık verilmesi ve duyusal organizasyonun yapılması beklenen bir durum iken bazen bu durumun sağlanmadığı bilinmektedir. Duyu bütünleme sürecinin sağlıklı işlemesi anne karnından başlayarak duyuların gelişim seyri ve doğum sonrası süreçte desteklenmesinden etkilenmektedir. Ancak atipik gelişimsel süreçlerde duyu bütünleme işleminde problemler ortaya çıkmaktadır. Duyu bütünleme sürecinde ortaya çıkan problemlerin giderilmesinde profesyonel destek sağlanması kadar ebeveynlerin bu konudaki farkındalıklarının yüksek olması önemlidir. İster tipik ister atipik gelişim süreci olsun, ebeveynlerin bu konudaki hassasiyeti hem gelişim sürecini desteklemekte hem de erken tanıya ve erken müdahaleye zemin hazırlamaktadır. Duyusal gelişimin ve duyu bütünlemenin gelişim süreci içerisindeki önemi dikkate alınarak bu çalışmada; duyusal sistemlerin oluşumu ve gelişimi, duyu bütünleme çalışmaları ve duyusal gelişimin desteklenmesi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Duyu, duyuların gelişimi, duyu bütünleme

Kaynakça

• Akça, R. P. & Bıçakçı, M. Y. (2015). Okul Öncesinde Materyal Geliştirme “Temel Konular”. Avcı N. (Ed.), Okul Öncesinde Materyal Geliştirme içinde (2 b. Cilt 8, 15-34). Ankara: Hedef Yayıncılık.
• Aman, J. E., Elangovan, N., Yeh, I. L. & Konczak, J. (2015). The effectiveness of proprioceptive training for improving motor function: A systematic review. Frontiers in Human Neuroscience, 8:1075:1-18. https://doi.org/10.3389/fnhum.2014.01075.
• Angelaki, D. E. & Cullen, K. E. (2008). Vestibular system: The many facets of a multimodal sense. Annual Review of Neuroscience, 31: 125-150 (https://doi.org/10.1146/annurev.neuro.31.060407.125555).
• Arıhan, O. (2018). Vücut duyuları. İçinde: Foundations of Sensation and Perception, Canan S, Dokuyucu R. (Çev. Ed.) (2. Baskı) Ankara, Nobel Yayın, 60-84.
• Armstrong, D. C., Redman-Bentley, D. & Wardell, M. (2013). Differences in function among children with sensory processing disorders, physical disabilities and typical development. Pediatric Physical Therapy, 25(3), 315-321.
• Balat, U. G., Gül, E. D. & Öncü, E. Ç. (2005). Okul öncesi dönemde duyu eğitimi ve etkinlikler. İstanbul: Kare.
• Balıkçı, A. (2013). Duyu bütünleme terapisinde çevresel düzenleme ve materyalin önemi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(2), 97-99.
• Bar-Shalita, T., Vatine, J.J. & Parush, S. (2008). Sensory modulation disorder: A risk factor for participation in daily life activities. Developmental Medicine & Child Neurology, 50(12), 932-937.
• Beker, F., Opie, G., Noble, E., Jiang, Y. & Bloomfield, F. H. (2017). Smell and taste to improve nutrition in very preterm infants: A randomized controlled pilot trial. Neonatology, 111(3), 260-266.
• Berk, L. E. (2013). Infants and children prenatal through middle chilhood. Işıkoğlu Erdoğan N. (Çev.) Doğum öncesinden orta çocukluğa bebekler ve çocuklar (7.baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Birnbaum, M. (2011). Season to taste: How ı lost my sense of smell and found my way. Granta Books.
• Blecher, R., Heinemann, Y. L., Assaraf, E., Konstantin, N., Chapman, J. R., Cope, T. C., Bewick G. S., Banks, R. W. & Zelzer, E. (2018). New functions for the proprioceptive system in skeletal biology. Philosophical Transactions, 373(1759), 20170327. (http://dx.doi.org/10.1098/rstb.2017.0327).
• Bloomfield, F. H., Alexander, T., Muelbert, M. & Beker, F. (2017). Smell and taste in the preterm infant. Early Human Development, 114, 31-34.
• Bremner, A. J. & Spence, C. (2017). The development of tactile perception. In Advances in Child Development and Behavior, (Vol. 52, pp. 227-268).
• Brummelman, E., Terburg, D., Smit, M., Bögels, S. M. & Bos, P. A. (2019). Parental touch reduces social vigilance in children. Developmental Cognitive Neuroscience, 35, 87-93.
• Bystrova, K., Widström, A. M., Matthiesen, A. S., Ransjö‐Arvidson, A. B., Welles‐Nyström, B., Wassberg, C. & Uvnäs‐Moberg, K. (2003). Skin‐to‐skin contact may reduce negative consequences of “The stress of being born”: A study on temperature in newborn infants, subjected to different ward routines in St. Petersburg. Acta Paediatrica, 92(3), 320-326.
• Cabral, T. I., Silva, L. G. P., Tudella, E. & Martinez, C. M. S. (2015). Motor development and sensory processing: A comparative study between preterm and term infants. Research in Developmental Disabilities, 36: 102-7.
• Cascio, C. J., Moore, D. & McGlone, F. (2019). Social touch and human development. Developmental Cognitive Neuroscience, 35, 5-11.
• Castiello, U., Becchio, C., Zoia, S., Nelini, C., Sartori, L., Blason, L. & Gallese, V. (2010). Wired to be social: The ontogeny of human interaction. Plos One, 5(10), e13199.
• Chinn, L. K., Hoffmann, M., Leed, J. E. & Lockman, J. J. (2019). Reaching with one arm to the other: Coordinating touch, proprioception, and action during infancy. Journal of Experimental Child Psychology, 19-32. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2019.01.014.
• Christina, L., Stephen, R., Douglas, J. W., Eileen, P., Julia, E. L., Podolak, O. E. & Grady, M. F. (2018). Vision and vestibular system dysfunction predicts prolonged concussion recovery in children. Clinical Journal of Sport Medicine, 28(2):139-145 (doi: 10.1097/JSM.0000000000000507).
• Complementary, S. O., Zimmer, M. & Desch, L. (2012). Sensory integration therapies for children with developmental and behavioral disorders. Pediatrics, 129(6), 1186-1189.
• Cutfield, N. J., Scott, G., Waldman, A. D., Sharp, D. J. & Bronstein, A. M. (2014). Visual and proprioceptive interaction in patients with bilateral vestibular loss. NeuroImage: Clinical, 4: 274-282 (https://doi.org/10.1016/j.nicl.2013.12.013).
• Çelik, H. İ., Elbasan, B., Gücüyener, K., Kayıhan, H. & Huri, M. (2018). Preterm ve term bebeklerde duyusal işlemleme becerisinin incelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 29(2):31-36. (doi: 10.21653/tjpr.343255).
• Çetin, Sultanoğlu, S. & Aral, N. (2015). Duyuların gelişimi. Yıldız Bıçakçı M. (Ed.), Bebeklik ve ilk çocukluk döneminde (0-36 ay) gelişim duyuların gelişimi ve desteklenmesi içinde (205-222). Ankara: Eğiten Kitap Yayınevi.
• Çöpkes, Ü. (2013). Otistik çocuklarda vestibüler rehabilitasyonun etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• De Casper, A. J. & Fifer, W. P. (1980). Of human bonding: Newborns prefer their mothers' voices. Science Issue 4448, pp. 1174-1176. DOI: 10.1126/science.7375928
• Demirci, A. (2010). Görsel algı eğitiminin beş-altı yaş çocuklarının görsel algı gelişimlerine etkisi. (Doktora tezi) Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dobson, V. & Teller, D. Y. (1978). Visual acuity in human infants: A review and comparison of behavioral and electrophysiological studies. Vision Research, 18(11), 1469-1483.
• Dunn, W. (2001). The sensations of everyday life: Empirical, theoretical, and pragmatic considerations. American Journal of Occupational Therapy, 1;55(6):608-20.
• Fantz, R. L. (1963). Pattern vision in newborn infants. Science, 140(Whole No. 3564), 296–297. https://doi.org/10.1126/science.140.3564.296.
• Fırat, B. (2019). Yaşlılarda ayak taban duyu eğitiminin sensorimotor organizasyona etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Fidan, U., Yıldız, M. & Şahan, A. (2019). İnsan bilgisayar etkileşimi ile proprioseptif duyuların geliştirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (Özel Sayı):177-184.
• Frank, M. C., Vul, E. & Johnson, S. P. (2009). Development of infants’ attention to faces during the first year. Cognition, Vol:110(2),160-170.
• Gamé, F., Carchon, I. & Vital-Durand, F. (2003). The effect of stimulus attractiveness on visual tracking in 2- to 6-month-old infants. Infant Behavior & Development, 26: 135-150.
• Gander, M. J. & Gardiner, H. W. (2015). Çocuk ve Ergen Gelişimi. Onur, B. (Çev. Ed.) (8.Baskı) Ankara: İmge Kitapevi.
• Gibson, E. J. & Walk, R. D. (1960). The “visual cliff”. Scientific American. 202: 64 -71.
• Goble, D. J., Lewis, C. A., Hurvitz, E. A. & Brown, S. H. (2005). Development of upper limb proprioceptive accuracy in children and adolescents. Human Movement Science. 24 (2): 155-170 (https://doi.org/10.1016/j.humov.2005.05.004).
• Goldstein, E. B. (2019). Sensation and perception. Malkoç G. & Kardeş FG. (Çev. Ed.) Duyum ve algı (9. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Golz, A., Netzer, A., Yeger, B. A., Westerman, S. T., Gilbert, L. M. & Joachims, H. Z. (1998). Effects of middle ear effusion on the vestibular system in children. Otolaryngol Head Neck Surg. 119 (6):695-9 (doi: 10.1016/S0194-5998(98)70039-7).
• Goren, C. C., Sarty, M. & Wu, P. (1975). Visual following and pattern discrimination of face-like stimuli by newborn infants. Pediatrics. 56:544–545.
• Güneş, F. (2010). Ninnilerin çocukların dil ve zihinsel gelişimine etkisi. Journal of World of Turks, 2(3): 27-38.
• Herz, R. S. & Engen, T. (1996). Odor memory: Review and analysis. Psychonomic Bulletin & Review, 3(3), 300-313.
• Hoeve, J. (2020). Clinical evidence of vestibular dysregulation in colicky babies before and after chiropractic treatment versus non-colicky babies. Research Artıcle.1-13. DOI: 10.21203/rs.3.rs-117516/v1.
• Isbell, C. & Isbell, R. (2007). Sensory integration: A guide for preschool teachers. Gryphon House.
• Karim, A. E. A. & Mohammed, A. H. (2015). The effectiveness of the sensory integration program in motor skills in children with autism. Egyptian Journal of Medical Human Genetics, 16 (4), 375-380.
• Kaynak, H., Altun, M., Özer, M. & Akseki, D. (2015). Sporda propriosepsiyon ve sıcak - soğuk uygulamalarla ilişkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 10(1): 10-35.
• Keleş, E. & Çepni, S. (2006). Beyin ve öğrenme. Türk Fen Eğitim Dergisi, 3(2), 66-82.
• Kesavan, K., Frank P., Cordero, D. M., Benharash, P. & Harper, R. M. (2016). Neuromodulation of limb proprioceptive afferents decreases apnea of prematurity and accompanying ıntermittent hypoxia and bradycardia. Plos One, 11(6):1-16. e0157349. doi:10.1371/journal.pone.0157349.
• Kisilevsky, B. S., Hains, S. M., Lee, K., Xie, X., Huang, H., Ye, H. H., Zhang, K., Wang, Z. (2003). Effects of experience on fetal voice recognition. Psychological science, 14(3), 220-224.
• Koyuncuoğlu, B. (2017). Anasınıfına devam eden dört beş yaş çocukların yaratıcı düşünme becerilerine duyu eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. (Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kranowitz, C. S. (2005). The out-of-sync child: Recognizing and coping with sensory processing disorder. Penguin. (80-101)
• Lahunta, A. & Glass, E. (2009). Vestibular system special proprioception. Veterinary Neuroanatomy and Clinical Neurology, 319–347 (doi: 10.1016/B978-0-7216-6706-5.00012-3).
• Lee, H. S. & Song, C. S. (2015). Effects of therapeutic climbing activities wearing a weighted vest on a child with attention deficit hyperactivity disorder: A case study. Journal of Physical Therapy Science, 27(10), 3337–3339. doi:10.1589/jpts.27.3337
• Magalha˜es, L. C. (2008). Integrac¸a˜o sensorial: Uma abordagem especı´fica da Terapia Ocupacional. In A. F. Drumond & M. B. Rezende (Eds.), Intervenc¸o˜es da terapia ocupacional içinde (45-69). Belo horizonte: Ed. UFMG.
• Martens, S., Dhooge, I., Dhondt, C., Leyssens, L., Sucaet, M., Vanaudenaerde, S., Rombaut, L. & Maes L. (2019). Vestibular ınfant screening – flanders: The implementation of a standard vestibular screening protocol for hearing-impaired children in Flanders. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 120:196-201.
• Mather, G. (2018). Foundations of sensation and perception. Canan S. & Dokuyucu R. (Çev.) Duyu ve algının temelleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• MEB. (2013). 0-36 Ay çocukları için eğitim programı ile bütünleştirilmiş aile destek rehberi aile kitabı (EBADER) Ankara: MEB.
• Mercuri, M., Stack, D. M., Trojan, S., Giusti, L., Morandi, F., Mantis, I. & Montirosso, R. (2019). Mothers’ and fathers’ early tactile contact behaviors during triadic and dyadic parent-infant interactions immediately after birth and at 3-months postpartum: Implications for early care behaviors and intervention. Infant Behavior and Development, 57, 101347.
• Miller, L. J., Anzalone, M. E., Lane, S. J., Cermak, S. A. & Osten, E. T. (2007). Concept evolution in sensory integration: A proposed nosology for diagnosis. American Journal of Occupational Therapy, 61(2), 135-140.
• Mott, A. E. & Leopold, D. A. (1991). Disorders in taste and smell. Medical Clinics of North America, 75(6), 1321-1353.
• Moyes, R. (2010). Building sensory friendly classrooms to support children with challenging behaviours, Texas: Sensoryworl.
• Özakın, S. (2018). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda duyu bütünleme eğitiminin proprioseptif duyu, motor performans ve duyu profili üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs.
• Özata, S.C. (2015). Okul öncesinde oyun temelli duyu eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Pekçetin, S. (2015). Prematüre bebeklerde duyu bütünleme müdahale programının duyusal işlemleme, emosyonel ve adaptif cevaplar üzerine etkisi. (Doktora tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Proske, U. & Gandevia, S. C. (2012). The proprıoceptıve senses: Theır roles ın sıgnalıng body shape, body posıtıon and movement, and muscle force. Physiological Review, 92: 1651–1697. (doi:10.1152/physrev.00048.2011).
• Reynolds, S., Glennon, T. J., Ausderau, K., Bendixen, R. M., Kuhaneck, H. M., Pfeiffer, B. & Bodison, S. C. (2017). Using a multifaceted approach to working with children who have differences in sensory processing and integration. American Journal of Occupational Therapy, 71(2), 7102360010p1-7102360010p10.
• Rigato, S., Banissy, M. J., Romanska, A., Thomas, R., Van Velzen, J. & Bremner, A. J. (2019). Cortical signatures of vicarious tactile experience in four-month-old infants. Developmental Cognitive Neuroscience, 35, 75-80.
• Rine, R. M. & Wiener-Vacher, S. (2013). Evaluation and treatment of vestibular dysfunction in children. Neuro Rehabilitation, 32(3), 507-518, (doi: 10.3233/NRE-130873).
• Robinson, M. (2011). Understanding behaviour and development in early childhood a guide to theory and practice. New York: Routledge & CRC Press.
• Romantshik, O., Porter, R. H., Tillmann, V. & Varendi, H. (2007). Preliminary evidence of a sensitive period for olfactory learning by human newborns. Acta Paediatrica, 96(3), 372-376.
• Schaaf, R. C. & Miller, L. J. (2005). Occupational therapy using a sensory integrative approach for children with developmental disabilities. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 11(2):143-8.
• Schultz, A. H. (2013). Some factors ınfluencıng the socıal lıfe of prımates ın general and oı" early man ın partıcular. Social Life of Early Man, 16, 58.
• Sgandurra, G., Lorentzen, J., Inguaggiato, E., Bartalena, L., Beani, E., Cecchi, F., Dario, P., Giampietri, M., Greisen G., Herskind, A., Nielsen, J. B., Rossi, G. & Cioni, G. (2017). A randomized clinical trial in preterm infants on the effects of a home-based early intervention with the 'CareToy System'. Plos One, 12(3), e0173521.
• Sidar, E. A. & Öztop, D. B. (2017). Duyu bütünleme terapisi. Türkiye Klinikleri Çocuk Psikiyatrisi-Özel Konular, 3(2), 153-162.
• Slocombe, B. G., Carmichael, D. A. & Simner, J. (2016). Cross-modal tactile–taste interactions in food evaluations. Neuropsychologia, 88, 58-64.
• Şeker, F.S. (2019). Entelektüel yetersizliği olan çocuklarda hareket eğitiminin denge becerilerine etkisi. (Doktora tezi) Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Taygur, Altıntaş, T. & Yılmazer, Y. (2015). Bebeklik ve ilk çocukluk döneminde (0-36 Ay) gelişim duyuların gelişimi ve desteklenmesi. Yıldız Bıçakçı M. (Ed.), Duyuların gelişimi ve desteklenmesi içinde (305-338). Ankara: Eğiten Kitap Yayınevi.
• Trawick-Smith, J. (2017). Early childhood development. Akman B. (Çev.) Erken çocukluk döneminde gelişim. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Turhan, A. (2018). Spastik diplejik serebral palsili çocuklarda duyu bütünleme programı ile konvansiyonel egzersiz tedavisinin; Spastisite, denge ve motor fonksiyona etkisi. (Yüksek lisans tezi) Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Varendi, H., Porter, R. H. & Winberg, J. (1994). Does the newborn baby find the nipple by smell? The Lancet, 344(8928), 989-990.
• Wang, Z. W., Hua, J. & Xu, Y. H. (2015). The relationship between gentle tactile stimulation on the fetus and its temperament 3 months after birth. Behavioural Neurology. (https://doi.org/10.1155/2015/371906)
• Yazıcı, E., Kandır, A. & Can, Yaşar M. (2014). Duyu eğitimi programının çocukların yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Akad Bakış Dergisi. (www.akademikbakis.org)
• Yükselen, A. & Aldiş, B. (2020). Duyusal gelişim. Aral, N., Temel, Z. F. (Ed.), Çocuk gelişimi içinde (94-111) Ankara: Hedef yayıncılık.