17. VE 18. YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ'NDE ANKARA MAHALLELERİ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 4, 373 - 380, 20.07.2020

Şeyma Yapıcı

Öz

Şehir, nüfus bakımından köy ve kasabalardan daha fazla olan yerlerin oluşturduğu mekânlardır. Bunun yanında şehir demek çevresinden beslenen ve çevresini de besleyebilen demektir. Şehir kelimesinin anlamını tam anlamıyla taşıyan Ankara, tarihi çok eskilere dayanan önemli bir şehirdir. Anadolu’nun merkezinde bulunmasından ötürü ticaret ağının önemli bir yerinde bulunmuş, ayrıca yüksekçe bir tepede kurulması da savunmasını kolaylaştırdığından tarih boyunca dikkatleri üzerinde toplamıştır. Osmanlı Devleti’nde bir süre Anadolu eyalet merkezliği yapmıştır. Osmanlı Devleti’nde şehirler, çeşitli sebeplerden ötürü birbirine daha yakın olanların birlikte yaşamak istemeleri sonucunda mahallelere ayrılmışlarıdır. Yönetim içerisinde mahalle en küçük birimi teşkil etmektedir. Mahallenin başında kadı tarafından atanmış imamlar bulunmaktadır. Mahalleleri kimi zaman aynı dini gruba mensup insanlar, kimi zamanda aynı meslek gruplarından olan insanlar kurmuşlardır. Osmanlı’da aynı zamanda mahalle demek birbirinden sorumlu bir toplulukta demektir. Ankara’da bahsettiğimiz sebeplerle mahallelere ayrılmışlardır. Bu mahallelere zamanla başka mahalle isimleri eklenmiş bazıları da yok olup gitmiştir. Bu çalışmada Ankara’dan bahsedilerek Özer Ergenç’in “XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya” adlı eserinde 1601 yılına ait Ankara mahalle isimleri ve 1720-22 kadı sicilinde geçen mahalle isimleri karşılaştırmalı olarak verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Şehir, Mahalle, Osmanlı Devleti, Ankara

Kaynakça

• BOA, MŞH.ŞSC.d._581-0-0_Ankara (Ankara; 97) AKYÜZ, Jülide, Ankara’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde XVIII. Yüzyılda Ankara (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2003. ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2013. ERDEM, Sargon, “Ankara”, DİA, C.3, İstanbul 1991, s. 203-201. ERGENÇ, Özer, Osmanlı Klâsik Döneminde Kent Tarihçiliğine Katkı: XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları, Ankara 1995. __________, “Osmanlı Klâsik Düzeni ve Özellikleri Üzerine Bazı Açıklamalar”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.4, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999. FAROQHI, Suraiya, Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, çev. Emine Sonnur Özcan, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2018. KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Osmanlı’nın Sosyo-Kültürel ve İktisâdî Yapısı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2018. ÖZDEMİR, Rifat, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1986. __________, “Ankara (Osmanlı Devri)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.3, İstanbul 1991, s. 204-209. TABAKOĞLU, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005. __________, Ahmet, “Osmanlı İçtimâi Yapısının Ana Hatları”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.4, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 17-31. TAŞ, Hülya, XVII. Yüzyılda Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014. TUNÇER, Mehmed, Ankara Şehir Merkezi Gelişimi (14.-20. YY), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001. YEL, A. Murat, KÜÇÜKAŞCI, M. Sabri, “Mahalle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.27, Ankara 2003, s. 323-326.