OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARIN SAĞLIKLI BESİN VE AKTİVİTE SEÇİMLERİ İLE VÜCUT AĞIRLIĞI İLİŞKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 19 - 26, 29.12.2017

Teslime Özge Yörüsün Emine Koçyiğit Koçyiğit Mehmet Arif İçer Osman Bozkurt Eda Köksal

Öz

Bu
çalışma, bir ilkokulda okul öncesi eğitime devam eden çocukların sağlıklı besin
ve aktivite seçimleri ile beslenme durumlarının ilişkisini değerlendirmek
amacıyla planlanıp yürütülmüştür. Araştırma okul öncesi eğitimine devam eden, 3-7 yaş arası
ailesinden izin alınan 70 çocuk (36 kız ve 34 erkek) ve ebeveynleriyle yürütülmüştür.
Verilerin toplanmasında kullanılan anket formu, çocukların ve ailelerin genel
bilgileri, sosyodemografik özellikleri, ailelerin çocuklarına yönelik beden
algısını sorgulayan sorular ile araştırmacılar tarafından benzer
çalışmalar göz önünde bulundurularak geliştirilen, 64 adet besinden oluşan
Sağlıklı ve Sağlıksız Besin Seçim Kataloğu ve 8 adet resimden oluşan Aktivite
Seçim Kataloğu’ndan oluşmaktadır.
Her çocuğun vücut ağırlığı ve boy uzunluğu ölçümleri de tekniğine uygun olarak
alınmıştır. Çocukların
%17,1’inin zayıf, %64,3’ünün normal ağırlıkta, %5,8’inin kilolu ve %12,8’inin
şişman olduğu belirlenmiştir. Ailesi tarafından şişman olarak değerlendirilen
çocukların %13,3’ü normal ağırlıktadır. Zayıf olan çocukların %66,7’si, kilolu
veya şişman olanların %76,9’unun ailesi çocuğunu uygun ağırlıkta görmektedir.
Zayıf çocukların tamamı yeşil ve turuncu gruptan toplam 12 adet besini sağlıklı
olarak değerlendirirken, kilolu/şişman çocuklar ise sadece yeşil gruptan 3 adet
besini sağlıklı olarak belirtmişlerdir. Tüm çocuklar en fazla ev içi
aktiviteleri tercih etmiştir. Çocukların BKI sınıfları ile besin ve aktivite
tercihleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmamıştır (p>0,05).
Ailelerin geliri ile çocukların sağlıklı besinleri doğru değerlendirmeleri
arasında pozitif yönlü istatistiksel olarak anlamlı ilişki tespit edilmiştir
(r=0,256; p<0,05). Çalışmaya katılan okul öncesi çocukların vücut
ağırlıkları aileleri tarafından büyük ölçüde yanlış değerlendirilmektedir.
Sosyal çevre, gelenekler ve aile yapısının bu duruma etki ettiği
düşünülmektedir. Aileler uzman sağlık personelleri tarafından okul öncesi
dönemdeki çocukların büyüme ve gelişimi hakkında bilgilendirilmelidir. Çocuklar
aile ve öğretmen tarafından daha aktif rol alacakları aktivitelere
yönlendirilmeli, çocuklara sağlıklı besin tercihleri yapabilme yeteneği
kazandırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi, sağlıklı besin tercihi, aktivite tercihi

Kaynakça

• 1. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER, Yayın No:1031, Ankara 2015. 2. Oğuz Ş, Derin DÖ. 60-72 aylık çocukların bazı beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. İlköğretim Online. 2013; 12(2): 498-511. 3. Özmert EN. Erken çocukluk gelişiminin desteklenmesi-II: çevre. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2015; 48: 337-54. 4. Holub SC, Musher‐Eizenman DR. Examining preschoolers' nutrition knowledge using a meal creation and food group classification task: age and gender differences. Early Child Development and Care. 2010; 180(6): 787-98. 5. Nguyen SP. An apple a day keeps the doctor away: Children's evaluative categories of food. Appetite. 2007; 48(1): 114-18. 6. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Okullarda Yiyecek ve İçecek Standartları, Yayın No:996, Ankara 2015. 7. Uludağ A, Peker E, Şahin EM, Eşsizoğlu E, Ağaoğlu H, Topaloğlu N, et al. Çocukların vücut ağırlığı ve görünümleri ile iştahları hakkındaki ebeveyn değerlendirmelerinin nesnel ölçütlerle ilişkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2014; 18(3): 142-48. 8. Ünver Y, Ünüsan N. Okulöncesinde beslenme eğitimi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2005; 14: 529-51. 9. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010. Yayın No:931, Ankara 2014. 10. Önal S, Özdemir A, Meşe C, Özer Koca B. Okulöncesi dönem çocuklarda malnütrisyon ve obezite prevelansının değerlendirilmesi: Ankara Örneği. DTCF Dergisi. 2016; 56(1): 210-25. 11. He M, Evans A. Are parents aware that their children are overweight or obese? Canadian Family Physician. 2007; 53(9): 1493-99. 12. Suzanne-Goodell L, Pierce MB, Bravo CM, Ferris AM. Parental perceptions of overweight during early childhood. Qualitative Health Research. 2008; 18(11): 1548-55. 13. Campbell MW, Williams J, Hampton A, Wake M. Maternal concern and perceptions of overweight in Australian preschool-aged children. Medical Journal of Australia. 2006; 184(6): 274-77. 14. Eckstein KC, Mikhail LM, Ariza AJ, Thomson JS, Millard SC, Binns HJ. Parents’ perceptions of their child’s weight and health. Pediatrics. 2006; 117: 681-90. 15. Yılmaz R. Oflaz MB. İştahsız çocukların anne babalarının çocuklarının vücut ağırlığı ve gelişimi hakkında görsel algıları. Bakırköy Tıp Dergisi. 2009; 5, 7-11. 16. Carnell S, Benson L, Gibson EL, Mais LA, Warkentin S. Caloric compensation in preschool children: Relationships with body mass and differences by food category. Appetite. 2017; 116: 82-9. 17. Kral TV, Allison DB, Birch LL, Stallings VA, Moore RH, et al. Caloric compensation and eating in the absence of hunger in 5-to 12-y-old weight-discordant siblings. The American Journal of Clinical Nutrition. 2012; 96(3): 574-83. 18. Carnell S. Wardle J. Appetite and adiposity in children: evidence for a behavioral susceptibility theory of obesity. The American Journal of Clinical Nutrition. 2008; 88(1): 22-9. 19. Rylatt L. Cartwright T. Parental feeding behaviour and motivations regarding pre-school age children: A thematic synthesis of qualitative studies. Appetite. 2016; 99: 285-97. 20. Hayter AK, Draper AK, Ohly HR, Rees GA, Pettinger C, McGlone P. et al. A qualitative study exploring parental accounts of feeding pre‐school children in two low‐income populations in the UK. Maternal & Child Nutrition. 2015; 11(3): 371-84. 21. Schoeppe S, Trost SG. Maternal and paternal support for physical activity and healthy eating in preschool children: a cross-sectional study. BMC Public Health. 2015; 15(1): 971-78. 22. Rasmussen M, Krølner R, Klepp K-I, Lytle L, Brug J, Bere E. et al. Determinants of fruit and vegetable consumption among children and adolescents: a review of the literature. Part I: quantitative studies. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. 2006; 3(1): 22-41.