Isparta’da Yok Olan Bir Modern Mimarlik Mirasi: Eğirdir Kemik Hastaliklari Hastanesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 683 - 712, 30.10.2024

Ülkü Çelebi Gürkan , Duygu Kurtoğlu

https://doi.org/10.37246/grid.1399388

Öz

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de İkinci Dünya Savaşı ile birlikte hayat standartlarının bozulması toplum sağlığını etkilemiş, uygun olmayan yaşam koşulları hastalıkların yayılmasını hızlandırmıştır. Toplumda sıklıkla görülen sağlık sorunlarının tedavilerine özel önem verilmiş, bu sorunlar ülkenin çeşitli yerlerinde faaliyet gösteren özel dal hastaneleri aracılığı ile çözülmeye çalışılmıştır. 1952 yılında kurulan Eğirdir Kemik ve Mafsal Veremi Hastanesi, dönemin yaygın hastalıklarından olan veremin etkilediği iskelet sistemini tedavi etmek amacı ile kurulmuş ve Türkiye’deki dört kemik hastanesinden biri olarak faaliyet göstermiştir. Kemik veremi yanında diğer kemik hastalıklarının tedavisine uzun yıllar cevap veren yapı, Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi adıyla 2020 yılında kadar hasta kabulüne devam etmiştir. Çalışmada özel dal hastanesi olarak tasarlanan bu sağlık yapısı yer seçimi, kütle biçimlenmesi, mekânsal düzenlemeleri ve cephe elemanları temelinde mimari özellikleri açısından incelenmiş, böylece günümüzde ayakta olmayan bu yapı hakkında detaylı bilgi edinilmesi amaçlanmıştır. Kolektif hafızanın ürünü olan Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi binası; bir modern mimarlık ürününün etkin kullanıcısına rağmen korunamamasının bir örneğidir.

Anahtar Kelimeler

modern mimarlık, Eğirdir, kemik hastalıkları hastanesi, Isparta, miras

A Vanishing Modern Architectural Heritage in Isparta: Eğirdir Bone Diseases Hospital

Öz

The deterioration of living standards after the Second World War affected public health in Turkey as well as all over the world, and unsuitable living conditions accelerated the spread of diseases. Special importance was given to the treatment of health problems frequently seen in the society, and these problems were tried to be solved through private branch hospitals operating in various parts of the country. Eğirdir Bone and Joint Tuberculosis Hospital, opened in 1952, was established to treat the skeletal system affected by tuberculosis, one of the common diseases of the period, and operated as one of the four bone hospitals in Turkey. The building, which has responded to the treatment of other bone diseases as well as bone tuberculosis for many years, continued to accept patients until 2020 under the name Eğirdir Bone Diseases Hospital.In the study, the transformations of this health building, designed as a private branch hospital, were examined in terms of architectural features based on location selection, mass formation, spatial arrangements and facade elements. Thus, it is aimed to obtain detailed information about this structure, which is not standing today. Eğirdir Bone Diseases Hospital Building, which is the product of collective memory; It is an example of how an architectural product cannot be protected despite its active user. The building was erased from the city’s memory after nearly half a century of witnessing.

Anahtar Kelimeler

modern architecture, heritage, Eğirdir, Bone Diseases Hospital, Isparta

Kaynakça

• Anonim. (1967). Haberler. Mimarlık Dergisi, 49, 5.
• Anonim. (1973). Isparta İl Yıllığı – 1973 (Cumhuriyetin 50. Yılında). Ankara: Paris Matbaası.
• Anonim. (1983). Isparta İl Yıllığı – 1983. Isparta: Isparta Valiliği Yayını.
• Arık, M. (2020, 10 Eylül). Eğirdir Kemik Hastanesi. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=WUdK-ezPmCc [Erişim tarihi: 23.07.2023].
• Atmaca, Y. (2016). Türkiye Tasarım Kronolojisi Sağlık. Kronoloji Denemesi. https://www.researchgate.net/publication/350276807_TURKIYE_TASARIM_KRONOLOJISI_SAGLIK [Erişim tarihi: 07.09.2023].
• Aydın D. (2009). Hastane Mimarisi, İlkeler ve Ölçütler. Mimarlar Odası Konya Şubesi, İstanbul.
• Batagur, E. (2016). Cumhuriyet Türkiye’sinden Günümüze Kemik ve Eklem Tüberkülozu. https://erdembagaturblog.wordpress.com/2016/08/19/cumhuriyet-turkiyesinden-gunumuze-kemik-ve-eklem-tuberkulozu/ [Erişim tarihi: 01.03.2024].
• Brundage, W. F. (2000). Where These Memories Grow. ChapelHill: University of North Carolina Press.
• Demiralay. (2021, 28 Aralık). EĞİRDİR Kemik Hastanesi 1970'ler [Video]. YouTube. https://youtu.be/XlyOgnvSOss?si=d6XlKDp_CFNnCEPn [Erişim tarihi: 23.07.2023].
• DSÖ. (1946). Constitution of The World Health Organization. https://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd47/EN/constitution-en.pdf?ua= [Erişim tarihi: 20.11.2023].
• DSÖ. (2013). Healthsystemsstrengtheningglossary. Geneva: WHO, http://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index5.html [Erişim tarihi: 07.09.2023].
• Eğirdir Akın Gazetesi Arşivi. (1986). (Tarih: 25 Nisan 1986) https://www.egirdirakingazetesi.com.tr/gazeteler.aspx [Erişim tarihi: 03.11.2021].
• Eğirdir Akın Gazetesi Arşivi. (2013). (Tarih: 6 Aralık 2013). Hastanemiz yıkılacak! https://www.egirdirakingazetesi.com.tr/haber/1151/Hastanemiz-yikilacak- [Erişim tarihi: 03.11.2021].
• Eğirdir Belediyesi. (2021). İmar ve Şehircilik Müdürlüğü Arşivi.
• Erben, K. (2022). Milliyet Gazetesi (Tarih: 27.09.2022). Eğirdir'in Ünlü Hastanesi Yıkılıyor. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/isparta/egirdir/egirdirin-unlu-hastanesi-yikiliyor-6831748 [Erişim tarihi: 06.09.2023].
• Gönen Baş, E. & Numanoğlu, N. (2000). Kemik ve Eklem Tüberkülozu. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 48(4), 379-384.
• Gündeşlioğlu, Ö. & Kocabaş, E. (2017). Akciğer Dışı Tüberkülozda Klinik Özellikler. Çocukluk Çağında Tüberküloz (Ed: Uğur Özçelik, Emine Kocabaş, Refika Ersu, Fuat Gürkan) içinde, 17-24, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. Chicago: The University of Chicago Press.
• Hasekioğlu, N. & Evren, M. (1952). Eğirdir İmar Planı. Mimarlık Dergisi, IX (5-6), 17-25.
• İlikan Rasimoğlu, C. G. (2019). Erken Cumhuriyet Döneminde Sağlıklı Bireyin İnşası: Pronatalist Politikalar, Çocuk Sağlığı ve Verem. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2), 329-357.
• İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, (2023). Metin Sabancı Baltalimanı Kemik Hastalıkları Eğitim Ve Araştırma Hastanesi. Https://Baltalimanieah.Saglik.Gov.Tr/Tr-51547/Tarihcemiz.Html [Erişim tarihi: 28.12.2023].
• İzmir İl Sağlık Müdürlüğü. (2023). Urla Devlet Hastanesi. https://urladh.saglik.gov.tr/TR-679014/tarihcemiz.html#:~:text=Hastane%20%C3%A7at%C4%B1s%C4%B1%20alt%C4%B1nda%20bulunan%20ve,Dal%20Hastanesi%20olarak%20faaliyet%20s%C3%BCrd%C3%BCrm%C3%BC%C5%9Ft%C3%BCr [Erişim tarihi: 28.12.2023].
• Karaca, B. (2021). İzmir-Aydın Demiryolu Hattı’nın Dinar’dan Sonraki Uzantıları (Proje, İmtiyaz ve Yapım Aşaması). SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 25-49.
• Kıdak, L. B. & Aksaraylı, M. (2008). Yatan Hasta Memnuniyetinin Değerlendirilmesi ve İzlenmesi: Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), 87-122.
• Koçyiğit, S. Ç. (2006). Faaliyete Dayalı Maliyet Yönetimi ve Hastane Uygulaması. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Kuzgun, Ü. (2023). Eğirdir Kemik Hastanesinin Dünü Bugünü ve Yarını. https://www.egirdirliler.com/tr/icerik/16/egirdir-kemik-hastanesinin-dunu-bugunu-ve-yarini [Erişim tarihi: 25.12.2023].
• Mimarlar Odası Arşivi. (1965). Beyoğlu İlkyardım Hastanesi Proje Yarışması. Arkitekt, 2 (319), 77-91. http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/145/1737.pdf [Erişim tarihi: 20.01.2023].
• Mimarlar Odası Arşivi. (1967). Sınırlı Eğridir Kemik Hastalıkları Hastanesi Proje Yarışması. Arkitekt, 4 (328), 161-167. http://dergi.mo.org.tr/detail.php?id=2&sayi_id=173 [Erişim tarihi: 20.01.2023].
• Mimarlar Odası Arşivi. (1969). Çorum Devlet Hastanesi Sınırlı Proje Yarışması. Arkitekt, 01(333), 30-32. http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/187/2463.pdf [Erişim tarihi: 20.01.2023].
• Mimarlar Odası Arşivi. (1971). Zonguldak SSK Hastanesi Arkitekt, 1971/09-10.
• Mimarlar Odası Arşivi. (1974). Şişli Çocuk Hastahanesi Tevsi Projesi. Arkitekt, 01 (353), 42-48. http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/582/8953.pdf [Erişim tarihi: 20.01.2023].
• Mimarlar Odası Arşivi. (1980). Erzurum Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Araştırma Hastanesi. Arkitekt, 03 (379), 114-116. http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/267/3748.pdf [Erişim tarihi: 20.01.2023].
• Omay Polat, E. (2018). Güncelleme: Türkiye’nin Modern Mimarlık Mirası. Mimarist, 62(2), 44-47.
• Özaltın İnşaat. (2021). Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ve Lojmanları. https://www.ozaltin.com.tr/insaat-ve-taahhut/ust-yapi/egirdir-kemik-eklem-hastaliklari-tedavi-ve-rehabilitasyon-hastanesi-ve-lojmanlari [Erişim tarihi: 15.10.2021].
• Özgen, E. (2018). İnsan - Mekan Etkileşiminde Sağlık Yapıları ve Mekanın İyileştirici Rolü. Sanat ve Tasarım Dergisi, 8(2), 184-195.
• Özkara, Ş. (2010). Türkiye’de Tüberküloz Epidemiyolojisi. Toraks Kitapları Tüberküloz, AVES Yayıncılık, İstanbul.
• Resmi Gazete. (1983). Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği (1983, 13 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 17927, Cilt: 22, S. 2889). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=85319&MevzuatTur=3&MevzuatTertip=5 [Erişim tarihi: 08.11.2023].
• Resmi Gazete, (2006). Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (2006, 21 Ekim). Resmi Gazete (Sayı : 26326) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/10/20061021-7.htm [Erişim tarihi: 16.10.2023].
• Sağlık Platformu. (2023). Hastanelerin Sınıflandırılması. https://www.saglikplatformu.com/hastanelerin-siniflandirilmasi/ [Erişim tarihi: 20.07.2023].
• Sayar, Y. (2004). Türkiye'de Mimari Proje Yarışmaları 1930-2000: Bir Değerlendirme. Mimarlık Dergisi, Sayı: 320, ss: 29-36.
• Seçim, H. (1991). Hastane Yönetimi ve Organizasyonu: Türkiye’de Hastanelerin Organizasyonu İçin Bir Model Önerisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Sinan, A. (2019). A Framework for the Conservation of Eğirdir Train Station Complexand Its Integration to the City. Master of Science, Conservation of Cultural Heritage in Architecture, METU.
• Sungur, T. (1966). Turizm ve Turistik Eğridir İlçesi. Türk İdare Dergisi, Yıl:36, Sayı: 298, Ocak-Şubat 1966, ss: 164-194.
• Tarhan, Z. (2022). Dün ve Bugün Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanemiz. Eğirdir Akın Gazetesi (Tarih: 21.10.2022) https://www.egirdirakingazetesi.com.tr/haber/49013/DUN-VE-BUGUN-EGIRDIR-KEMIK-HASTALIKLARI-HASTANEMIZ [Erişim tarihi: 23.07.2023].
• Taş, Y. (2002). Hastane Organizasyonlarında Kurumsallaşma Yönelimli Örgüt Kültürünün Stratejik Yönetim Yaklaşımı İle Tasarımı, Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi.
• TBMM Tutanak Dergisi, (1922). TBMM I. Dönem 3. Yasama Yılı Açış Konuşmaları. Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi D:1, C:18, ss:2.
• Tuğluoğlu, F. (2008). Cumhuriyetin İlk Döneminde Verem Mücadelesi ve Propaganda Faaliyetleri. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi (13-14), ss:1-26.
• TUTAP (Türkiye Turizm Tanıtma Platformu). (2023). Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi.https://www.tutap.com.tr/detay_tanitim/egirdir-kemik-eklem-hastaliklari-tedavi-ve-rehabilitasyon-hastanesi/1247 [Erişim tarihi: 01.05.2023].
• URL 1: https://www.bitmezat.com/ [Erişim tarihi: 20.12.2023].
• URL 2: https://www.peramezat.com/ [Erişim tarihi: 20.12.2023].
• URL 3: https://www.sabancivakfi.org/tr/ [Erişim tarihi: 05.12.2023].
• URL 4: https://www.egirdirakingazetesi.com.tr/ [Erişim tarihi: 05.12.2023].
• URL 5: https://twitter.com/nostalji_izmir [Erişim tarihi: 05.12.2023].
• URL 6: https://mhrsonlinerandevu.com/ [Erişim tarihi: 05.12.2023].
• URL 7: https://i.pinimg.com/736x/50/63/10/506310e13d57a5f92a0927337d9bd90c.jpg [Erişim tarihi: 12.12.2023].
• URL 8: https://www.nadirkitap.com/isparta-egirdir-1960-donemleri-fotograf-efemera8731586.html [Erişim tarihi: 10.09.2022].
• URL 9: https://www.kitantik.com/ [Erişim tarihi: 10.09.2022].
• URL 10: https://www.uyan32.com/gecmisten-kalanlarla-egirdir-gecmise-bir-bak/ [Erişim tarihi: 10.09.2022].
• URL 11: Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi. (2023). Ulusal Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi. https://www.facebook.com/people/24UlusalT%C3%BCrkOrtopedi-ve-TravmatolojiKongresi/100070135510472/?sk=photos&locale=pt_BR [Erişim tarihi: 18.10.2023].
• URL 12: https://isparta.ktb.gov.tr/TR-165533/egirdir.html [Erişim tarihi: 09.01.2023].
• Utkugün, C. (2016). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Ekonomik Sıkıntıların Sosyal Hayata Etkileri (1939-1945), Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 030.01.0.0.77.483.3. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], Ankara.