Kronik Böbrek Hastası Çocuk ve Ergenlerde Beden Algısı ve Olumsuz Değerlendirilme Kaygısı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 8, 59 - 75, 02.01.2024

Fatma Zehra Işık Volkan Demir

https://doi.org/10.51503/gpd.1180158

Öz

Bu araştırmanın amacı kronik böbrek hastası çocuk ve ergenlerin beden algısı ile olumsuz değerlendirilme kaygıları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipte dizayn edilmiş olup verilerin toplanmasında anket yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Diyaliz Servisi’nde tedavi görmekte olan 12-18 yaş arası 105 kronik böbrek hastası birey oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında; ‘Demografik Bilgi Formu’, ‘Beden Algısı Ölçeği-BAÖ’ ve ‘Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği-ODKÖ’ kullanılmıştır. Çalışmanın verilerinin analiz edilmesi amacıyla SPSS 22 programı kullanılmıştır. Kronik böbrek hastası çocuk ve ergenlerde beden algısı ve olumsuz değerlendirilme korkusu arasındaki ilişkinin ortaya konulmasında Pearson korelasyon analizinden yararlanılmış olup değişkenler arası ilişkinin gücü ve yönü ortaya konulmuştur. Aynı zamanda değişkenler arası yordama düzeylerinin ortaya konmasında ise basit regresyon çözümleme analizinden yararlanılmıştır. Gruplar arası karşılaştırma bulgularında ise t-testi ve tek yönlü varyans (ANOVA) analizinden faydalanılmıştır. Sonuç olarak; kronik böbrek hastası çocuk ve ergenlerde beden algısı ve olumsuz değerlendirilme korkusu arasında anlamlı ilişki bulunmakla birlikte araştırmanın alt hipotezlerini oluşturan; kronik böbrek hastası kadınların beden algısı ve olumsuz değerlendirilme korkusu düzeyleri erkek kronik böbrek hastası katılımcılardan daha yüksek olduğu, ebeveynleri evli olan kronik böbrek hastalarında beden algısı ebeveynleri bekar/ayrı/boşanmış/dul olan kronik böbrek hastalarından yüksek olduğu, ebeveyn medeni durumuna göre beden algısı arasında herhangi bir farklılık olmadığı, eğitim düzeyi yükseldikçe beden algısının da yükseldiği, katılımcıların yaşları arttıkça olumsuz değerlendirilme korku düzeyleri de artarken beden algısı ile yaş arasında istatistiki düzeyde bir anlamlı farkın bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kronik böbrek hastalığı, beden algısı, olumsuz değerlendirilme korkusu

Determining the Relationship Between Body Image and Negative Evaluation Anxiety in Children and Adolescents with Chronic Kidney Disease

Öz

This study's aim is to examine whether there is a relationship or not between body image and negative evaluation concerns of children and also adolescents with chronic kidney disease. According to that purpose, this research has descriptive and correlational design, also data collecting process continued with survey method. This study's sample consists of 105 chronic kidney patients aged 12-18 years who are being treated in Istanbul Cerrahpaşa Medical Faculty Hospital Pediatric Dialysis Service. In the collection of research data; 'Demographic Information Form', 'Body Perception Scale-BAI' and 'Fear of Negative Evaluation Scale' were used. The obtained data were analyzed with the SPSS-22 package program. Pearson correlation analysis was used to reveal the relationship between body image and fear of negative evaluation in children and adolescents with chronic kidney disease, and the strength and direction of the relationship between variables was revealed. At the same time, simple regression analysis was used to reveal the predictive levels between variables. The t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used in the intergroup comparison findings. When the research findings were examined, a positive and significant relationship was found between body image and fear of negative evaluation. As a result; Although there is a significant relationship between body image and fear of negative evaluation in children and adolescents with chronic kidney disease, the sub-hypotheses of the research; Body image and fear of negative evaluation levels of women with chronic kidney disease were higher than male participants with chronic kidney disease. It was revealed that there was no difference, as the education level increased, body image also increased, as the age of the participants increased, the fear of negative evaluation also increased, but there was not any statistically significant difference between the body image and age.

Anahtar Kelimeler

Chronic kidney disease, body ımage, fear of negative evaluation

Kaynakça

• Ahadzadeh, A. S., Rafik-Galea, R., Alavi, M. ve Amini, M. (2018). Relationship between body mass index, body image, and fear of negative evaluation: Moderating role of self-esteem. Health Psychology Open, 5(1), 1-8. https://doi.org/10.1177/2055102918774251
• Aoike, D. T., Baria, F., Kamimura, M. A., Ammirati, A., de Mello, M. T., & Cuppari, L. (2015). Impact of home-based aerobic exercise on the physical capacity of overweight patients with chronic kidney disease. International urology and nephrology, 47(2), 359-367. https://doi.org//10.1007/s11255-014-0894-8
• Asan, T. (2007). Kronik Böbrek Yetmezliği Tanısı Alan Hastaların Ailelerinin Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Ben, S. (2017). İstanbul'da Yaşayan Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Anksiyete Düzeyleri İle Beden Algısı Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Sosyal Görünüş Kaygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Bethesda, M. D. (2008). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease Annual data Report.
• Burns, J.J., Sadof, M., ve Kamat, D. (2006). Managing the Adolescent with a Chronic Illness. Psychiatric Annals, 36(10), 725-719.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Ç. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (2.Basım). Ankara: Pegem Akademi. doi: 10.14527/9789944919289
• Crerand, C. E., Infield, A. L., & Sarwer, D. B. (2007). Psychological considerations in cosmetic breast augmentation. Plastic Surgical Nursing, 27(3), 146-154. https://doi.org/10.1097/01.PSN.0000290284.49982.0c
• Çaçan, Ö. (2020). Olumsuz Değerlendirilme Korkusu İle Sosyal Anksiyete Belirtileri Arasındaki İlişkide Bilişsel Duygu Düzenleme Stratejilerinin Aracı Rolünün İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kent Üniversitesi, İstanbul.
• Çetin, B., Doğan, T., & Sapmaz, F. (2010). Olumsuz değerlendirilme korkusu ölçeği kısa formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(156).
• Doğan, T. (2009) Bilişsel ve Kendini Değerlendirme Süreçlerinin Sosyal Anksiyete Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Er, M. (2006). Çocuk, hastalık, anne-babalar ve kardeşler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 49 (2), 155-168.
• Gerogianni, S. K., ve Babatsikou, F. P. (2014). Psychological Aspects in Chronic Renal Failure. Health Scıence Journal, 8(2), 205-214.
• Helman, C. G. (2001). Gender and Reproduction in Culture, Health and Illness. Fourth Edition. Oxford Press, 12-31.
• Hovardaoğlu, S. (1993). Vücut algısı ölçeği. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 1(1), 26.
• Kıvrak, B. (2008). Diyaliz ve Renal Transplantasyon Hastalarında Beden İmaj Algısının Kişilerarası İlişkiler Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Köse, E., Bayköse, N., Bal Turan, E., ve Lapa, T. (2016). Düzenli Egzersiz Yapan Bireylerde Olumsuz Değerlendirilme Korkusunun Vücut Algılarını Belirlemedeki Rolü. Mediterranean Journal of Humanities, 1(2), 351-360. https://doi.org/10.13114/MJH.2016.303
• Kumar, J., Athilakshmi, R., Maharishi, R., ve Maya, R. (2015). Relationship Between Fear of Negative Evaluation and Anxiety. The International Journal of Indian Psychology, 3(1), 2349-3429. https://doi.org/10.25215/0301.101
• Lavigne, J. V., & Faier-Routman, J. (1992). Psychological adjustment to pediatric physical disorders: A meta-analytic review. Journal of pediatric psychology, 17(2), 133-157. https://doi.org/10.1093/jpepsy/17.2.133
• Leary, M. R. (1983). A brief version of the Fear of Negative Evaluation Scale. Personality and social psychology bulletin, 9(3), 371-375. https://doi.org/10.1177/0146167283093007
• Mohammadi N.A., ve Sajadinezhad M. S. (2007). The Relationship Among Body Image Concern, Fear Of Negative Evaluation And Self-Esteem With Social Anxiety. Journal Of Psychology, 2(5), 55-70.
• Muz, G., Öztürk, G. K., Dağdelen, M., ve Turaç, N. (2018). The effects of body ımage on quality of life in ındividuals undergoing hemodialysis. Journal of Education and Research in Nursing, 15(4), 228-235. https://doi.org/10.5222/HEAD.2018.228
• Oktan, V. (2012). Beden İmajı ve Reddedilme Duyarlılığının Öznel İyi Oluşu Yordama Gücü. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 11(12), 119-134.
• Öyekçin, G. D., ve Gülpek, D. (2009). Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarında Diyaliz Tipi İle Eş Uyumu, Cinsel İşlevler, Beden Algısı, Depresyon ve Anksiyete Düzeyleri Arasındaki İlişki. İzmir Atatürk Eğitim Hastanesi Tıp Dergisi, 47(3), 99-105.
• Özdeş, A. B. (2021). Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Hastalarında Beden İmajı İle Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Özsoy, F., ve Kulu, M. (2019). Hemodiyaliz Hastalarında Bedensel Duyumları Büyütme ve Somatizasyon. Konuralp Tıp Dergisi, 12(2), 276-281. https://doi.org/10.18521/ktd.515659
• Öztürk, S. (2014). Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastaların Kendini Algılama Durumunun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Paula, E. S., Nascimento, L. C., ve Rocha, S. M. M. (2008). Roles Assessment in Families of Children with Chronic Renal Failure on Peritoneal Dialysis, International Journal of Nursing Practice, 14, 215–220. https://doi.org/10.1111/j.1440-172X.2008.00683.x
• Pawijit, Y., Likhitsuwan, W., Ludington, J., and Pisitsungkagarn, K. (2017). Looks can be deceiving: body image dissatisfaction relates to social anxiety through fear of negative evaluation. International Journal of Adolescent Medicine and Health, 1, 1-12. https://doi.org/10.1515/ijamh-2017-0031
• Secord, P. F., & Jourard, S. M. (1953). The appraisal of body-cathexis: body-cathexis and the self. Journal of consulting psychology, 17(5), 343. https://doi.org/doi.org/10.1037/h0060689
• Tanrıverdi, D., Savaş, E., Gönüllüoğlu, N., Kurdal, E. ve Balık G. (2011). Lise öğrencilerinin yeme tutumları, yeme davranışları ve benlik saygılarının incelenmesi, Gaziantep Tıp Dergisi, 17(1), 33-39.
• Ünal, N. (2014). Planlı ve Plansız Ortopedi Ameliyatlarının Hastaların Benlik Saygısı, Beden Algısı ve Durumluk Kaygıları Üzerine Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Willemsea, H., Geenen, R., Egbertsb, M. R., Engelhardb, I. M., ve Van Loey, N. E. (2021). Perceived stigmatization and fear of negative evaluation: Two distinct pathways to body image dissatisfaction and self-esteem in burn survivors. Psychol & Health, 3, 27-34. https://doi.org/10.1080/08870446.2021.1970160
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R., & Karakurt, P. (2011). Postpartum depresyon ile sosyal destek arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 31-46.
• Zalai, D., Szeifert, L., ve Novak, M. (2012). Psychological Distress and Depression in Patients with Chronic Kidney Disease. Dıagnostıc Challenges In Hemodıalysıs Patıents, 25(4), 428-438. https://doi.org/10.1111/j.1525-139X.2012.01100.x