Sosyalleşmenin Okul Aidiyeti Duygusundaki Yeri ve Fiziksel Çevreye Yansıması: Okul Sirkülasyon Alanları Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 245 - 275, 19.04.2024

Eda Aktürk Reyhan Midilli Sarı Selda Al Şensoy

https://doi.org/10.37246/grid.1306941

Öz

Öğrencilerin kendilerini okullarının bir üyesi olarak kabul etmesi şeklinde tanımlanan okul aidiyeti duygusu; akademik motivasyon; sosyal-duygusal ve bedensel sağlık; davranış ve hatta gelecek yaşamı etkileyecek bir güce sahiptir. Alanyazında okul aidiyeti duygusu hakkında pek çok çalışma yapılmasına karşın fiziksel çevre bağlamında araştırmaların yetersiz kaldığı görülmüştür. Bu bağlamda çalışmanın amacı; okul aidiyeti duygusunun gelişmesini sağlayan sosyalleşme davranışının fiziksel çevreyle etkileşiminden hareketle okul sirkülasyon alanlarının sosyalleşme bağlamında eksikliklerini ve olası potansiyellerini sorgulamaktır. Trabzon ilinde 3 okulda 8. sınıf öğrencileri ile yürütülen çalışma; kullanıcıların sirkülasyon alanlarında sosyalleşme davranışlarının gözlemlenmesi ve “Sosyalleşme Mekânları Memnuniyet ve Beklenti Anketi” nin uygulanmasından oluşmaktadır. Çalışmanın sonucunda; sirkülasyon alanlarının geleneksel biçimde kurgulanmış olsa da doğal aydınlatmadan faydalanması, ısıl konforu karşılaması, sayı ve nitelik bakımından yetersiz olsa da birtakım donatıları barındırması sosyalleşme amaçlı kullanımını sağladığı, ancak nitelikli bir sosyalleşme için yetersiz kaldığı belirlenmiştir. Sirkülasyon alanları işlev, organizasyon, erişim, esneklik, biçim, estetik, boyut, aydınlatma, fiziksel konfor, evrensel tasarım, güvenlik, algı gibi unsurların dikkate alınarak tasarlanmalıdır. Etkinlik ve eylem alanlarının (oturma, çalışma, sergileme, oyun gibi) düzenlenmesi ve kullanıcıların taleplerinin/ ihtiyaçlarının dikkate alınması durumunda sosyalleşme davranışının kazanılması ve geliştirilmesi sağlanabilecektir. Bu durumun ise okul aidiyeti duygusunun yerleşmesine katkı sağlayabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul aidiyeti duygusu, Eğitim yapıları, Sosyalleşme, Sirkülasyon Alanları

The Place of Socialization in the Sense of School Belonging and its Reflection on the Physical Environment: The Example of School Circulation Areas

Öz

The sense of school belonging, defined as students' acceptance of themselves as a member of their school, affects academic motivation, social-emotional and physical health, behavior, and even future life. Although much research investigates the sense of school belonging in the literature, studies in the context of the physical environment are insufficient in architectural areas. In this context, the study aims to question the deficiencies and possible potentials of school circulation areas in the context of socialization, which provides the settlement of the sense of school belonging based on the interaction of socialization behavior with the physical environment. 8th-grade students in three schools in Trabzon are the participants of the study. The study consists of observing the socialization behaviors of users in circulation areas and applying the questionnaire form. As a result of the study, the traditionally designed circulation areas, benefiting from natural lighting, meeting thermal comfort, and having some equipment even though they are insufficient in terms of number and quality, enable students to use these spaces for socialization purposes. But those are insufficient for qualified socialization. While designing circulation areas, designers must consider the factors such as function, organization, access, flexibility, form, aesthetics, size, lighting, physical comfort, universal design, security, and perception. The organization of activity and action areas (such as sitting, working, exhibiting, and playing) and taking into account the demands/needs of the users will acquire and develop socialization behavior. So this situation may contribute to gaining a sense of school belonging.

Anahtar Kelimeler

Sense of school belonging, Educational buildings, Socialization, Circulation areas

Kaynakça

• Al Şensoy, S. (2018). Eğitim yapılarında sirkülasyon alanları. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 14, 175-200. https://www.researchgate.net/profile/Selda-Al-Sensoy/publication/326869890_CIRCULATION_AREAS_IN_EDUCATION_BUILDINGS/links/5d5b9c09299bf1b97cf7946a/CIRCULATION-AREAS-IN-EDUCATION-BUILDINGS.pdf
• Anderman, E. (2002). School effects on psychological outcomes during adolescence, Journal of Educational Psychology, 94, 795–809. doi: 10.1037/0022-0663.94.4.795
• Archdaily. (2016). Frederiksbjerg school / henning larsen architects + GPP Architects. Erişim 25 Eylül 2020, https://www.archdaily.com/799521/frederiksbjerg-school-henning-larsen-architects-plus-gpp-architects?ad_source=search&ad_medium=projects_tab
• Archdaily. (2021). Erlev school / arkitema. Erişim 29 Ekim 2021, https://www.archdaily.com/971052/erlev-school-arkitema?ad_source=search&ad_medium=projects_tab
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., & Nolen Hoeksema, S. (1999). Psikolojiye giriş. Ankara, Arkadaş Yayınevi.
• Bakır Ayğar, B., & Kaya, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okul aidiyet duygusu ile okul temelli yalnızlık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracılık rolü. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 14-27. doi: 10.19160/5000201389
• Bouchard, K., L., & Berg, D., H. (2017). Students’ school belonging: juxtaposing the perspectives of teachers and students in the late elementary school years (grades 4–8). School Community Journal, 27, 107-136. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1146469.pdf.
• Brooks, A. (2018). The Importance of Recess: Why Schools Need More Playtime. Erişim 5 Kasım 2019, https://www.rasmussen.edu/degrees/education/blog/importance-of-recess/.
• Cemalcilar, Z. (2010). Schools as socialisation contexts: understanding the impact of school climate factors on students’ sense of school belonging. Applied Psychology: An International Review, 59 (2), 243–272. doi: 10.1111/j.1464-0597.2009.00389.x
• Ching, F., D., K. (2006). İç mekan tasarımı. İstanbul, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Ching, F., D., K. (2007). Mimarlık biçim mekan ve düzen. İstanbul, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Cresswell, J. W., & Creswell, J. D. (2021). Araştırma Tasarımı, Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çubukçu, Z., & Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig, Bahar, 37, 155-174. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/234388
• Drinkworth, A. (2017). What are the benefits of recess in middle schools?. Erişim 5 Kasım 2019, https://classroom.synonym.com/benefits-recess-middle-schools-6194.html.
• Elmalı Şen, D. (2009). Mimarlıkta algılama ve anlamlandırma (düzanlam/yananlam) bağlamında saydamlık ve opaklık kavramları üzerine bir araştırma, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mimarlık Anabilim Dalı, Trabzon.
• Ergün, M. (2015). Eğitim sosyolojisi. Erişim 15 Nisan 2020, http://mustafaergun.com.tr/wordpress/wp-content/uploads/2015/11/egsos.pdf.
• Gander, M. J., & Gardiner, H. J. (1993). Çocuk ve ergen gelişimi. Ankara, İmge Kitabevi Yayınları.
• Gehl, J. (2011). Life between buildings: using public space. United States of America, Island Press.
• Goodenow, C., & Grady, K., E. (1993). The relationship of school belonging and friends’ values to academic motivation among urban adolescent students. Journal of Experimental Education, 62, 60-71. doi: 10.1080/00220973.1993.9943831
• Göregenli, M. (2013). Çevre psikolojisi-insan mekan ilişkileri. İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gündoğdu, R. (2013). Sosyalleşme ve sosyalleşme süreci. Erişim 27 Ağustos 2019, https://www.researchgate.net/publication/315386774_SOSYALLESME_VE_SOSYALLESME_SURECI.
• Hamm, J., & V., Faircloth, B., S. (2005). The role of friendship in adolescents’ sense ofschool belonging. New Directions for Child and Adolescent Development, 107, 61-78. doi: 10.1002/cd.121
• Hertzberger, H. (2000). Space and the architect: lessons in architecture 2. Rotterdam, 010 Publishers.
• Hertzberger, H. (2008). Space and learning. Rotterdam, 010 Publishers.
• JISC. (2006). Designing spaces for effective learning: a guide to 21st century learning space design. Erişim 18 Kasım 2018, https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20140703004833/http://www.jisc.ac.uk/media/documents/publications/learningspaces.pdf.
• Karaküçük, S. (2014). Rekreasyon: boş zamanları değerlendirme. Erişim 29 Nisan 2020, https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=3C2jBAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA9&dq=okulda+rekreasyon+etkinlikleri+pdf&ots=oH10p6BsZ6&sig=mWW1B25TK12-r7QQiPbyNDyB0FM&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false.
• Kıygı, G. (2021). Eğitim izleme raporu 2021: eğitim ortamları. Eğitim Reformu Girişimi.
• Lang, J. (1987). Creating architectural theory: the role of the behavioral sciences in environmental design. New York Van Nostrand Reinhold.
• MEB. (2005). PISA 2003 projesi ulusal nihai rapor. Ankara, Milli Eğitim Basımevi.
• Meeuwisse, M., Severiens, S., E., & Born, M., P. (2010). Learning environment, interaction, sense of belonging and study success in ethnically diverse student groups. Research in Higher Education, 51, 528–545. doi: 10.1007/s11162-010-9168-1
• Meşeci, F. (2008). Öğretmenin sosyalleştirici rolü ve istenmeyen davranışlarla başa çıkma. HAYEF Journal of Education, 5 (1), 115-125. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/93104
• Moore, G. T., & Lackney, J. A. (1994). Educational facilities for the twenty-first century: research analysis and design patterns. Milwaukee, Publications in Architecture and Urban Planning Research.
• Murray, R., & Ramstetter, C. (2013). The crucial role of recess in school. American Academy of Pediatrics, 131 (1), 183-188. doi: 10.1542/peds.2012-2993
• Nair, P. (2017). Blueprint for tomorrow, redesigning schools for student- centered learning. Harvard Education Press.
• OECD. (2004). Learning for tomorrow’s world first results from PISA 2003. Paris, OECD Publications.
• OECD. (2013). PISA 2012 results: ready to learn: students’ engagement, drive and self-beliefs (volume III). Paris, OECD Publishing.
• OECD. (2017). PISA 2015 results (volume III): students’ well-being. Paris, OECD Publishing.
• OECD. (2019). PISA 2018 results (volume III): What school life means for students’ lives. Paris, OECD Publishing.
• O’Meara, K., Griffin, K. A., Kuvaeva, A., Nyunt, G., & Robinson, T. (2017). Sense of belonging and its contributing factors in graduate education. International Journal of Doctoral Studies, 12 (12), 251-279. doi: 10.28945/3903
• Osterman, K., F. (2000). Students’ need for belonging in the school community. Review of Educational Research, 70 (3), 323-367. doi: 10.3102/0034654307000332
• Piaget, J., & Inhelder, B. (1971). The child’s conception of space. London & Aylesbury, Compton Printing.
• Rosan Bosch. (2021). International sharing school. Erişim 21 Mart 2022, https://rosanbosch.com/en/project/international-sharing-school
• Sanoff, H. (1975). Seeing the environment: an advocacy approach. Cornell University, Learning Environments.
• Stokols, D. (1978). Environmental psychology. Annual Reviews Psychology, 29, 253-295. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.29.020178.001345
• Şahin, Ş., & Özçelik, Ç. (2016). Ergenlik dönemi ve sosyalleşme. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(1), 42-49. http://chd.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/24592/260371
• Şener, S. (2013). Türkiye’de gençlik: beklentiler, problemler ve düşünceler. İstanbul, İnkılab Basım Yayın.
• TEDMEM. (2020). COVID-19 sürecinde eğitim: uzaktan öğrenme, sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara, Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Tekin, H. (1993). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Yargı Yayınları.
• Van Note Chism, N. (2006). Challenging traditional assumptions and rethinking learning spaces. Erişim 13 Eylül 2019, www.educause.edu/learningspaces.
• Vaz, S, Falkmer, M, Ciccarelli, M, Passmore A, Parsons, R, Black, M, Cuomo, B., Tan, T., & Falkmer, T. (2015). Belongingness in early secondary school: key factors that primary and secondary schools need to consider, PLoS ONE, 10 (9), 1-27. doi: doi.org/10.1371/journal.pone.0136053
• WHO, 2020. Mental health and psychological resilience during the COVID-19 pandemic. Erişim 20 Ocak 2022, https://www.who.int/europe/news/item/27-03-2020-mental-health-and-psychological-resilience-during-the-covid-19-pandemic.
• Yavuzer, H. (2014). Çocuk psikolojisi. İstanbul, Remzi Kitabevi.