GEBE KADINLARDA UYKU KALİTESİ, UYKUSUZLUK ŞİDDETİ VE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 40 - 51, 31.08.2025

Hatice Yeşilkaya , Zehra Gölbaşı

https://doi.org/10.52881/gsbdergi.1714589

Öz

Bu araştırma gebe kadınlarda uyku kalitesi, uykusuzluk şiddeti ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma bir üniversite hastanesine gebelik kontrolleri için başvuran 349 gebe ile yürütülmüştür. Veriler Gebe Bilgi Formu, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ), Uykusuzluk Şiddeti İndeksi (UŞİ) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ II) ile toplanmıştır. Gebe kadınların toplam PUKİ puanı 7,16±3,96 olup, %59’unun uyku kalitesinin kötü olduğu bulunmuştur. UŞİ sonuçlarına göre gebelerin %48,4’ünün klinik olarak önemli düzeyde uykusuzluk yaşadığı belirlenmiştir. Gebelerin SYBDÖ II toplam puan ortalaması 124,95±20,13 olarak belirlenmiştir. Kadınların uyku kalitesine göre ölçeğin puan ortalaması incelendiğinde; stres yönetimi alt boyut puan ortalamasının uyku kalitesi kötü olan kadınlarda (17,97±4,17), uyku kalitesi iyi olan kadınlardan (19,25±4,31) düşük olduğu saptanmıştır. SYBDÖ II ile hem UŞİ hem de PUKİ toplam puan ortalaması arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0,05). Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar, gebelerin yarıya yakınında uykusuzluk sorunu olduğu ve yarısından fazlasının uyku kalitesinin kötü olduğunu göstermiştir. Gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranış düzeyi yükseldikçe uyku kalitesi yükselmekte, uykusuzluk şiddeti ise azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gebelik , Uyku kalitesi Uykusuzluk , Sağlıklı yaşam biçimi davranışları.

THE RELATIONSHIP BETWEEN SLEEP QUALITY, INSOMNIA SEVERITY, AND HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIOURS IN PREGNANT WOMEN

Öz

This study aims to determine the relationship between sleep quality, insomnia severity, and healthy lifestyle behaviors among pregnant women.The research was conducted with 349 pregnant women who visited a university hospital for pregnancy controls. Data were collected using a Pregnant Information Form, Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI), Insomnia Severity Index (ISI), and Healthy Lifestyle Behavior ScaleII (HLBES-II). The average PSQI score of the pregnant women was 7.16±3.96, indicating that 59% of the participants had poor sleep quality. Among those in their first trimester, 51.7% reported poor sleep quality. According to ISI results, 48.4% of the pregnant women experienced clinically significant levels of insomnia. The average total score on HLBS II was calculated as 124.95±20.13. It was found that scores on the stress management sub-dimension related to sleep quality were lower in women with poor sleep quality (17.97±4.17) compared to those with good sleep quality (19.25±4.31). A significant negative correlation was observed between HLBES II scores and both ISI and PSQI scores (p<0.05). Findings from this study reveal that nearly half of pregnant women experience insomnia issues, and more than half have poor sleep quality. Furthermore, it has been observed that an increase in healthy lifestyle behaviors is associated with improved sleep quality and reduced insomnia severity among these women.

Anahtar Kelimeler

Pregnant women , Sleep Quality , Insomnia , Healthy lifestyle behaviors.

Etik Beyan

Ethics approval was obtained from Sivas Cumhuriyet University Non-Interventional Clinical Research Ethics Committee (Decision number: 2017-01/20, Date: 20.01.2017) The study was conducted in agreement with the Declaration of Helsinki, and informed consent was obtained from all patients.

Destekleyen Kurum

Financial Source: This research has not received any grants from any funding organisation/sector.

Kaynakça

• 1. Gökdemir F, Yılmaz T. Maternal uyku sorunlarının obstetrik sonuçlara etkisi ve bakım. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi.2022; 15(3): 418-429.
• 2. Gündüz CS, Yıldız H. Gebelikte uyku sorunlarının perinatal süreçteki etkileri ve çözüm sürecinde hemşirelik yaklaşımları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021; 14(4): 471- 478.
• 3. Lu Q, Zhang X, Wang Y, Li J, Xu Y, Song X, et al. Sleep disturbances during pregnancy and adverse maternal and fetal outcomes: a systematic review and meta-analysis. Sleep Med Rev 2021;58:1-14.
• 4. Wang R, Xu M, Yang W, Xie G, Yang L, Shang L, Zhang B, Guo L, Yue J, Zeng L, Chung MC. Maternal sleep during pregnancy and adverse pregnancy outcomes: A systematic review and meta-analysis. J Diabetes Investig. 2022 Jul;13(7):1262-1276.
• 5. Mislu, E., Kumsa, H., Tadesse, S. et al. Sleep quality disparities in different pregnancy trimesters in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2024; 24: 627.
• 6. Peters AEJ, Verspeek LB, Nieuwenhuijze M, Harskamp-van Ginkel MW and Meertens RM. The relation between sleep quality during pregnancy and health-related quality of life-a systematic review. The Journal of Maternal-Fetal &amp; Neonatal Medicine. 2023;36(1): 2212829.
• 7. Abbasi M, Rasoal D, , Kharaghani R, Khanjari Z, Barati Z, Hosseinkhani A, Ahmadnia E and Haseli A. Association between sleep disorders and preeclampsia: a systematic review and meta-analysis, The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine. 2024; 37(1):2419383.
• 8. Meers J and Nowakowski S. Sleep During Pregnancy. Current Psychiatry Reports. 2022;24:353-357.
• 9. Pender NJ, Barkauskas VH, Hayman L, Rice VH, Anderson ET. Health promotion and disease prevention: Toward excellence in nursing practice and education. Nursing Outlook. 1992; 40(3): 106-112.
• 10. Akkaş MB, Ege E. Primipar ve multipar gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir çalışma. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2023; 10(2): 341-351.
• 11. Aksoy Y E, Çeber Turfan E, Dereli Yılmaz S. Assessment of health-promoting lifestyle habits in normal and high-risk pregnancies. Perinatal Journal. 2017; 25(1):26–31.
• 12. Naing L, Winn T, Rusli BN. Practical Issues in Calculating the Sample Size for Prevalence Studies. Archives of Orofacial Sciences. 2006; 1:9-14.
• 13. Buysse D.J, Reynolds CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res. 1989; 28:193-213.
• 14. Ağargün M Y, Kara H, Anlar O. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1996; 7(2): 107-115.
• 15. Bastien CH, Vallieres A, Morin CM. Validation of the Insomnia Severity Index as an outcome measure for insomnia research. Sleep Med 2001;2(4): 297-307.
• 16. Boysan M, Güleç M, Beşiroğlu L, Kalafat T. Uykusuzluk Şiddeti İndeksi’nin Türk örneklemindeki psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2010; 11:248-252.
• 17. Walker SN, Sechrist KR and Pender NJ. The Health Promoting Lifestyle Profile development and psychometric characteristics. Nursing Research. 1987;36(2):76-80.
• 18. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’ nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2008;12(1): 1-13.
• 19. Kalaycı Ş. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, 2006;116.
• 20. Mindell JA, Cook RA, Nikolovski J. Sleep patterns and sleep disturbances across pregnancy. Sleep Med. 2015; 16(4):483-488.
• 21. Yang Y, Maoa J, Yeb Z, Zengc X, Zhaoa H, Liua Y, Lia J. Determinants of sleep quality among pregnant women in China: a cross-sectional survey. The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine. 2017;1-6.
• 22. Çoban A, Yanıkkerem UE. Gebelerde uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyi. Ege Journal of Medicine / Ege Tıp Dergisi. 2010; 49(2): 87-94.
• 23. Çelikgöz D. Gebelikte uyku bozukluklarının yaşam kalitesine etkisi. Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2015.
• 24. Sedov ID, Cameron EE, Madigan S, Tomfohr-Madsen LM. Sleep quality during pregnancy: A meta-analysis. Sleep Medicine Reviews. 2017; 1-9.
• 25. Kızılırmak A, Timur S, Kartal B. Insomnia in pregnancy and factors related to insomnia, The Scientific World Journal, 2012; 1-8.
• 26. Saydam BK, Bozkurt BÖ, Hadımlı AP, Can HÖ, Soğukpınar N. Riskli gebelerde öz-bakım gücünün sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisinin incelenmesi. Perinatoloji Dergisi. 2007; 15(3):131-139.
• 27. Onat G, Aba YA. Health-promoting lifestyles and related factors among pregnant women. Turk J Public Health. 2014; 12(2):69-79.
• 28. Kırca N, Şahin Altun Ö, Ejder Apay S, Şahin F, Öztürk Z. Gebelerde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2022;14(1):43-51.
• 29. Aşcı Ö. Gebe kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• 30. Altıparmak S, Kutlu Koca A. 15–49 yaş grubu kadınlarda sağlığı geliştirme davranışları ve etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2006; 8(5): 421-427.
• 31. Hung HM, Ko SH, Chen CH. The association between prenatal sleep quality and obstetric outcome. The Journal of Nursing Research. 2014; 22(3): 147-154.
• 32. Çelik F, Köse M. Gebelikte uyku kalitesinin trimester ile ilişkisi. Kocatepe Tıp Dergisi Kocatepe Medical Journal. 2017; 18:85-88.
• 33. Köybaşı ŞE, Oskay Yeşiltepe Ü. Gebelik sürecinin uyku kalitesine etkisi. Gülhane Tıp Dergisi. 2017; 59:1-5.
• 34. Li L, Kong L, Zhou H, Kang X, Fang Y, Li P. Relationship between prenatal maternal stress and sleep quality in Chinese pregnant women: the mediation effect of resilience. Sleep Medicine. 2016; 25: 8–12.
• 35. Güdücü N, Şolt Kırca A, Kanza Gül D. Insomnia during pregnancy and related factors. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2023;10:137-143.
• 36. Pınar Ertekin Ş, Arslan Ş, Polat K, Çiftçi D, Cesur B, Dağlar G. Gebelerde uyku kalitesi ile algılanan stres arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doku Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2014; 7(3):171-177.
• 37. Koohsari MJ, Yasunaga A, McCormack GR, Shibata A, Ishii K, Liao Y, Nagai Y and Oka K. Sedentary behaviour and sleep quality. Scientific Reports. 2023;13:1180.
• 38. Li B, Liu N, Guo D, Li B, Liang Y, Huang L, Wang X, Su Z, Zhang G, Wang P. Association between sleep quality and central obesity among southern Chinese reproductive-aged women. BMC Womens Health. 2021 Aug 4;21(1):280.
• 39. Qiao Y, Wang C, Chen Q, Zhang P. Effects of exercise on sleep quality in women-A systematic review and meta-analysis. Journal of Science and Medicine in Sport. 2025; 28:274-281.
• 40. Mengistie Zeleke A, Tassew WC, Bayeh GM and Ferede YA. Poor sleep quality and associated factors among pregnant women in Ethiopia: A systematic review and meta-analysis. Clinical Epidemiology and Global Health. 2024; 29:101755.