The Assessment of Ankara Karum Shopping Center as a Cultural Heritage

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 713 - 739, 30.10.2024

Erdem Nalçacıoğlu , Ayça Özmen , Leyla Etyemez Çıplak

https://doi.org/10.37246/grid.1412016

Öz

Following the Industrial Revolution, advancements in the fields of science and art have inevitably been reflected in architectural practices, thus the forms, materials, construction methods and functions of artefacts have diversified. This has led to the emergence of new building typologies, one of which is the shopping center typology. Shopping centers, which appeared in the 1950s in the world and in the 1980s in Turkey, are spaces where cultural, recreational and social facilities take place in addition to retail sales. The shopping center typology, emerged in the second half of the twentieth century, is expected to be considered as cultural heritage in the near future. So that, this paper focuses on Karum Shopping Center, one of the first intact shopping center examples in Ankara of a new building typology representing globalized lifestyles and consumption trends. The aim of this study is to analyze Karum Shopping Center in terms of the conservation of cultural heritage, to reveal its heritage values, to identify its problems and to propose strategies for its maintenance.

Anahtar Kelimeler

Shopping Center, Shopping Mall, Karum Shopping Center, Twentieth Century Architectural Heritage, Cultural Heritage, Ankara

Ankara Karum Alışveriş Merkezi’nin Kültürel Miras Olarak Değerlendirilmesi

Öz

Sanayi Devrimi’nin ardından bilim ve sanatta yaşanan gelişmeler kaçınılmaz olarak mimari pratiklere de yansımış, böylece mimari eserlerin biçimleri, malzemeleri, yapım yöntemleri ve işlevleri çeşitlenmiştir. Bu durum yeni yapı tipolojilerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bunlardan biri de alışveriş merkezi tipolojisidir. Dünyada 1950'lerde, Türkiye'de ise 1980'lerde ortaya çıkan alışveriş merkezleri, perakende satışın yanı sıra kültürel, rekreasyonel ve sosyal donatıların da yer aldığı mekânlardır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan bu alışveriş merkezi tipolojisinin yakın gelecekte kültürel miras olarak kabul edilmesi beklenmektedir. Bu çalışma, küreselleşen yaşam tarzlarını ve tüketim eğilimlerini temsil eden yeni bir yapı tipolojisinin Ankara'daki ilk özgün örneklerinden biri olan Karum Alışveriş Merkezi'ne odaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Karum Alışveriş Merkezi'ni kültürel mirasın korunması bağlamında analiz etmek, miras değerlerini ortaya çıkarmak, sorunlarını belirlemek ve sürekliliği için stratejiler önermektir.

Anahtar Kelimeler

Alışveriş Merkezi, AVM, Karum Alışveriş Merkezi, Yirminci Yüzyıl Mimarlık Mirası, Kültürel Miras, Ankara

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2020). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul, YEM Yayın.
• Ahunbay, Z. (2021). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. İstanbul, YEM Yayın.
• Arıoğul, İ. (2007). Arjantin Caddesi’ni ’food-court’ yapan alışveriş merkezi: Karum. Retrieved from https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/ankara/arjantin-caddesi-ni-food-court-yapan-alisveris-merkezi-karum-6323150
• Batur, A. & Batur, S. (1970). Sanayi, Sanayi Toplumu ve Sanayi Yapısının Evrimi Üzerine Bazı Düşünceler. Mimarlık, 80, 8(6), 26-41.
• Baturayoğlu Yöney, N. (2016). Modern Mimarlık Mirasının Kabulü ve Korunması: Uluslararası Ölçüt ve İlkelere İlişkin Bir Değerlendirme. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, (17), 62-76.
• Birol, G. (2005). Çağdaş Alışveriş Merkezlerinde Kent Dokusunun Yeniden Yorumlanması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(4), 421-427.
• Bülbül, A. (2010). Farklılaşan Tüketim Toplumu ve Kültürü Kapsamında Mimarlıkta Tüketim Olgusu ve Alışveriş Merkezleri. (Unpublished master's thesis). Süleyman Demirel University, Isparta, Turkey.
• COE (1991). Recommendation No. R (91)13 of the Committee of Ministers to Member States on the Protection of the Twentieth-Century Architectural Heritage. Retrieved from https://culturanorte.gov.pt/wp-content/uploads/2020/07/1991__recomendacao_nº_r_91_13_sobre_a_protecao_do_patrimonio_arquitetonico_do_seculo_xx-conselho_da_europa.pdf
• Coleman, P. (2007). Shopping Environments: Evolution, Planning and Design. Oxford, Architectural Press.
• Demirkan, M. & Dişkaya Taş, S. (2007). Tarihi Gelişim Süreci İçerisinde Alışveriş Merkezleri. Journal of İstanbul Kültür Üniversitesi, 5(1), 15-22.
• Docomomo_Us (n.d.). How to evaluate modern. Retrieved from https://www.docomomo-us.org/explore-modern/explore-the-register/how-to-evaluate-modern
• Docomomo_International (n.d.). Organization. Retrieved from https://docomomo.com/organization/
• Emporis (n.d.). Sheraton Hotel. Retrieved from http://www.emporis.com/building/sheratonhotel-ankara-turkey
• Erin, İ. & Gönül T. (2015). Alışveriş Mekânlarının Dönüşümünün Kentsel Mekâna ve Yaşama Etkisi: İstanbul Örneği. Şehir ve Toplum, 2(2015), 129-142.
• General Directorate of Land Registry and Cadastre (n.d.). Retrieved from https://parselsorgu.tkgm.gov.tr
• Gerkan, Marg and Partners (gmp). Sheraton Hotel and Shopping Mall. Ankara, Turkey, 1991. Retrieved [March 16, 2024] from https://www.gmp.de/en/projects/448/sheraton-hotel-and-shopping-mall
• Gruen, V. & Smith, L. (1967). Shopping Towns USA: The Planning of Shopping Centers. New York, Reinhold Publishing Corporation.
• Gürçel, Ç. (2003). Integration of Shopping Malls with Pedestrian Environment: An Analysis of Akköprü Migros and Karum Shopping Malls. (Unpublished master's thesis). Bilkent University, Ankara, Turkey.
• Hasol, D. (2020). 20. Yüzyıl Türkiye Mimarlığı. İstanbul, YEM Yayın.
• Hasol, D. (2021). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul, YEM Yayın.
• ICOMOS (2017). Approaches to the Conservation of Twentieth-Century Cultural Heritage: Madrid – New Delhi Document. Retrieved from https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Working_Groups/SDG/ICOMOS_2017_Madrid-Delhi_Document-_Conservation_of_20c_Heritage-_en-fr-es.pdf
• Karum Ankara (n.d.). Hakkımızda. Retrieved from https://avmkarum.com/hakkimizda
• Kavaklıdere Şarapları (n.d.). Tarihçe. Retrieved from http://www.kavaklidere.com/tr
• Koray Group (2018). Karum Alışveriş Merkezi. Retrieved from https://www.koray.com/karum-alisveris-merkezi
• Leiska, H. (April 2019). Sheraton Hotel and Shopping Mall. Retrieved [December 22, 2022] from https://www.gmp.de/en/projects/448/sheraton-hotel-and-shopping-mall
• Máté, K. (2013). Remediating Shopping Centres for Sustainability. In G. Cairns (Ed.), Reinventing Architecture and Interiors: A Socio-Political View on Building Adaptation (pp. 53-76). Oxfordshire: Libri Publishing Ltd.
• Nalçacıoğlu, E. (2022). Ankara’daki İlk Alışveriş Merkezi (AVM) Örneklerinin Kültür Mirası Bağlamında İncelenmesi: Atakule ve Karum. (Unpublished master's thesis). Çankaya University, Ankara, Turkey.
• Omay Polat, E. (2008). Türkiye’nin Modern Mimarlık Mirasının Korunması: Kuram ve Yöntem Bağlamında Bir Değerlendirme. (Unpublished doctoral dissertation). Yıldız Technical University, İstanbul, Turkey.
• Özkaban, F. F. (2014). Modern Mimarlık Mirasının Korunması Sorunsalı: İzmir Konut Mimarlığı Örneği. (Unpublished doctoral dissertation). Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey.
• Özkeçeci, M. (2002). Teknoloji ile Bütünleşen Alışveriş Merkezleri Modelleri ve İnternet Alışverişi Üzerine Bir Araştırma. (Unpublished master's thesis). İstanbul Technical University, İstanbul, Turkey.
• Prudon, T.H.M. (2008). Preservation of Modern Architecture. Hoboken, N.J., Wiley.
• Resuloğlu, Ç. (2011). The Tunalı Hilmi Avenue, 1950s-1980s: The Formation of a Public Place in Ankara. (Unpublished doctoral dissertation). Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• Resuloğlu, Ç. (2014). Kavaklıdere Semtinin Oluşum Öyküsü, İdealkent, 11, 226-248.
• Say Özer, Y. (1996). Ticaret Mekânlarının Oluşum ve Gelişim İlkelerinin İncelenerek Tipolojik Açıdan Sınıflandırılması. (Unpublished doctoral dissertation). Yıldız Technical University, İstanbul, Turkey.
• Sayar, Y. & Süer, D. (2002). Alışveriş Merkezleri Türkiye Örnekleri. Ege Mimarlık Dergisi, 40-41, 14-19.
• Smart Kurumsal (2020). Gayrimenkul Değerleme Raporu. Retrieved [March 4, 2022] from https://www.nurolgyo.com/upi/r/karum-is-ve-alisveris-merkezi-31-aralik-
• Tokyay, V. (2005). Yeni Tasarım Kültürü Işığında Alışveriş Mimarlığı ve Gösteri Kültürü. Yapı Dergisi, 286, 58-64.
• Vural Arslan, T. (2009). Türkiye’deki Alışveriş Merkezleri İncelemelerine Eleştirel Bir Bakış: Yorumlar, Eleştiriler, Tartışmalar. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 14(1), 147-159.
• Vural, T. & Yücel, A. (2006). Çağımızın Yeni Kamusal Mekânları Olan Alışveriş Merkezlerine Eleştirel Bir Bakış. İTÜ Dergisi Mimarlık, Planlama, Tasarım, 5(2), 97-106.
• Wijesuriya, G., Thompson, J. & Young, C. (2013). Managing cultural world heritage. Manual. Paris, UNESCO.
• Yapı (1997). Yapı’dan Seçmeler. İş-Alışveriş Merkezleri. İstanbul, YEM Yayınları.