SKAPULAR DİSKİNEZİSİ OLAN VE OLMAYAN BİREYLERDE İZOKİNETİK YORGUNLUK SONRASI OMUZ ROTATÖR KAS YORGUNLUĞU VE SKAPULAR STABİLİZATÖR KAS OKSİJENASYONUNUN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: Özel Sayı, 25 - 25, 31.08.2025

Rukiye Şeyma Kaya Azra Demirdöven Selin Gönül Necmettin Filtekin Emel Koç Zehra Nur Yazılıtaş Benazil Çelik Hatice Göknar Esra Nur Camcı Saim Can Çiv Mustafa Başaran Şahin Mustafa Mert Altunkaya Berivan Çelik Dudu Özdemir Çelik Meral Boşnak Güçlü

Öz

Giriş: Skapular diskinezi (SD), skapulanın istirahat ya da hareket sırasında anormal pozisyonlanmasıyla karakterize bir durumdur. Bu durum, skapulotorasik ritimde bozulmaya ve üst ekstremite kaslarında fonksiyonel kısıtlamalara yol açarak omuz yaralanmalarına zemin hazırlayabilir. Literatürde SD’li bireylerde rotator manşet kaslarının izometrik ya da izokinetik kuvveti incelenmiş olmakla birlikte, bu kasların yorgunluk sonrası performansı ve skapular stabilizatör kaslarının oksijen kullanım kapasitesi hakkındaki bilgiler oldukça sınırlıdır. Amaç: Bu çalışmanın amacı, skapular diskinezi (SD) olan ve olmayan bireylerde izokinetik yorgunluk protokolü sırasında omuz iç (IR) ve dış (ER) rotator kaslarının tork düşüş oranlarını ve skapular stabilizatör kaslar olan serratus anterior (SA) ve orta trapez (OT) kaslarının kas oksijenizasyonundaki (SmO₂) değişimleri karşılaştırmaktır.
Metod: Çalışmaya 18–30 yaş aralığında 30 gönüllü katılımcı (SD olan: n=14, SD olmayan: n=16) dahil edildi. Skapular diskinezi değerlendirmesi lateral skapular kayma testi ile yapıldı. Cybex NORM izokinetik dinamometre ile dominant omuzda 120°/s hızında 3 setten oluşan toplam 96 tekrarlık yorgunluk protokolü uygulandı. Tork değişimleri, her setin başındaki ilk 5 tekrar arasındaki en yüksek 3 tekrarın ve set sonundaki son 3 tekrarının ortalaması alınarak hesaplandı. Skapular stabilizatör kasların egzersiz sırasında oksijenizasyon değerleri bir yakın kızılötesi spektroskop olan TrainRed cihazı ile ölçüldü.
Bulgular: Tork düşüş oranları açısından, her üç sette de omuz IR ve ER kaslarında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05). Orta trapez kasında tüm setler sırasında kas oksijenizasyonundaki değişim miktarı (ΔSmO₂) SD grubunda daha yüksek olsa da bu farklar istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0.05). Serratus anterior kasında ise 3. sette ΔSmO₂ değeri skapular diskinezili bireylerde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0.05).
Sonuç: Rotator kas performansı açısından bulgular, SD’nin kas torkunu akut yorgunluk altında önemli ölçüde değiştirmediğini göstermektedir. Bu durum, semptomsuz bireylerde SD’nin dinamik kas performansını her zaman bozmayabileceği yönündeki önceki çalışmalarla uyumludur. Kas oksijenasyonu bulguları, özellikle serratus anterior kasında skapular diskinezili bireylerde yorgunluğa daha duyarlı bir oksijen kullanım paterni olduğunu düşündürmektedir. 3. sette desatürasyondaki artış, bu kasın yorgunluk sürecinde daha fazla metabolik stres altında olduğunu gösterebilir.

Anahtar Kelimeler

Skapular diskinezi , izokinetik yorgunluk , kas oksijenizasyonu

Kaynakça

• Sağlık Bilimleri Gençlik Projeleri Yarışması "Fikirlerden Projelere"de bildiri olarak sunulmuştur.