Perceptionality of religious buildings in Trabzon’s main pedestrian ways

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 193 - 225, 29.07.2022

Şeyma Yetim , Demet Yılmaz Yıldırım

https://doi.org/10.37246/grid.1031014

Öz

Urban identity is the whole of the original physical, cultural, socio-economic and historical characteristics of cities and distinguishing feature of place. On the other hand, urban image is the traces of a city as a result of sense, emotion, thought and perception. In the study, concepts such as urban identity, urban image, landmarks, legibility and serial vision on the basis of pedestrian movement are discussed. In the study, religious buildings are chosen as one of the advantageous building groups in terms of being landmarks that leaves permanent traces in the memory of the user, which can stand out in the urban structure or city silhouette. The study deals with religious buildings in relation to the pedestrian movement in the heavily used Trabzon city center, which contains many historical and new buildings. It is aimed to discuss how religious buildings are perceived during the pedestrian movement. For this purpose, the changing perception of the religious building depending on its location, the physical structure of the road, the visibility of the building, its strength of appearance, continuity and singularity are analyzed. Visual analysis techniques are used in all these analyzes. As a result of the analysis, it is determined whether religious structures are perceived or not. Then, the buildings which have high potential to be a landmark are determined and the reasons that caused these buildings to be perceived as strong and weak are revealed. This showed that being a landmark should have features such as visibility, effective appearance, continuity and singularity as well as positional and formal features in relation to the road. It was concluded that considering these features together in a way that supports each other can create a strong landmarks/sign.

Anahtar Kelimeler

Urban identity, Landmark, Religious buildings, Pedestrian movement, Perception

Trabzon’un ana yaya bağlantılarında dini yapıların algılanabilirliği

Öz

Kentsel kimlik, kentlerin özgün fiziksel, kültürel, sosyo-ekonomik, tarihsel niteliklerinin bütünüdür ve yerin ayırt edici özelliğidir. Kentsel imge ise bir kente dair duyu, duygu, düşünce ve algılama sonucu oluşan izlerdir. Çalışmada kentsel kimlik, kentsel imge, işaret öğeleri, okunabilirlik gibi kavramlar ve yaya hareketiyle algılama temelinde seri görünüm ele alınmıştır. Kent dokusunda veya kent siluetinde öne çıkabilen kullanıcı belleğinde kalıcı izler bırakan işaret öğesi olma açısından avantajlı yapı gruplarından biri olarak dini yapılar seçilmiştir. Çalışma dini yapıları birçok tarihi ve yeni binayı içinde barındıran, yoğun olarak kullanılan Trabzon kent merkezinde yaya yollarında yapılan yaya hareketiyle ilişkili ele almıştır. Yaya hareketi boyunca dini yapıların nasıl algılandığının tartışılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, dini yapının konumuna, yolun fiziksel yapısına, yapının görülebilirliğine, görünüm gücüne, sürekliliğine ve tekilliğine bağlı olarak değişen algısı analiz edilmiştir. Tüm bu analizlerde görsel analiz tekniği kullanılmıştır. Analizler sonucunda dini yapıların algılanıp algılanmadığı belirlenmiştir. Ardından işaret öğesi olma potansiyeli yüksek yapılar belirlenerek bu yapıların güçlü ve zayıf algılanmasına neden olan sebepler ortaya konulmuştur. İşaret öğesi olabilmenin yolla ilişkili olarak konumsal ve biçimsel özelliklerin yanında görülebilirlik, etkili görünüm, süreklilik ve tekillik gibi özelliklerin de olması gerektiğini göstermiştir. Bu özelliklerin bir arada birbirini destekler biçimde ele alınmasının güçlü bir işaret öğesi oluşturabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel kimlik, İşaret öğesi, Dini yapı, Yaya hareketi, Algılama

Kaynakça

• Acar, E., Şenyapılı, Ö. & Tankut, G. (1996). Kent kimliği açık oturum. Ada Kentliyim, 53.
• Albayrak, H. (1998). Trabzon’da Orta Hisar ve Çevresi. Ankara, Türkiye: Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları.
• Aliağaoğlu, A., Mirioğlu, G. (2020). Balıkesir kent kimliği. International Journal of Geography and Geography Education, (42), 374–399. Doi: 10.32003/igge.736051
• Appleyard, D., Lynch, K. & Myer, J.R. (1964). The View of The Road. Cambridge, England: Cambridge Massachusetts Institute Of Technology.
• Arnheim, R. (2012). Görsel Düşünme. İstanbul, Türkiye: Metis Yayınları.
• Aydin Türk, Y. (2017). Kamusal Bellek: Trabzon Kemeraltı Örneği. Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları. Trabzon, Türkiye: Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi.
• Aytaş, G. (2013). Yaratıcı Dramanın Algısal Öğrenmedeki Rolü. Ana Dili Eğitim Dergisi, 1 (1), 101-106. doi: 10.16916/Aded.16023
• Banini T., Ilovan O. R. (2021). Introduction: dealing with territorial/place identity representations: Representing place and territorial ıdentities in Europe. GeoJournal Library, 127, 1-19. doi: 10.1007/978-3- 030-66766-5_1
• Berger, J. (2010). Görme Biçimleri. İstanbul, Türkiye: Metis Yayınları.
• Bilsel, F. (1999). Kuramsal yaklaşımlardan kentsel mekan tasarımına. 1. Ulusal Kentsel Tasarım Kongresi “Kentsel Tasarım Bir Tasarımlar Bütünü”. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
• Cornsweet, T. (1971). Visual Perception. New York and London, USA and England: Academic Press.
• Cullen, G. (1961). The Concise Townscape. Cambridge, England: Architectural Press.
• Çevik, S., Vural, S., Tavşan, F. & Aşik, Ö. (2008). An example to renovation– revitalization works in historical city centres: Kunduracılar Street/Trabzon-Turkey. Building and Environment, (43), 950-962. Doi: 10.1016/J.Buildenv.2006.10.053
• Çöl, Ş. (1998). Kentlerimizde Kimlik Sorunu ve Günümüz Kentlerinin Kimlik Derecesini Ölçmek İçin Bir Yöntem Önerisi. Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, E. (2006). Çevre ve Kent Estetiği. KÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8 (9), 68-77.
• Erkman, U. (1982). Mimari Tasarım İçin Bir Veri Üretim Yöntemi Olarak Çevre Analizi. İstanbul, Türkiye: İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Filomena G., Verstegen J. A. & Manley E. (2019). A computational approach to ‘The Image of the City’. Cities, 89, 14-25. Doi: 10.1016/j.cities.2019.01.006
• Gecikli, F. (2012). Şehir İmajı Amasya Şehri Üzerine Bir Uygulama. Ankara: Fenomen Yayınları.
• Gerçek, B. (1990). Trabzon. Ankara, Türkiye: Trabzon Vakfı Yayınları.
• Gül, Ş. (2013). Kent İmajının Markalaşmaya Etkisi: Kahramanmaraş Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hamilton K., Karahalios K., Sandvig C. & Langbort C. (2014), The image of the algorithmic city: a research approach. Interaction Design and Architecture(s), 20, 61-71.
• Hillier, B. & Hanson, J. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge, England: Cup.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim. İstanbul, Türkiye: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Kalin, A. & Yilmaz, D. (2012). A Study on visibility analysıs of urban landmarks: the case of Hagia Sophia (Ayasofya) in Trabzon. METU Journal Faculty of Architecture, 29 (1), 241-271. Doi: 10.4305/Odtü.Jfa.2012.1.14
• Karaca, A. S. (2011). İnsan gözü optik değerleri nelerdir. Erişim 1 Aralık 2021, https://blog.fotografium.com/insan-gozu-optik-degerleri-nelerdir/
• Kaypak, Ş. (2010). Antakya’nın kent kimliği açısından irdelenmesi. MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (14), 373-392.
• Kodal, G. & Demirel, Ö. (2014). Trabzon kenti Ortahisar bölgesi tarihi aksının kent kimlik bileşenleri açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 1 (1), 1-23. doi: 10.17365/Tmd.2014019178
• Kurak Açici, F. (2017). Trabzon Türk devri yapısı İskender Paşa Camii ve Külliyesi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 10, 1-15. doi: 10.17365/Tmd.2017.1.016.X
• Li, S. & Liu, W. & Wang, S. (2013). Qualitative constraint satisfaction problems: An extended framework with landmarks, Artificial Intelligence, 201, 32–58.
• Liu Z., Li Z., Li L. & Yang H. (2020). Complex background classification network: A deep learning method for urban images classification. Computers & Electrical Engineering, 87, 106771. Doi: 10.1016/j.compeleceng.2020.106771
• Lynch, K. (1960). Kent İmgesi. İstanbul, Türkiye: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Madran, E. (2001). Kent belleğinin okunmasında mimarlık yapıtları. Mimarlık Dergisi, 298, 47-49.
• Montgomery, J. (1998). Making a city: urbanity and vitality and urban regeneration. Journal of Urban Design, 3(1), 93 – 116.
• Nita, A. (2021). Rethinking Lynch’s “The Image of the City” model in the context of urban fabric dynamics. case study: Craiova, Romania. Journal of Settlements and Spatial Planning, 7, 5-14.
• Ocakçı, M. (2012). Kent İmgesi. Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük. İstanbul: Ninova Yayınları.
• Omer, I. & Goldblatt, R. (2007). The ımplications of ınter-visibility between landmarks on wayfinding performance: an ınvestigation using a virtual urban environment. Computers, Environment and Urban Systems, 31, 520-534. Doi: 10.1016/j.compenvurbsys.2007.08.004
• Özkan, D. G. (2017). Kentsel rekreasyon alanı olarak alışveriş caddelerinin incelenmesi: Trabzon örneği. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2 (2), 444-453. doi: 10.21733/Ibad.365102
• Parsa, A.F. (2007). İmgenin gücü görsel kültürüm yükselişi. Fotoğraf Dergisi, 1-10.
• Pollett, D. & Haskell, P.C. (1979) Sign Systems For Libraries: Solving The Wayfinding Problem, New Jersey, USA: R. R. Bowker Company.
• Raubal, M. & Winter, S. (2002). Enriching wayfinding ınstructions with local landmarks, International Conference on Geographic Information Science.
• Salerno R. (2014), Rethinking Kevin Lynch’s Lesson in Mapping Today’s City. Innovative Technologies in Urban Mapping. Built Space and Mental Space. Berlin: Springer.
• Sorrows, M. & Hirtle, S. (1999). The Nature of Landmarks for Real and Electronic Spaces, Spatial Information Theory. Lecture Notes in Computer Science, Berlin: Springer. 1661.
• Tekeli, İ. (1990). Bir Kent Kimliği Üzerine Düşünceler, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (2), 251-259.
• Thielmann T. (2007). ‘You have reached your destination!’ Position, positioning and superpositioning of space through car navigation systems. Social Geography, 2(1), 63-75. Doi: 10.5194/sgd-2-27-2006
• Yavuz, A. & Kuloğlu, N. (2012). A research on permeability concept at an urban pedestrian shopping street: a case of Trabzon Kunduracilar Street. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13 (1), 25-39.