İç Mekânda İç-Dış Dualitesinin İnşası ve Kopuş Söylemi Olarak “Kentsel İç Mekân”

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 36 - 59, 19.04.2024

Ecehan Kıvılcım Sözgen

https://doi.org/10.37246/grid.1183963

Öz

Büyük anlatıların meşruiyetini yitirdiği günümüzde, iç mekâna dair yazıla gelenlerin Batı düşünce tarihinin öne sürdüğü, kullandığı, çekip çevirdiği kavramlarla oluşturduğu söylemlere dayandığı ve bu işleyişin hegemonik bir biçim aldığı söylenebilir. Bu söylemlerin yazılı metinlerdeki işleyiş biçimleri dualiteye dayalı düşünce sisteminin modern köklerini ele vermektedir. İç mekân bilgisini dualiteler üzerinden okumak, her geçen gün daha karmaşıklaşan, saçaklanan iç mekân kavramın anlamını sabitlemekte, olası potansiyellerini ve açılımlarını baskılamaktadır. Bu çalışma, iç mekân kavramı üzerine tekrar düşünmek üzere boşluklar aralamayı; cevap arayışından öte, farklı oluşlara dair soruları çoğaltmayı amaçlar. Bu hedef doğrultusunda, söylemlere egemen olan anlayışları, kuramları, var olan ideolojileri açığa çıkararak iç-dış dualitesinin nasıl inşa olduğunu araştırır ve ardından dualiteleri aşan bir kopuş söylemi olarak “kentsel iç mekân”ın (urban interior) olasılıklarını tartışır.

Anahtar Kelimeler

İç-Dış, Dualite, Modernist Kanon, Kentsel İç Mekan

Teşekkür

Katkılarından dolayı Prof. Deniz Güner'e teşekkürü borç bilirim.

Construction of Interior-Exterior Duality in Knowledge of Interior and “Urban Interior” as The Rupture Discourse

Öz

Today, when grand narratives have lost their legitimacy, it can be said that spatial and theoretical knowledge of interior space is based on the discourses that the history of Western thought put forward, use and manage. This process has taken a hegemonic form. The way these discourses operate in written texts reveals the modern roots of the duality-based thought system. Reading interior knowledge which is becoming more and more complex and fringing day by day, through dualities fixes the concept of interior space and suppresses its possible potentials and expansions. This study aims to rethink the concept of interior; rather than seeking answers and aims to multiply questions about various becomings. In this aim, the study explores how the interior-exterior duality was constructed by revealing the understanding, theory and ideologies that dominate the discourses, and then discusses the possibilities of the “urban interior” as a discourse of rupture that transcends dualities.

Anahtar Kelimeler

Inside-Outside, Duality, Modernist Canon, Urban Interior

Kaynakça

• Adorno, T.W. (1998). Minima moralia, (çev. Orhan Koçak ve Ahmet Doğukan). İstanbul: Metis.
• Attiwill, S. (2011). Urban interior: Interior-making in the urban environment. In Proceedings of the 2011 IDA Congress Taipei Education Conference (s. 217-224). Taiwan Design Center.
• Bachelard, G. (2008). Mekânın poetikası, (çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baudelaire, C. (1863). The painter of modem life in The Painter of Modern Life and Other Essays, 1- 41.
• Bauer, D., & Moran, C. (2018). Domestic and interior space in nineteenth-century Belgium. Dix-Neuf, 22(3-4), 155-163.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik, (çev. İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, W. (2002). Pasajlar, (çev. Ahmet Cemal). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Benjamin, W. (2016). Deneyim ve yoksulluk, içinde Parıltılar, (çev. Yılmaz Öner). İstanbul:Belge Yayınları.
• Berman, M. (1994). Katı olan her şey buharlaşıyor (çev. Ü. Altuğ ve B. Peker). İstanbul: İletişim.
• Boraczek, A. (1999). Architectures d’intérieur: le parti pris des choses dans l’œuvre poétique et romanesque de Georges Rodenbach. Le monde de Rodenbach, 57-72.
• Campe, R., & Weber, J. (Eds.). (2014). rethinking emotion: interiority and exteriority in premodern, modern, and contemporary thought (Vol. 15). Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co KG.
• Colomina, B. (2007). Domesticiy at war. Cambridge, Mass: MIT Press.
• Colomina, B. (2011). Mahremiyet ve kamusallık, (çev. Aziz Ufuk Kılıç). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• De Carli, C. (1982). Architettura spazio primario. Milan: Hoepli.
• Deleuze, G., & Guattari, F. L. (1987). A thousand plateaus: Capitalism and schizophrenia (B. Massumi, Trans.). Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
• Fried, M. (2000). Continuities and discontinuities of place. Journal of Environmental Psychology, 20(3), 193-205.
• Fung, S., & Jackson, M. (1996). Dualism and polarism: Structures of architectural and landscape architectural discourse in China and the West. Interstices, (4), 1-22.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve bireysel kimlik: geç modern çağda benlik ve toplum, (çev.Ümit Tatlıcan). İstanbul: Say Yayınları.
• Göregenli, M. (2013). Çevre psikolojisi: insan-mekan ilişkileri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Göregenli, M., & Karakuş, P. (2014). Göç araştırmalarında mekan boyutu: Kültürel ve mekansal bütünleşme. Türk Psikoloji Yazıları, 17(34), 101-115.
• Gürbilek, N. (2016). Ev ödevi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Hall, E., (1985). Mekan antropolijisi: Bir düzenleme modeli, Seminer Dergisi No: 4, p.182-189
• Heidegger, M. (1975). Building dwelling thinking, Poetry language thought (A. Hofstadter, Çev.). New York: Harper & Row Publishers.
• Horkheimer, M., & Adorno, T. W. (1995). Aydınlanmanın diyalektiği: felsefi fragmanlar (Çev. Oğuz Özügül). Kabalcı: İstanbul.
• Hyppolite, J. (1956). Commentaire parle sur la Verneinung de Freud, La psychanalyse, no: 1, s. 35.
• Kahn, L. I. (1971). The room, the street, and human agreement. AIA Journal, 56(3), 33-34.
• Kıvılcım Sözgen, E. (2021). Kentsel iç mekân: Kamusallığın evselleştirilmesinin/"iç”selleştirilmesinin söylemsel inşası. Tasarım+ Kuram 17(34), 101.
• Kira, A. (1976), The bathroom. The Viking Press.
• Kütük, S. & Aksu, A. (2020). Mekânın tekinsiz halleri, E-skop Elektronik Dergi. Erişim: 8 Ocak 2022 https://www.e-skop.com/skopbulten/mek%C3%A2nin-tekinsiz-halleri/5755
• Lajer-Burcharth, E., & Söntgen, B. (Eds.). (2015). Interiors and interiority. Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co KG.
• Marx, K., (2010). Yabancılaşma. Ankara: Sol Yayınları.
• McCarthy, C. (2005). Toward a definition of interiority. Space and Culture, 9(2), 112–125.
• Miller, T. (2017). 4. Utopian Interiors: The Art of Situationist Urbanism from Reification to Play. The Spell of Capital: reification and Spectacle, 67.
• Pallasmaa, J. (1994). Identity, intimacy and domicile. Notes on the phenomenology of home. Finish Architectural Review, 1-16.
• Peressut, L. B., Forino, I., Postiglione, G., & Rizzi, R. (2010). Interior wor(l)ds. Torino: Umberto Allemandi&C.
• Pimlott, M. (2014). Bekleidung und Entkleidung. Nieuw Instituut (related to the exhibition ‘1:1 sets for Erwin Olof and Bekleidung’)
• Reed, C. (1999). Not at home: The suppression of domesticity in modern art and architecture. London: Thames & Hudson.
• Rice, C. (2007). The emergence of the interior: Architecture, modernity, domesticity. Routledge.
• Ruskin, J. (2016). Susam ve zambaklar, (çev. Türkan Turgut). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Semper, G. (2015). Mimarlığın dört öğesi ve iki konferans. İstanbul: Janus Yayıncılık.
• Sennett, R. (1999). Gözün vicdanı, (çev. Süha Sertabiboğlu, Can Kurultay). İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, G. (2012). The metropolis and mental life. in the urban sociology reader (2nd Edition) (s. 37-45) London: Routledge.
• Suner, A. (2006). Hayalet ev: yeni Türk sinemasında aidiyet, kimlik ve bellek. İstanbul: Metis.
• Şumnu, U. (2019). İç mekânda modernite kavgası: alternatif bir tarih-yazım denemesi, İTÜ Mimarlık Fakültesi Türkiye’de İç Mimarlık Eğitiminin Tarihi, Gelişimi ve Geleceği Ulusal Sempozyumu.
• Tanyeli, U. (1995). Konut mekanında modernite kavgası. Mimarlık, 262, s. 16-18.
• Tanyeli, U. (2012). İstanbul’da mekan mahremiyetin ihlali: gerilimli bir tarihçe ve 41 fotoğraf. İstanbul: Akın Nalça Kitapları.
• Turğuter, E. A., & Evren, M. K. (2019). Sosyal Teoride Dualiteleri Aşma Çabası: Giddens, Bourdieu, Layder. Universal Journal of History and Culture, 1(1), 33-45.
• URL 1: https://xxi.com.tr/i/bir-kultur-elestirisi-adolf-loos-mimarlik-uzerine Erişim tarihi: 2 Ocak 2022
• Vidler, A. (2002). Warped space: art, architecture, and anxiety in modern culture. MIT Press.
• Westin, A.F. (1970). Privacy and freedom, New York: Atheneum.
• Yırtıcı, H. (1996). Modern mimarlığın süreklilikleri 20. yüzyıl modernizmi için ortak bir zemin oluşturma çalışması (Yüksek Lisans Tezi) Fen Bilimleri Enstitüsü, İTÜ.