PARTITION OF CHINGIZ HAN’S TERRITORY

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 203 - 208, 20.07.2019

Saadettin Yağmur Gömeç

Öz

As
it is known, before his death, Chingiz Khan divided his state to his four sons whom the Khan gave important responsibilities to each.
He gave the north-west, namely Kıpçak lands his eldest son Cuci, to Çağatay the
Turkistan, to Ögedey the western lands of the center namely Karakurum and
around, the center and eastern states to his youngest son Tuluy. In this
research, considering Chingiz Han’s division of lands between the sons, we try
to explain this situation which is misunderstood from time to time.

Anahtar Kelimeler

Chingiz, The Sons of Chingiz Khan, Turk-Mongol State, State Understanding of Turks

ÇİNGİZ HAN’IN TOPRAKLARINDA BÖLÜNME

Öz

Çingiz Han bilindiği üzere ölmeden evvel, ülkesini
herbirine önemli görevler yüklediği dört oğlu arasında paylaştırmıştı. Oğullarının
en büyüğü Cuci’ye kuzey-batı, yani Kıpçak topraklarını, Çagatay’a Türkistan’ı, Ögedey’e merkezin batı taraflarını, yani Karakurum ve civarını, küçük oğlu Tuluy’a da merkez ile doğu ülkelerini vermişti. İşte biz bu yazıda Çingiz
Han’ın topraklarını çocukları arasında üleştirmesinden yola çıkarak, zaman
zaman Türk tarihinde de yanlış anlaşılmaya sebep olan bir durumu izah etmeye
çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Çingiz Han, Çingiz Han’ın Çocukları, Türk-Mogol Devleti, Türklerde Devlet Anlayışı

Kaynakça

• Abulgoziy, Şacarayi Türk, Muharrir A.Öktam, Toşkent 1992.
• Ata Melik Alaaddin Cüveyni, Tarih-i Cihan Güşa, çev. M.Öztürk, 2. Baskı, Ankara 1998.
• Barthold, V.V., Mogol İstilasına Kadar Türkistan, haz. H. D. Yıldız, İstanbul 1981.
• Barthold, W.(1988). “Çağatay”, İslam Ansiklopedisi, C. 3, 5. Baskı, İstanbul.
• Barthold, W-Boyle, J.A.(1991). “Çaghatay Khan”, The Encyclopaedia of İslam, Vol. II, Leiden.
• Barthold, V.V., Orta Asya Türk Tarihi Dersleri, haz. H. Dağ, Ankara 2004.
• Baytur, E., Şincan’daki Milletlerin Tarihi, Ürimçi 1991.
• Beyani, Ş., Moğol Dönemi İran’ında Kadın, çev. M.Uyar, Ankara 2015.
• Buharalı, E.(1992). “Çigiller”, AÜ. DTCF. Dergisi, 15/26, Ankara.
• Cengiz İmparatorluğu, çev. A.Danuu, İstanbul 2012.
• Cengiznâme, haz. B. Şişman, Samsun 2009.
• Clavijo, R. G. De, Anadolu, Orta Asya ve Timur, ter. Ö. R. Doğrul, İstanbul 1993.
• Yıldırım Kürşat, Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri, İstanbul 2013.
• Defterdar Seyfi Çelebi, Türkistan ve Uzak Doğu Seyahatnâmesi, Haz. S.Acar, İstanbul 2014.
• Devletşah, Devletşah Tezkiresi, C. II, Haz., N.Lugal, İstanbul 1977.
• Ebilgazi, Türik Şeciresi, Avdargan B.Ebilkasımov, Almatı 1992.
• Gömeç, S.(2006). “Bazı Çingiz Yasalarının Tarihi ve Sosyal Dayanakları”, Turkish Studies (Türklük Çalışmaları), 1/2, Erzincan.
• Gömeç, S., Kök Türk Tarihi, 4. Baskı, Ankara 2011.
• Gömeç, S., Kırgız Türkleri Tarihi, 4. Baskı, Ankara 2014.
• Gömeç, S., Türk Kültürünün Ana Hatları, 3. Baskı, Ankara 2014.
• Gömeç, S., Türk Destanlarına Giriş, 2. Baskı, Ankara 2015.
• Gömeç, S., Türk-Hun Tarihi, 2. Baskı, Ankara 2018.
• Grousset, R., Bozkır İmparatorluğu, Çev. R.Uzmen, İstanbul 1980.
• İnan, A., Makaleler ve İncelemeler, C. II, Ankara 1991.
• Kafalı, M., Ötemiş Hacı’ya Göre Cuci Ulusu’nun Tarihi, Ankara 2009.
• Kafesoğlu, İ., Türk Milli, 2. Baskı, İstanbul 1983.
• Karasoy, Y-Toker, Y., Türklerde Şecere Geleneği ve Anonim Şibanî-nâme, Konya 2005.
• Marshall, R., Doğudan Yükselen Güç, çev. F. Doruker, İstanbul 1996.
• Minhac-ı Sirac el-Cuzcani, Tabakat-ı Nasıri, çev. M.Uyar, İstanbul 2016.
• Mirza Haydar Duğlat, Tarih-i Reşidî, Çev. O.Karatay, İstanbul 2006.
• Moğolların Gizli Tarihi, çev. A.Temir, 2. Baskı, Ankara 1986.
• Moldabayev, İ.B.(1993). “Sibirya Halklarının Folklorunda Kırgızlar Üzerine Destan ve Rivayetler”, Türk Kültürü Araştırmaları, Prof. Dr. Ahmet Temir’e Armağan, 30/1-2, Ankara.
• Nizamüddin Şamî, Zafernâme, çev. N.Lugal, Ankara 1949.
• Ögel, B., Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, C. I, Ankara 1981.
• Ötemiş Hacı, Cengiznâme, Yay. haz. T.Gülensoy, Ankara 2009.
• Spuler, B., İran Moğolları, çev. C.Köprülü, 2. Baskı, Ankara 1987.
• T’ang, C., Moğol Sülalesi Devrinde Türk ve İslam Dünyası ile Temasta Bulunan Şahsiyetler, Doktora Tezi, İstanbul 1970.
• Yusupov, K., Manas Destanı, Aktaranlar: F.Türkmen-A.İnayet, Ankara 1995.