Beşiktaş ve Yeşilköy'de Nuri Demirağ’ın Havacılık Tesisleri

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 101 - 138, 15.01.2018

Tuba Yusufoğlu

https://doi.org/10.37246/grid.362347

Öz

20. yy başında uçağın icadı ile 20. yy,
"havacılık ve uçak çağı" olarak anılmaya başlanmıştır. Uçağın icadı,
havacılığı ve uçak sanayisini hızla tetiklemiş, Avrupa ile Amerika'da havacılık
yapıları ve mimarisi de gelişmeye başlamıştır. Askeri havacılık, havacılık
mimarisinin oluşumunda ve gelişiminde önemli rol oynarken, paralelinde sivil ve
ticari havacılık gelişmeye başlamıştır. 1920'li ve 30'lu yıllarda Avrupa ve
Amerika'da olduğu gibi, Türkiye Cumhuriyeti'nde de bu alanda önemli gelişmeler
olmuştur. İstanbul'da uluslararası sivil ve ticari havacılık şirketlerinin yanı
sıra (İtalyan AEI, Fransız CFRNA/CIDNA gibi), ulusal girişimciler de sivil ve
ticari havacılık hizmetlerinde bulunmak için bir takım tesisler kurmuştur. Bu
isimlerden birisi Vecihi Hürkuş, diğeri Nuri Demirağ'dır. Bu makalede Nuri
Demirağ'ın İstanbul'da kurmuş olduğu havacılık tesisleri, Başbakanlık
Cumhuriyet Arşivi (BCA) belgeleri ve dönemin ilgili görselleri eşliğinde
incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Havacılık mimarisi, Nuri Demirağ, uçak, Beşiktaş ve Yeşilköy Nu. D. havacılık tesisleri

Aviation Facilities of Nuri Demirağ in Beşiktaş and Yeşilköy

Öz

20th century at its dawn was referred to as “age
of aviation” by the invention of aircraft. Founding of aviational activities
triggered growth of aviation and aircraft industry rapidly. Aviation facilities
and its architecture began developing in Europe and the United States. While
military aviation had a significant role in creating and developing aviation,
civil and commercial aviation began to develop accordingly. As in Europe and
the United States in 1920s and 1930s, there were also some important developments
in the newly born Turkish Republic. Along with international civil and
commercial aviation companies in Istanbul (such as Italian AEI, French
CFRNA/CIDNA), national entrepreneurs established a number of facilities for
providing services in civil and commercial aviation. Vecihi Hürkuş and Nuri
Demirağ were among these entrepreneurs. In this article, aviation facilities of
Nuri Demirağ being established in Istanbul are reviewed by tracing Prime
Ministry Republic Archive (BCA) documents and by the images related to that
period. 

Anahtar Kelimeler

Aviation architecture, Nuri Demirağ, aircraft, Beşiktaş and Yeşilköy Nu. D. aviaion facilities

Kaynakça

• Adıgüzel, M. B. (2006). Türk Havacılığında İz Bırakanlar. Ankara: THK Culture Publications.
• Akbayar, N. (1998). Dünden Bugüne Beşiktaş (1st ed.). İstanbul: Beşiktaş Moyarolity.
• Artut, S. H. (2014). Teknoloji-İnsan Birlikteliği. İstanbul: Ayrıntı Publications.
• Corn, J. J. (1983). The Winged Gospel: America’s Romance with Aviation 1900-1950. (N. U. Press, Ed.). New York: JHU Press.
• Deliorman, M. N. (1957). Nuri Demirağ’ın Hayat ve Mücadeleleri.
• Dervişoğlu, F. M. (2011). Nuri Demirağ Türkiye’nin Havacılık Efsanesi. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Eggebeen, J. (2007). Airport age: Architecture and Modernity in America. City University of New York.
• Ergin, M. (1952). Hayatta Muvaffak Olmuş İş Adamlarımız: Nuri Demirağ. Yirminci Asır, 1(2), 4.
• Gazete Bilkent. (2014). Retrieved March 10, 2017, from http://www.gazetebilkent.com/2014/05/11/ilklerin-adami-ve-milli-bir-girisimci-nuri-demirag.
• Giedion, S. (1948). Mechanization Takes Command - A Contribution to Anonymous History. New York: Oxford University Press.
• Gülten, Z. (2010). Havacılık Tarihinde Yeşilköy. Ankara: Air Press and Publication Directorate.
• Hürkuş, V. (2014). Bir Tayyarecinin Anıları. (G. Hürkuş Şarman & S. Hürkuş Maxon, Eds.). İstanbu: YKY.
• İlmen, S. (1947). Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi (The History of Aircraft and Balon in Turkey), I. İstanbul: Hilmi Kitabevi.
• Kansu, Y., Şensöz, S., & Öztuna, Y. (1971). En Eski Çağlardan 1. Dünya Savaşına Kadar - Havacılık Tarihinde Türkler/1. Air Forces Press and Publications Directorate. Ankara.
• Kronenburg, R. (2002). Houses in Motion - The Genesis, History and Development of the Portable Building (2nd ed.). London: Wiley Academy.
• Kurter, A. (2006). Türk Hava Kuvvetleri Tarihi vol 1. Ankara: Turkish Air Forces Command Publications.
• Nelson, G. (1939). Industrial Architecture of Albert Kahn. New York: Architectural Book Publishing Company.
• Nuri Demirağ. (n.d.). Retrieved from www.nuridemirag.com.
• Nuri Demirağ Fotoğraflar. (n.d.). Retrieved from http://www.nuridemirag.com/fotograf.html.
• Sarıgöl, G., Hürtürk, K., & Kline, S. (2009). Türkiye’de Ticari Havacılık Tarihi-1909/1967 Pervaneli Uçaklar Devri. İstanbul: D Publications.
• Spenser, J. (2008). The Airplane: How Ideas Gave Us Wings. New York: Harper Collins.
• Şakir, Z. (2011). Nuri Demirdağ Kimdir? İstanbul: Akıl Fikir Publications.
• Tayhani, I. (2001). Atatürk’ün Bagimsizlik Politikasi ve Uçak Sanayi (1923-1950). Türk Hava Kurumu Kültür Yayinlari. Ankara: Turkish Air Association Culture Publications.
• Teyyareci Arşiv. (n.d.). Retrieved from www.tayyareci.com/arsiv/nuridemirag.asp
• Yalçın, O. (2013). Türk Hava Harp Sanayii Tarihi (1st ed.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Culture Publications.
• Yavuz, İ. (2013). Mustafa Kemal’in uçakları: Türkiye’nin Uçak İmalat Tarihi,(1923-2012) (2nd ed.). Türkiye İş Bankası Culture Publications.
• Yusufoglu, N. T., & Kara Pilehvarian, N. (2017). Besiktas Aircraft Factory. Megaron, 12(2), 255–260.
• Yusufoğlu, T. (2017). Aviation and Aircraft Industry Structures in Turkey: 1923-1940. YTÜ.
• Zelef, M. H. (2014). Impacts of Seaplanes and Seaports on the Perception and Conception of the Modern City: The Case of Istanbul. Journal of Urban History, 40(6), 1028–1053.