KAZAKİSTAN’DA “MANEVİ CANLANMA”: TÜRK HALKLARININ BİRLİĞİ İDEALİ

Yıl 2022, , 413 - 420, 20.01.2022

Vecihi Sefa Fuat Hekimoğlu , Mereke Tulekova Fariza Bekenova

https://doi.org/10.53718/gttad.954687

Öz

Sovyetler Birliği’nin 1991 yılında dağılmasının ardından bağımsızlığına kavuşan 5 Türk devletinden biri olan Kazakistan Cumhuriyeti, egemenliğinin ilk günlerinden itibaren kurucu cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in önderliğinde ekonomik, sosyal ve kültürel alanda gelişim yolunda önemli girişimlerde bulunmuştur.
Hiç şüphe yok ki, yaklaşık 70 yıl süren Sovyet egemenliği, diğer Türk devletlerinde olduğu gibi Kazakistan’da da manevi alanda büyük yıkıma sebep olmuştu. Buna bağlı olarak Nursultan Nazarbayev, Kazak halkının tarihi köklerine yeniden dönmesi konusuna büyük önem vermiş ve Kazakistan’da Manevi Canlanma projesini uygulamaya koymuştur. Bu bağlamda, kültürün önemli unsurları olan “dil ve din” konuları üzerinde özel olarak durulmuştur. Kazak tarihinin olduğu gibi Kazak dilinin de kökenlerinin Hun ve Göktürkler dönemine kadar ulaştığı bir gerçektir. Nursultan Nazarbayev, Türk kültür tarihinin en önemli miraslarından olan Orun Kitabelerinin, Kazak Türklerinin de tarihinin bir parçası olduğunun bilincindedir. Kazakistan’da manevi canlanma programı ile Kazak toplumunun modernleşmesini amaçlayan Nursultan Nazarbayev, bu hedefe ulaşılabilmesi için ulusal bilincin de kuvvetli bir şekilde uyanmış olmasının şart olduğunu dile getirmişti. Bunun için Kazak halkının tarihinden gelen manevi değerlerin korunması gereklidir. Nursultan Nazarbayev’e göre, kökeni Hunlar ve Göktürklere kadar dayanan ve günümüzde Kazak halkının köklerinde bulunan bu erdemler yeniden canlandırılmalıdır.
Kazak yazılı kültürünün Göktürkler çağına kadar ulaştığını belirten Nursultan Nazarbayev, Manevi Canlanma ile birlikte aynı soydan gelen kardeş Türk devletleri ile iş birliğinin kurulabilmesi için dil konusunun, dolayısıyla da ortak alfabenin kaçınılmaz bir gereklilik olduğunu savunmuştur. Göktürklerin büyük devlet adamı Tonyukuk tarafından temelleri attığı düşünülen “Ebedi Ülke” fikrini yeniden canlandırmayı amaç edinmiş olan Nazarbayev, Kazak halkına; Rus, Ukraynalı ve Belarus gibi Slav soylu ulusların kullanmakta oldukları Kiril alfabesinin değil, kardeş Türk halklarının kullandığı Latin alfabesine geçmenin bir ihtiyaç olduğunu belirtmiştir.
Kazakistan Cumhuriyetinin kurucu cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, “Tarih Tolkınında / Tarihin Akışında” adlı eserinde, alfabe birliğinden öte, bağımsız Türk devletleri arasında ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda kurulacak olan Orta Asya Birliği’nin, bu devletlerin kültürel benzerliklerinin hakkıyla kavranması sayesinde daha da güçlü hale gelecekleri hususunda şüphe olmadığını yazmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kazakistan, Manevi Canlanma, Nursultan Nazarbayev, Ebedi Ülke

"SPİRİTUAL REVİVAL" IN KAZAKHSTAN: THE IDEAL OF THE TURKIV PEOPLE'S UNITY

Öz

The Republic of Kazakhstan, one of the 5 Turkish states that gained independence after the collapse of the Soviet Union in 1991, from the first days of his rule, under the leadership of the founding president Nursultan Nazarbayev, he made important initiatives in the way of economic, social and cultural development.
There is no doubt that the Soviet rule, which lasted for about 70 years, caused great destruction in the spiritual realm in Kazakhstan, as in other Turkic states. Accordingly, Nursultan Nazarbayev attached great importance to the return of Kazakh people to their historical roots and he has put into practice the Spiritual Revival project in Kazakhstan. In this context, the subjects of "language and religion", which are important elements of culture, are given special attention. It is a fact that the origins of the Kazakh language, as well as the history of the Kazakhs, reach back to the Huns and Göktürks period. Nursultan Nazarbayev is aware that the Orkhon Inscriptions, one of the most important legacies of Turkish cultural history, are also a part of the history of Kazakh Turks. Nursultan Nazarbayev, who aims to modernize Kazakh society with his spiritual revival program in Kazakhstan, he also stated that in order to achieve this goal, a strong awakening of national consciousness is essential. For this, it is necessary to preserve the spiritual values from the history of the Kazakh people. According to Nursultan Nazarbayev, these virtues, which date back to the Huns and Gokturks and are found in the roots of the Kazakh people today, should be revived.
Nursultan Nazarbayev, who stated that the Kazakh written culture reached the age of the Göktürks, argued that the language issue, and therefore the common alphabet, is an inevitable necessity for the establishment of cooperation with the brotherly Turkic states coming from the same lineage with the Spiritual Revival. Nazarbayev, who aimed to revive the idea of the "Eternal Country", which was thought to have been founded by the great statesman Tonyukuk of the Gokturks, told the Kazakh people; He stated that there is a need to switch to the Latin alphabet used by brotherly Turkic peoples, not the Cyrillic script used by Slavic nations such as Russian, Ukrainian and Belarusian.
Nursultan Nazarbayev, the founding president of the Republic of Kazakhstan, in his work "Tarih Tolkynynda / In the Flow of History", he wrote that there is no doubt that the Central Asian Union, which will be established between the independent Turkic states in economic, social and cultural fields, will become even stronger thanks to the proper understanding of the cultural similarities of these works.

Anahtar Kelimeler

Kazakhstan, Sipiritual Revival, Nursultan Nazarbayev, Enternal Country

Kaynakça

• KELİMBETOV N., Yejelgi Deuir Edebiyeti, Atamura Yayınevi, Almatı, 2005.
• KOZIBAYEV M. K., NURPEYİS K. N, TOKAYEV K., TÜMEBAYEV J., ALDAJUMANOV K., ABİLGOJİN J., Kazakstan Tarihı, Atamura Yayınları, Cilt 5, Almatı, 2010. “Memleket Basşısının “Bolaşakka Bagdar: Ruhani Jangıru” Attı Makalası”,
• https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/press_conferences/memleket-basshysynyn-bolashakka-bagdar-ruhani-zhangyru-atty-makalasy.
• MAYKOTOVA Galiya, “Tutas Türik Eli, Mengilik El İdeyasının Asıl Murası”, https://abai.kz/post/125879.