Yapı cephelerinde oluşan bozulmaların/hasarların tespiti ve müdahale stratejileri için bir yöntem önerisi

Yıl 2023, , 647 - 671, 17.07.2023

Selin Öztürk , Nilay Coşgun

https://doi.org/10.37246/grid.1199518

Öz

Bu çalışmada, yapılarda zamanla meydana gelen bozulma/hasarların tespit ve müdahale stratejilerine yönelik kullanılabilecek bir yöntem oluşturulması amaçlanmıştır. Kurgulanan yöntem, bozulma/hasar tespiti bilgisinin sistemli bir görsel analiz şemasının oluşturulması ve verilerin sayısallaştırılmasına dayalı bir yaklaşımı benimsemektedir. Bozulma/hasar düzeyini belirlemede üç ana kriter ve alt kriterleri üzerinden belirlenen kusur puanları ile görsel analiz verilerinin sayısallaştırılması yapılmıştır. Kriterlerin önem düzeylerinin belirlenebilmesi için yapılmış çalışmalardan elde edilen veriler kullanılmış ve çalışmaya uyarlanmıştır. Çalışma sonucunda, önerilen yöntemin, tek katmanlı bir geleneksel konut cephesi özelinde denenmesi ile, cepheye eleman/bileşen özelinde müdahale kararının somut sayısal verilere dayandırılması gerçekleştirilmiştir. Durumu iyi olarak belirlenen cephenin bileşenleri için önerilen müdahale düzeyleri, önleyici ve durum bazlı olmuştur. Çalışma kapsamında geliştirilen yöntem ile yapıların bozulma/hasar sonucu oluşan sorunları ve müdahale stratejilerinin izlenebilir, denetlenebilir, geliştirilebilirliğine yönelik uzmanlara karar aşamasında yardımcı olacak bir yaklaşım önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yapı durum değerlendirme, Yapı patolojisi, Müdahale teknikleri, Yapı bakımı

A method proposal for the detection of deteriorations/damages on building façades and intervention strategies

Öz

The aim of this study is to create a method that can be used for the detection and intervention strategies of deterioration / damage that may occur in buildings over time. The method adopts an approach based on the creation of a systematic visual analysis scheme of distortion / damage detection information and digitization of data. In determining the level of deterioration / damage, digitization of visual analysis data was carried out with defect scores determined on the basis of three main criteria and sub-criteria. To determine the importance of the criteria, the data obtained from the studies were used and adapted to the study. As a result of the study, the proposed method was tested on a single-layer traditional residential façade, and the decision to intervene in the façade in terms of element/component was based on concrete numerical data. The proposed intervention levels for the components of the façade, which were determined to be in good condition, were preventive and condition based. With the method developed within the scope of the study, an approach that will help experts in the decision phase to monitor, supervise and improve the problems caused by deterioration / damage of structures and intervention strategies is proposed.

Anahtar Kelimeler

Building condition assessment, Building pathology, Intervention techniques, Building maintenance

Kaynakça

• Abbott, G. R., Mc Duling, J. J., Parsons, S., & Schoeman, J. C. (2007). Building Condition Assessment: A Performance Evaluation Tool towards Sustainable Management. CIB Building Congress.
• Ahluwalia, S. S. (2008). A Framework for Efficient Condition Assessment of the Building Infrastructure, Phd Thesis, The University of Waterloo, Civil Engineering Faculty, Canada.
• Ahunbay, Z. (1996). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, YEM Yayın, İstanbul.
• Anuar, M. Z. Sarbini, N. N., Ibrahim, I. S., Osman, M. H., Ismail, M., & Khun, M. C., (2018). A comparative of building condition assessment method used in Asia countries: A review, Conference Series: Materials Science and Engineering, Volume 513, 10th Asia Pacific Structural Engineering and Construction Conference ,13-15 November , Langkawi, Malaysia.
• Atakul, N. (2016). Binaların bakım-onarım kolaylığının sağlanmasına yönelik olarak mimari tasarım ve bakım-onarım süreçlerinin geliştirilmesi. Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Benli, G. G. (2019). Antalya Balbey mahallesi 366 ada 20 parselde bulunan sivil mimarlık örneğinin korunması, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Binda, L., Lagomarisino, S., Podesta, S., Saisi, A. & Tedeschi, C. (2007). Diagnostic Strategies for the Repair Intervention on Churches Damaged by Earthquakes: the Toscolano Maderno Monumental Complex, STREMAH X - Tenth International Conference on Studies, Repairs and Maintenance of Heritage Architecture, WIT Press, 215 – 226.
• BS EN 13306. (2017). Maintenance-Maintenance terminology.
• Chew, M. Y. L., & De Silva, N. (2004). Factorial method for performance assessment of building facades, Journal of Construction Engineering and Management, Vol. 130, No. 4, pp. 525-533.
• Erturan, B. (2014). Bina cephelerinin yenilenmesine karar vermek için kullanılabilecek bir değerlendirme modeli. Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Flourentzou, F., Genre, J. L., & Roulet, C. A. (2001). EPIQR-TOBUS: a new generation of refurbishment decision aid methods. In: Maiellaro, N. (eds) Towards Sustainable Building. The GeoJournal Library, vol 61. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-017-3563-6_10.
• Gür, H. (2017). Tarihi kagir cephelerdeki bozulmaların ifadelendirilmesi için bir model önerisi ve modelin Galata-Pera bölgesindeki 19. yüzyıl yapılarında sınanması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kaptan, M. (2010). Anıtsal Yığma Binalarda Risk Düzeyinin Tespitine İlişkin Bir Öndeğerlendirme Yöntemi, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kara, M. A. (2015). Antalya Kaleiçi Ömer Lütfü Lülü Konağı restorasyon projesi / Antalya Kaleiçi Omer Lutfu Lulu House restoration Project, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karkaş, Z. S. (2020). Tarihi yapıların cephelerinde kullanılan kagir yapı malzemelerinde konservasyon çalışmalarının irdelenmesi ve sistematik bir yöntem önerisi / Investigation of conservation studies in masonry building materials used on the facades of historical buildings and a systematic method proposal, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Okumuş, E. M. (2020). Pencere Sistemlerindeki Bozulmaların Teşhis, Analiz ve Müdahalesine Yönelik Karar Destek Modeli, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Oral, E. Ö. (1996). Antalya Kaleiçi'nde Hakkı Misistreli Evi ve Tekeli Evi restorasyon projeleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Pedro, J. B., Paiva J. V. D., & Vilhena, A. (2008). Portuguese Method For Building Condition Assessment. Structural Survey. Vol. 26 No. 4, pp. 322-335.
• Pereira, C., De Brito, J., & Silvestre, J. D. (2018). Global inspection, diagnosis and repair system for buildings: managing the level of detail of the defects classification, in: L. Villegas, I. Lombillo, H. Blanco, Y. Boffil (Eds.), Rehabend - Constr. Pathol. Rehabil. Technol. Herit. Manag., University of Cantabria, University of Extremadura, Cáceres, Spain, pp. 572-579.
• Pereira C., De Brito J., Silvestre J. D. (2020). Harmonised classification of the causes of defects in a global inspection system:Proposed methodology and analysis of fieldwork data. Sustainability. 12. 5564.
• Pereira C., De Brito J., & Silvestre J. D. (2021). Harmonized classification of repair techniques in a global inspection system: proposed methodology and analysis of fieldwork data, Journal of Performance of Constructed Facilities. 35(1).
• Sağıroğlu, Ö. (2011). Taşınmaz kültür varlıkları koruma bilgi sistemi - KORBİS / KORBIS - An information system for conservation of the cultural heritage, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Schittich, C. (2001). In Detail Building Skins-Concepts, Layers, Materials. Birkhäuser Publishers for Architecture, Basel.
• Straub, A. (2008). Dutch standard for condition assessment of buildings. Structural Survey. Vol. 27 No. 1. pp. 23-35.
• Tapan, M. (2004). Mimarlıkta Değerlendirme, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınevi, İstanbul. T.C. Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun Taşınmaz Kültür Varlıklarının Gruplandırılması, Bakım ve Onarımları hakkında İlke Kararı, Karar No: 660, https://cdn.vgm.gov.tr/organizasyon/organizasyon12_030619/kilavuz.pdf, Yayın Tarihi, 1999, Erişim tarihi Ekim 3, 2021.
• Tekin, P., & Erol, R. (2016). Risk Analizi: Bir Otomotiv Fabrikasında Gerçekleştirilen X Tipi Karar Matrisi Uygulaması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(3), 91-98.
• Vatan, M., & Arun, G. (2012). Anıtsal Yığma Binalarda Ön-Değerlendirme Yöntemine Dayalı Risk Tespiti, Megaron, 7-2, 79-93.
• Vilhena, A. (2011). Metodo de avaliação do estado conservação de edifícios: Análise e contributos para o seu aperfeiçoamento e alargamento do âmbito (Method for muildings' maintenance condition assessment: Analysis and contributions for its improvement), PhD Thesis, Instituto Superior Técnico (IST), Lisboa.
• Wilson, W. (2014). Housing Healty and Safety Rating System (HHSRS), http://www.parliament.uk/briefing-papers/SN01917.pdf).