ЧУМА ВО ВРЕМЯ ПРОТИВОСТОЯНИЯ ТОХТАМЫША ТИМУРОМ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 6, 553 - 558, 20.07.2021

İlnur M. Mirgaleev Çevirmen: Erhan Karaoğlan

https://doi.org/10.53718/gttad.843163

Öz

TOKTAMIŞ VE TİMUR'UN MÜCADELESİ ZAMANINDA VEBA

Öz

Altın Orda Devleti, kendi zamanına hem siyasî-politik hem de sosyo-ekonomik belirleyici rolüyle damgasını vurmuş bir devlettir. Kudretli Cengiz Ulusu’nun, aynı kudretten ödün vermeyen bir parçasıydı Altın Orda. Aynı zamanda, Türklerin de Altın Çağları diye adlandırabileceğimiz bir dönemde varlığını sürdürmekteydi. Bunun yanı sıra dünyayı kendi avuçlarına sığdırmaya namzet, keskin zekâlı şahsiyetlerin de Türkistan İçlerinden, Mısır’a kadar ki bölgelerde hüküm sürdükleri bir dönemdi. Büyük Cihân Hakimiyeti ile yanıp-tutuşan ve bu uğurda birbiri ile cengi dahi göze alabilecek bu kuvvetli devletler zemininde, Altın Orda da ayakta durmayı başarabilmişti. Tâ ki 14.yüzyılın sonuna geldiğimizde, Toktamış Han’ın Timur ile karşılaşmasına kadar... Bu mücadele Altın Orda Devleti için müspet tesiri günümüze kadar sürecek olan bir yıkımın başlangıcı olmuştu. Ne hazindir ki; tarih dediğimiz gökyüzü, parlayan yıldızlarla tezyin olduğu gibi, bu yıldızların tükendiği bir mezarlıktır ayrıca. İşte Altın Orda Devleti de böylelikle bu mezardaki yerini almıştı.

Altın Orda Devleti’nin, bu mücadelede aldığı yenilginin sebepleri hakkında birçok çalışma yapılmıştır; muhtelif görüşler öne sürülmüştür. Bu makalede ise yardımcı ilimlerden faydalanılarak –bilhassa tıbbî ilimlerden fayda sağlayarak- değişik bir görüş ileri sürülmüştür. Gayet mantıkî bir çerçevede Kara Ölüm adı verilen ve Orta Çağ’ın korkulu rüyası olan Veba, bu büyük yenilginin ana sebebi olarak görülmüştür. Makale, aynı zamanda, doğa bilimlerinin de kullanılmasından mürekkep bir araştırma yöntemi sunması açısından da önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Altın Orda, Timur, Toktamış, Kara Ölüm, Epidemi

Plague During The Reign Of Timur And Toktamish

Öz

Golden Horde State is a state that in history played a decisive role in political, social and economic aspects. At the same time, the period in which they lived in the Golden Age of the Turks. However, intelligent and courageous statesmen with the ideal of managing the world also controlled areas from Turkistan to Egypt. The Golden Horde State survived and continued to struggle among the great states that adopted the idea of ruling the world. However, this situation continued until the end of the 14th century, until the confrontation between Timur and Toktamış. The defeat of Toktamış prepared the end of the Golden Horde. In this case, a devastation began, the negative consequences of which will continue to this day. Thus, the Golden Horde State was buried in the cemeteries of history .
Many studies have been done on the defeat of the Golden Horde. In this article, a different view has been put forward by making use of the sciences that help history, especially medical sciences. Known as the nightmare of the Middle Ages and dubbed the "Black Death", the Plague was regarded as the main reason behind the defeat in this article.

Anahtar Kelimeler

Golden Horde, Timur, Toktamish, Black Death, Epidemic

Kaynakça

• Referans1 MİRGALEEV,İ.M. Toktamış Han’ın Hükûmeti Zamanında Altın Orda’nın Politik Tarihi, Kazan: Alma-lit,2003
• Referans2 MİRGALEEV,İ.M. ''Timur ve Toktamış: Memlüklülere Karşı Koalisyon Oluşumu,II. Uluslararası Bilim Konferansı,’’Altın Orda’nın Politik ve Sosyo-ekonomik Tarihi,’’ M.A. Usmanov’un Hatırasına İthafen, Kazan, 29-30 Mart 2011
• Referans3 SPİROU,A.M. TUKBATOVA,R.I.''Antik ve Modern Veba Salgınlarının Avrupalı Kökleri,'' Hücre ve Mikrop, 2016,2019
• Referans4 MİRGALEEV,İ.M. ''14. Yüzyılın Sonunda Ve 15. Yüzyılın Başında Alton Orda Devleti’nin Yeniden Kuvvetlenme Girişimleri,''Dünya Tarihinde Altın Orda (Kolektif Eser),Mercani Tarih Enstitüsü,2016
• Referans5 Antik veya Nikon’un Letopisi,Moskova Bilimler Akademisi,1965
• Referans6 TİZENGAUZEN, V.G.,Altın Orda Tarihine Ait Materyaller Koleksiyonu, Fars Eserlerinden Çıkanlar,Yayımcı: AN SSCB,1941
• Referans7 ,Arap,Pers Dillerinde Kuzey Kafkasya’daki Yazıtlar (10. Ve 16. Yüzyıl)/ L.İ.Lavrov’un Metinleri (Girişler Ve Ek Dosyalarla) Moskova, Moskova Bilimler Akademisi,1966