Köykent Modeli: Gelişim Süreci İçerisinde Bülent Ecevit’in Kırsal Kalkınma Stratejileri

Yıl 2024, , 60 - 83, 19.04.2024

Fatma Sinem Akbulut

https://doi.org/10.37246/grid.1184227

Öz

Demokratik sol, ekonomik ve toplumsal dönüşüm sürecinde CHP’nin sosyal denge arayışıyla ortaya çıktı. Bu çalışma harekete karakterini kazandıranın halk sektörü ve özyönetimle birlikte köykentler olduğunu ileri sürdü. Ecevit’in kentleşme, iç göç ve kırsal kalkınma sorunlarına çözüm önerisi olan bu üç hamle, bütünsel fiziki planlama yöntemiyle ele alınsa da mekânsal biçim ütopyası gibi yorumlandı. Bu yazı, köykentleri siyasal bağlamına oturtarak diğerlerinden ayırt ettiği gibi projenin iddialarıyla gelişim pratiklerinin de koşut olmadığını savunuyor. Küresel kapitalizmin insan yerleşimlerini sürüklediği felaketler düşünüldüğünde bu kaybedilmiş mevziin 1968-74 parantezindeki görünümüyle söyleyecek sözlerinin kalmış olabileceği üzerinde duruyor.

Anahtar Kelimeler

köykent, kentleşme, halk sektörü, kırsal kalkınma, demokratik sol

Village–Town Model: Bülent Ecevit’s Rural Development Strategies in the Evolutionary Process

Öz

The democratic left wing emerged following the search for social balance conducted by Republican People's Party (CHP) during economic and social transformation process. This study indicated that social dynamism arose from village town with public sector and self-government. These three initiatives proposed by Ecevit for urbanization, internal migration and rural development issues were interpreted as utopic spatial forms despite being reviewed through holistic physical planning. This paper distinguished urban villages by identifying their political context and stated that project claims were not in parallel with developmental practices. Considering the disasters in which global capitalism moved human settlements away, this study noted that proposals made between 1968 and 1974 could be a solution to capitalism.

Anahtar Kelimeler

village town, urbanization, public sector, rural development, democratic left

Kaynakça

• Arısoy, M. S. (1992). Memduh Şevket Esendal’la Konuşma. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (1978). Suyu Arayan Adam. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Aydemir, Ş. S. (1976). Yıldız Şehirler. Gecekondulu, İşportalı, Dolmuşlu Şehir içinde. İstanbul: Cem Yayınları.
• Aydın, S., & Taşkın, Y. (2018). 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Batuman, B. (2013). 70’ler: Siyasetin odağındaki kent, kentin odağındaki siyaset. Toplum ve Bilim, 127, 68–87.
• Baydar Nalbantoğlu, G. (1998). Sessiz Direnişler ya da Kırsal Türkiye ile Mimari Yüzleşmeler. Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasï İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çetingüleç, M. (2018). Ecevit’in Anıları: 12 Yıl Saklı Tutulan “Veda” Sohbetleri. İstanbul: Doğan Kitap.
• CHP’nin Akgünlere: Seçim Bildirgesi. (1973). Ankara: Ajans–Türk Matbaacılık.
• CHP’nin Düzen Değişikliği Programı. (1969). Ankara: Ulusal Basımevi.
• Coşkun, A. (1976). Demokratik Sol’da Kamu İktisadi Teşebbüsleri: Yeni Örgütlenme–Özyönetim Uygulaması. Özyönetim ve Halk Sektörü İçinde. Ankara: Kalite Matbaası.
• Demir, G., & Kömürcü, D. (2014). 1960’larda Sermayenin Yeni Düzen Arayışı: Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti. YDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, VII(2), 32–58.
• Deriş, N. (1962). Köyü devlet eliyle kalkındıracak pratik çare: Köy kalkınma merkezleri. Yön, 38, 14.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977). Ankara: DPT Yayınları. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Ucuncu_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani 1973-1977.pdf
• Erdoğan, N. (1998). Demokratik Soldan Devrimci Yol’a: 1970’lerde Sol Popülizm Üzerine Notlar. Toplum ve Bilim, 78, 22–37.
• Ecevit, B. (1974). Millet Meclisi: Tutanak Dergisi, dönem 4, toplantı 1, cilt 5, 90. birleşim.
• Ecevit, B. (1960). Ev Politikası. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022, https://ecevityazilari.org/items/show/1160
• Ecevit, B. (1956). Gecekondu Hâdisesi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022, https://ecevityazilari.org/items/show/680
• Ecevit, B. (1955). Mimarlık ve ‘Sosyal Cinayet’ler. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022, https://ecevityazilari.org/items/show/27
• Ecevit, B. (1955). Nüfus Artışı ve Şehircilik. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022, https://ecevityazilari.org/items/show/511
• Esendal, M. Ş. (2007). Gödeli Memet. İçinde Yurda Dönüş. Haz. M. Uyguner. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Fişek, K. (1969). CHP Seçim Bildirgesi: Ütopya 1969. Emek, 12, 6–7. Foucault, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi. (Çev. Veli Urhan). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü: Seçme Yazılar 4. (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gevgilili, A. (1973). Türkiye’de 1971 Rejimi: Tarım Toplumundan Sanayi Toplumuna Geçiş Aşaması. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Gözaydın, İ., & Aktar, A. (2022). Homo Kemalismus olarak Hasan Âli Yücel: Bir değerlendirme: 2. Bölüm. Erişim tarihi: 24 Mayıs, 2022, https://t24.com.tr/k24/yazi/homo-kemalismus-olarak-hasan-ali-yucel-bir-degerlendirme-2-bolum,3199
• Gurallar, N. (2004). Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı: Kent ve Köy Algısı: Arkitekt (1930’ar). Mimarlık, 379.
• Gülöksüz, Y. (2020). Yiğit Gülöksüz ile İlhan Tekeli Üzerine. İdealkent, 11(29), 102-110.
• Güven, H. S. (1974). Köykent Sorunu. Amme İdaresi Dergisi, 7(2), 115-145.
• Halperin, H. (1965). Agrindus: Tarım ve Endüstrinin Birleşimi. İstanbul: Sermet Matbaası.
• Harvey, D. (2015). Kozmopolitlik ve Özgürlük Coğrafyaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İnan, A. (1978). Cumhuriyet’in 50. yılı için köylerimiz. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Jacobs, J. (2011). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kansu, A. (2009). Jansen’in Ankara’sı için örnek bir ‘bahçe şehir’ ya da Siedlung: ‘Bahçeli evler yapı kooperatifi’ 1934-1939. Toplumsal Tarih, 187, 2-14.
• Kazgan, G. (1957). Şehirlere Akın ve İktisadi Değişme. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 19(1-4), 375-394.
• Kazgan, G., & Kazgan, H. (Yayın tarihi belirtilmemiş). Ana Tebliğ: Halk Sektörü Gelişiminin Diğer Politikalarla (Sanayileşme, Sanayinin Yurt Düzeyine Yayılması, Köy – Kent Gelirlerinin Adil Dağılımı vb.) İlişkileri. Halk Sektörü Semineri içinde. Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı Yayınları, 224.
• Koçtürk, O. N. (1967). Türkiye’nin Kalkınmasında Tarım ve Sanayi: Yeni Bir Düzen: Agrindus. (Endüstrinin Tarım Kesimi İçinde Entegrasyonu). İstanbul: Kitapçılık Ticaret Limited Şirketi Yayınları.
• Kongar, E. (2007). Demokrasimizle Yüzleşmek. İstanbul: Remzi Kitabevi. “Mesut Köy”. (1913). Toprak mecmuası, 4, 57-61. Mutlu, A. (2022). Bir Kır Ütopyası: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İdeal Köy. Ankara: İdealkent Yayınları. Ölçen, A. N. (1995). Ecevit Çemberinde Politika. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Ölçen, A. N. (1974). Halk Sektörü. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Örmecioğlu, H. T. (2019). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köycülük Tartışmaları ve Numune Köyler. BELLETEN, 83(297), 729-752.
• Sosyal, E. (1975). Çağı Arayanlar. İstanbul: Toker Matbaası.
• Tekeli, İ. (1972). Üçüncü Plan Üzerinde Genel Bir Değerlendirme. Mimarlık, 11, 26-36.
• Tekeli, İ., Gülöksüz, Y., & Okyay, T. (1976). Gecekondulu, İşportalı, Dolmuşlu Şehir. İstanbul: Cem Yayınları. Tekeli, İ., & İlkin, S. (2003). (Kör) Ali İhsan (İloğlu) Bey ve Temsil-i Mesleki Programı. İçinde Cumhuriyetin Harcı 1: Köktenci Modernitenin Doğuşu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekeli, İ., & İlkin, S. (2004). İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Hazırlanan Savaş Sonrası Kalkınma Plan ve Programları. İçinde Cumhuriyetin Harcı 2: Köktenci Modernitenin Ekonomik Politikasının Gelişimi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekeli, İ., & Soral, E. (1976). Halk Sektörü Sorunu. İstanbul: Gelişim Yayınları.
• Toker, N. (1962). Köylerin kalkınması nasıl olur? Yön, 38, 9.
• Toprak, Z. (1977). İkinci Meşrutiyet’te Solidarist Düşünce: Halkçılık. Toplum ve Bilim, 1, 92-123. Tunçay, M. (1978). Türkiye’de Sol Akımlar (1908–1925). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Turan, Ö. (2013). Alternatif tahayyüller, devingenlik, popülizm: 1970'ler için bir çerçeve denemesi. Toplum ve Bilim, 127, 3-25. Ulus Gazetesi. (1942, 25 Eylül). Eski Sincan köyünün yerine Ankara Valiliği yeni bir köy kuracak. Ünsal, B. (1940). Sincan Köyü Plânı. Arkitekt, 10(109-110), 15-17. Yahyaoğlu, T. (1975). Tarım Kentleri: Milliyetçi-toplumcu düzen. Konya: Millî Ülkü Yayınları.