PALYATİF BAKIM ALAN KANSER HASTALARINA BAKIM VERENLERİN BAKIM YÜKÜ, ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE KARŞILANMAMIŞ GEREKSİNİMLERİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 38 - 47, 17.12.2020

Ülkü Polat Burçin Atamer

Öz

Palyatif bakım alan kanser hastalarına bakım veren bireyler, hastalarının tedavi ve bakım sürecinin önemli ve bütünleyici primer parçasıdır. Palyatif bakım alan hastaya bakma; günlük işlerde ve rutinlerde değiştirmeye, hastanın bakımını üstlenen kişinin sorumluluklarında artmaya, ve aile içindeki rollerin ve sorumlulukların değişmesine neden olabilmektedir. Bakım verenin üstlendiği bu karmaşık görevler artan bakım yüküne bağlı fiziksel, psikososyal ve ekonomik birçok sorunlara neden olabilmektedir. Literatürde palyatif bakım hastasına bakım verenlerin ihtiyaçları olarak “hasta konforu / ağrı yönetimini sağlama”, ”bilgi ihtiyacı, ”pratik bakım ihtiyaçları”, ”duygusal destek olarak” belirtilmektedir. Bakım verene yönelik bu ihtiyaçların yeterince karşılanamaması hasta ve bakım verenin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir, Yapılan çalışmalarda kanser hastalarına bakım verene yönelik girişimlerin bakım veren sonuçları üzerine etkisi konusunda kanıtların yetersiz olduğu ve bu konuda farklı bulguların olduğu belirtilmektedir. Bu bulgularda farklılığın nedeni palyatif bakım uzmanlarının bakım vereninin gereksinimlerine odaklanan etkili girişimler konusunda yeterli hazırlılarının olmaması, eğitim ve araştırma eksikliğinin olması düşünülmektedir. Bu bağlamda sağlık ekibini önemli bir üyesi olan hemşirelerin, palyatif bakım alanında uzmanlaşması ve palyatif bakım alan hastalara bakım verenlerin gereksinimlerinin belirlenmesine ve karşılanmasına yardımcı olması son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Palyatif bakım, , kanser hastası, bakım veren

Kaynakça

• 1. Baykara O. Kanser Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2016; 5(3): 154- 165. 2. Karabulutlu EY, Karaman S. Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. HSP 2015 ; 2(3): 271- 284. 3. Palliative Care-World Health Organization. Erişim Adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/palliative-care.ErişimTarihi:https://www.who.int/cancer/ palliative/ definition/ en/. Erişim Tarihi: 15.09.2019. 4. Ölüm istatistikleri. Erişim Adresi: http://tuik.gov.tr/ . Erişim Tarihi: 15.01.2020. 5. Uğur Ö. Onkoloji Hastasına Evde Bakım Verenlerin Bakım Yükünün İncelenmesi. Doktora Tezi 2006; T. C. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir. 6. Özçelik H, Fadıloğlu Ç, Uyar M, Karabulut B. (2010). Kanser Hastaları ve Aileler İçin Palyatif Bakım 2010; Baskı: Üniversiteliler Ofset, İzmir, ISBN: 978-605-61203-0-5. 7. Toptaş S. Kanser Hastalığı Olan Bireye Bakım Veren Yakınlarının Yaşam Kalitesi. Yüksek Lisans Tezi 2013; Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 8. Tuna H, Ünver G, Molu B. Palyatif Bakım Alan Son Dönem Kanser Hastalarında Semptom Kümeleme ve Hemşirelik. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2018; 7(2): 64-69. 9. Yıldız E, Dedeli Ö, Pakyüz SÇ. Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016; 13 (3): 216-225. 10. Aydoğan F, Uygun K. Kanser Hastalarında Palyatif Tedaviler. Klinik Gelişim Dergisi 2011;24: 4- 9. 11. Elçigil A. Palyatif Bakım Hemşireliği. Gülhane Tıp Dergisi 2012; 54: 329- 334. 12. Noncommunicable- World Health Organization. Diseases.Erişim Adresi:https://www.who.int/news-room/factsheets/detail/noncommunicable-diseases Erişim Tarihi:15.09.2019. 13. Çınar F, Aslan FE. Spiritüalizm ve Hemşirelik: Yoğun Bakım Hastalarında Spiritüalizmin Önemi. JAREN 2017; 3(1): 37- 42. 14. Lundbergand PC, Kerdonfag P. Spiritual Care Provide By Thai Nurses İn İntensive Care Units. Journal of Clinical Nursing 2010; 19: 1121-1128. 15. Polat Ü. İleri Evre Kanser Hastalarında Semptom Yönetiminde Bakım Verenin Rolleri ve Destek Gereksinimleri. Türk Onkoloji Dergisi 2011; 26(4): 193-198. 16. Söğüt Ç, Dündar PE. Manisa'da Bir Toplum Sağlığı Merkezi Bölgesinde Evde Sağlık Hizmeti Alan Kişilere Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Turk J Public Health 2017;15(1): 37-46. 17. Cora A,Partinico M, Munafo M., Palomba D. Health Risk Factors in Caregivers of Terminal Cancer Patients: A Pilot Study, Cancer Nursing 2012; 35 (1): 38-47. 18. Collins LG,Swartz K. Caregiver Care, American Family Physician 2011; 83(11): 1309-1317. 19. Mosher CE, Champion VL, Azzoli CG, Hanna N, Jalal SI, Fakiris AJ. Economic and Social Changes Among Distressed Family Caregivers of Lung Cancer Patients. Support Care Cancer 2013; 21(3): 819-826. 20. Atagün Mİ, Balaban ÖD, Aragün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Kronik Hastalıklarda Bakım Veren Yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi 2011; 3(3): 513- 552. 21. Kaya N, Bolol N, Ülgen S, İşçi Ç, Özen S, Akgün G. Kanserli Bireyin Bakımından Sorumlu Yakınlarının Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörler. Clinical and Experimental Health Sciences 2018; 8: 25-35. 22. Görgülü Ü, Akdemir N. İleri Evre Kanser Hastalarına Bakım Verenlerin Yorgunluk ve Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi 2010; 20: 125-132. 23. Butow PN, Price MA, Bell ML, Webb PM, deFazio A. Australian Ovarian Cancer Study Group, et al. Caring for Women with Ovarian Cancer in the Last Year of Life: A Longitudinal Study of Caregiver Quality of Dife, Distress and Unmet Needs. Gynecol Oncol 2014; 132: 690-7. 24. Girgis A, Lambert S, Johnson C, Waller A, Currow D. Physical, psychosocial, relationship, and economic burden of caring for people with cancer: a review. J Oncol Pract. 2013 J;9(4):197-202. 25. Pinquart M, Sörenson S. Differences between caregivers and noncaregivers in psychological health and physical health: A meta-analysis. Psychology and Aging. 2003; 18:250–267. 26. Weitzner MA, McMillan SC, Jacobsen PB. Family caregiver quality of life: Differences between curative and palliative cancer treatment settings J Pain Sympt Manage 1999; 17: 418– 428. 27. Haley WE, LaMonde LA, Han B, Narramore S, Schonwetter R. Family caregiving in hospice: Effects on psychological and health functioning among spousal caregivers of hospice patients with lung cancer and dementia Hospice J. 2001; 15 (4): 1– 18. 28. Janda M, Seginga S, Langbecker D, Dunn J, Walker D, Eakin E. Quality of life among patients with a brain tumor and their carers. Journal of Psychosomatic Research. 2007; 63:617–623. 29. Braun M, Mikulincer M, Rydall A, Walsh A, Rodin G. Hidden morbidity in cancer: Spouse caregivers. Journal of Clinical Oncology. 2007; 25:4829–483430. 30. Rhee YS, Yun YH, Park S, Shin DO, Lee KM, Yoo HJ, Kim JH, Kim SO, Lee R, Lee YO, Kim NS. Depression in family caregivers of cancer patients: The feeling of burden as a predictor of depression. Journal of Clinical Oncology. 2008; 26:5890–5895. 31. Spatuzzi R, Giulietti MV, Ricciuti M, Merico F, Meloni C, Fabbietti P, et al.Quality of life and burden in family caregivers of patients with advanced cancer in active treatment settings and hospice care: a comparative study. Death Stud. 2017; 41(5):276–283. 32. Grant M, Sun V, Fujinami R, Sidhu R, Otis-Green S, Juarez G, Klein L, Ferrell B. Family caregiver burden, skills preparedness, and quality of life in non-small cell lung cancer. Oncol Nurs Forum 2013;40(4):337–346. 33. Torun N.Palliative care experiences of the patient family. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2019; 44(1): 358 – 365. 34. Veloso VI, Tripodoro VA. Caregivers burden in palliative care patients: a problem to tackle. Curr Opin Support Palliat Care. 2016 ;10(4):330-335. 35. Supporting caregivers of palliative care patients — Respite and other caregiver interventions and evidence of their efficacy A literature review. Erişim Adresi: file:///C:/Users/a/Downloads/palliative-care-literature-review-March2016%20(7).pdf. 36. Lorenz KA, Lynn J, Dy SM, Shugarman LR, Wilkinson A, Mularski RA, et al. Evidence for improving palliative care at the end of life: A systematic review. Annals of Internal Medicine. 2008; 148:147–161. 37. Northouse LL, Katapodi MC, Song L, Zhang L, Mood DW. Interventions with family caregivers of cancer patients: Meta-analysis of randomized trials Cancer 2010; 60(5): 317– 339. 38. Toseland RW, Blanchard CG, McCallion P. A problem solving intervention for caregivers of cancer patients. Social Science & Medicine. 1995; 40 (4):517–528. 39. Hebert RS, Arnold RM, Schulz R. Improving well-being in caregivers of terminally ill patients: Making the case for patient suffering as a focus of intervention research. Journal of Pain and Symptom Management. 2007; 34(5):539–546. 40. Hagedoorn M, Sanderman R, Bolks HN, Tuinstra J, Coyne JC. Distress in couples coping with cancer: A meta-analysis and critical review of role and gender effects. Psychological Bulletin. 2008; 134(1):1–30. 41. Clark MM, Rummans TA, Sloan JA, Jensen A, Atherton PJ, Frost MH, et al. Quality of life of caregivers of patients with advanced-stage. cancer. American Journal of Hospice and Palliative Medicine. 2006; 23:185–191. 42. Terakye G. Kanserli Hasta Yakınlarıyla Etkileşim, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Elektronik Dergisi 2011; 4(2): 78-82. 43. Özveren H, Kırca K, Gülnar E, Güneş NB. Palyatif Bakım Dersinin Öğrencilerin Palyatif Bakıma İlişkin Bilgisine Etkisi. Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi(JAREN) 2018;4(2):100-107