Seçilmiş Ülkeler Üzerinden Dünyada Özelleştirme Uygulamaları: 1980 -2015

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 73 - 88, 16.09.2021

İsmet Emir Kudubeş Hüseyin Avni Egeli

Öz

Kapitalizm son yüz yıl içerisinde üç büyük buhran yaratmıştır. Bunlardan birincisi 1929 Buhranı, ikincisi 1973 yılında baş gösteren ve ekonomi literatürüne stagflasyon kavramını sokan Petrol Krizidir. Üçüncüsü ise 2008yılında yaşanan Mortgage Krizi. 1929 Buhranı, piyasayı kendi haline bırakan Klasikler’in yanıldığını, Petrol Krizi, talep yönlü ekonomi politikaları öneren ve ekonomiye devlet müdahalesini şart koşan Keynes’in yetersiz kaldığını göstermiştir. Özellikle, 1973 yılında ortaya çıkan kriz dikkatleri kamu teşebbüsleri üzerine çekmiş ve kamu iktisadi teşebbüslerin verimsizlikleri, krizin temel nedeni olarak kabul edilmesi sonucunu doğurmuştur. 2008 Krizi’nde ise Keynesyen politikalara bir dönüş olmuş ve mali durumu bozulan asırlık kuruluşlar piyasa başarısızlığı yaratılması göze alınarak devlet eliyle kurtarılmıştır. Diğer bir ifade ile ekonomiye devlet müdahalesi fikrini tekrar öne çıkarmıştır.
İşte bu genel yargı kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesi konusunu gündeme taşımış ve pratikte ilk kez Şili’de uygulanan ancak İngiltere’nin öncülüğünü yaptığı kamu sektörünün tasfiyesi birçok ülkede başlamıştır. Özelleştirme her ülkede farklılık gösteren uygulamalar şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Yine aynı şekilde özelleştirme, farklı ülkelerde farklı sonuçlara yol açabilmiştir. Örneğin bazı ülkelerde refah ve verimlilik artışı sağlanmışken, bazı ülkelerde içme suyu problemi yaratmıştır. Bu çalışmanın ilk kısmında özelleştirme kavramı ele alınmış, sonraki kısımlarda geniş bir yelpaze gözetilerek seçilmiş ülkelerin özelleştirme uygulamaları incelenmiş ve sonuç kısmında yapılan özelleştirme uygulamalarının sonuçları kıyaslanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme Uygulamaları, Kamu İktisadi Teşebbüsü, KİT, Özelleştirme Uygulamaları, Kamu İktisadi Teşebbüsü, KİT

Kaynakça

• Akalın, G. (2003). KİTLER ve Özelleştirilmeleri, Gazi Kitabevi: Ankara.
• Akdoğan, A. (2005). Şili‘de su özelleştirmeleri. Memleket Mevzuat, 5(1), 26-27.
• Coşkun, M.N. (1996). Doğu Avrupa Ülkeleri ve Rusya’da uygulanan istikrar politikaları ve sonuçları (1990-1995). Ekonomik Yaklaşım, 7(22), 49-60.
• Delice, G., Yavilioğlu, C., &Özsoy, O. (2010). Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif. T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını: Ankara.
• Doğan, M.N. (2012). Rakamlarla Özelleştirme: Türkiye’de ve Dünyada Özelleştirme Uygulamaları ve Özelleştirme Fonu’nun Kaynak ve Kullanımları. T.C. Başbakanlık Özelleştirmeİdaresi Başkanlığı Yayını: Ankara.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Güney Afrika Ülke Bülteni, 2013. https://www.deik.org.tr/KonseyIcerik/5113/Güney_Afrika_Ülke_Bülteni_2013.html. (Erişim: 18.09.2015).
• Drucker, P. (2000). Yeni Gerçekler. (Çev. Karanakçı, B.). Türkiye İş Bankası Yayınları: İstanbul. Igbuzor, O. (2003). Privatization in Nigeria: Critical Issues of Concern to Civil Society. Power Mapping Roundtable organized by Economic Rights Initiative, Abuja.http://www.nigerianlawguru.com/articles/company%20law/PRIVATIZATION%20IN%20NIGERIA%20-%20CRITICAL%20ISSUES.pdf. (Erişim: 18.09.2015). Japonya Yıllık Raporu 2008. (2008). Japonya Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği: Ankara.
• Karataş. C. & Öniş, Z. (1994). Dünyada Özelleştirme ve Türkiye.TÜSES:İstanbul.
• Karluk, S.R. (1994). Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme. ESBANK:İstanbul. Nellis, J. (2005). Privatization in Africa: What has happened? What is to be done?.Center for Global Development, 25. https://www.cgdev.org/sites/default/files/2765_file_cgd_wp025.pdf (Erişim: 07.07.2015).
• Nijerya Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Sektör Raporu, 2014. http://webcache.googleusercontent.com/search q=cache:eZ1NsQG1a6wJ:www.counsellors.gov.tr/upload/NJ/Nijerya%2520Muteahhitlik%2520Raporu2014.docx+&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl=tr.(Erişim: 07.07.2015). Özelleştirme Dairesi Başkanlığı. (2005).https://www.oib.gov.tr/turkiyede-ozellestirme. (Erişim: 07.07.2015).
• Saha, D., Hong, S. H., Shao, A., Modi, A., & Zemlytska, I. (2018). The World Bank Private participation in infrastructure (PPI) annual report 2017. https://ppi.worldbank.org/content/dam/PPI/documents/PPI_2018_AnnualReport.pdf. (Erişim: 12.08.2021).
• Solanas, P. (2005). Memoria del Saqueo Spain: Cameo Media.
• Kudubeş, İ. E. & Egeli, H. A. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Çalışmalar Dergisi, 2021; 1 (2)86
• Tan, T. (1992). KİT'lerin Özelleştirilmesi ve Sorunları. Âmme İdaresi Dergisi,25(1), 7-17.
• Tuncaelli, E.Ö. (2008).Bir İnsanlık Suçu: Suyun Metalaştırılması. http://politeknik.org.tr/suyun-metalastirilmasi/. (Erişim: 07.07.2015).United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD).(1993). World Investment Report. https://unctad.org/system/files/official-document/wir1993_en.pdf. (Erişim: 07.07.2015).