GAZNELİ MAHMUD’A VERİLEN SEYFÜ’D-DEVLE LAKABININ KILIÇ MOTİFLİ SİKKELER ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 8, 513 - 532, 20.07.2022

Arslan Durdu

https://doi.org/10.53718/gttad.1131934

Cited By: 1

Öz

Unvan ve lakap kullanmak, Ortaçağ Türk-İslam dünyasında çok eski bir gelenektir. Hükümdarlar kendilerine verilen unvan ve lakapları çok önemserlerdi. Bu araştırmada Gazneli Mahmud’un Seyfü’d-devle lakabı üzerinde durulacaktır. Sultan Mahmud, otuz üç yıllık hükümdarlık hayatı boyunca dinî, siyasî ve askerî anlamlar içeren unvan ve lakaplar almıştır. Aldığı unvan ve lakaplar genellikle tâbi olduğu iki makam tarafından verilmiştir. Bu unvan ve lakapların kimisi sipehsâlâr ve vali olarak hizmet ettiği Sâmânî hükümdarlarından kimisi de Abbâsî Halifesi Kâdir-Billâh tarafından verilmiştir. Ele aldığımız Seyfü’d-devle lakabı ise kendisine H.384/M.994 yılında tâbi olduğu Sâmânî hükümdarı II. Nûh b. Mansûr tarafından verilmiştir. Bunun en güzel kanıtı birinci elden kaynak olan nümismatik verilerdir. Nümismatik kaynaklar tarihi olaylar ile yakından ilgilidir. Bunun için Sultan Mahmud’a ait olan kılıç motifli on dokuz tane sikke ele aldık. Gazneli Mahmud’un tahta geçiş süreci hakkında bilgi verildikten sonra tespit edilen bu sikkeler üzerindeki kılıç motifi ve Seyfü’d-devle lakabı tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Gazneliler, Gazneli Mahmud, Nümismatik, Sikke, Kılıç, Seyfü'd-devle

THE EVALUATION OF THE NAME OF SAYF AL-DAWLA GIVEN TO MAHMUD OF GHAZNI ON SWORD MOTIF COINS

Öz

Using titles and nicknames is a very old tradition in the Medieval Turkish-Islamic world. The rulers cared very much about the titles and nicknames given to them. In this study, the nickname of Mahmud of Ghazni, Sayf al-dawla, will be emphasized. During his thirty-three years of reign, Sultan Mahmud took titles and nicknames with religious, political and military meanings. The titles and nicknames he received were generally given by the two authorities to which he belonged. Some of these titles and nicknames were given by the Abbasid Caliph Kadir-Billah, some of the Samani rulers whom he served as sipehsalar and governor. The nickname of Sayf al-dawla, which we discussed, is the Samani ruler II. Nûh b. Given by Mansur. The best proof of this is the first-hand numismatic data. Numismatic sources are closely related to historical events. For this reason, we discussed nineteen coins with sword motifs belonging to Sultan Mahmud. After giving information about the enthronement process of Mahmud of Ghazni, the sword motif and the nickname Sayf al-dawla on these coins will be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Ghaznavids, Mahmud of Ghazni, Sayf al-dawla, Numismatic, Coins, Sword

Kaynakça

• BALTANOVA, Goulnar, “Mansûr b. Nûh II”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.28, Ankara, 2003, ss. 11-12.
• BEYHAKÎ, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Hüseyin, Târîh-i Beyhakî, thk. Ali Ekber Feyyaz, İntişârat-ı Dânişgâh-ı Firdevsi, Meşhed 1383.
• BOSWORTH, C. E., “Andarâb”, Encyclopædia Iranica, C. 2 /1, ss. 10.
• CÛZCÂNÎ, Tabakât-ı Nâsırî, nşr. Bünyâd Ferheng-i Cihandaran-ı Gûrî, Danişgâh-ı Kabil, Kabil 1391.
• DEMİRCAN, Adnan, “Tâi‘-Lillâh”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 39, İstanbul 2010, ss. 447-448.
• GERDÎZÎ, Ebû Saîd Abdülhay b. Dahhâk b. Mahmud, Zeynü’l-Ahbâr, thk. Abdülhay Habîbî, Dünya Kitap, Tahran 1363.
• HUDÛDÜ’L-ÂLEM MİNE’L-MEŞRİK İLE’L-MAGRİB, çev. Abdullah Duman-Murat Ağarı, Ayışığıkitapları, İstanbul 2020.
• HAVKAL, Muhammed, 10. Asırda İslâm Coğrafyası, çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2017.
• MERÇİL, Erdoğan, “Mahmûd-ı Gaznevî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 27I, Ankara 2003, ss. 362-365.
• MERÇİL, Erdoğan, Gazneliler Devleti Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2007.
• MERÇİL, Erdoğan. “Simcûrîler”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.37, İstanbul 2009, ss. 210-211.
• MÎRHÂND, Muhammed b Hâvendşah b Mahmûd, Târîh-i ravzatü’s-safâ fî sîretü’l-enbiyâʼ ve el-mulûk ve el-hulafâ, 4, nşr. Cemşîd Kiyânfer, Aṣâṭîr, Tahran, 1380.
• KAZVİNÎ, Hamdullâh Müstevfî, Târîh-i Güzîde, thk. Abdülhüseyin Nevâî, Tahran 1336.
• NİZÂMÜLMÜLK, Ebû Alî Kıvâmüddîn Hasen b. Alî b. İshâk et-Tûsî, Siyâsetnâme, çev. Mehmet Altay Köymen, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2016.
• ÖZGÜDENLİ, O.G., “Nîşâbur”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 33, İstanbul 2007, ss. 149-151.
• ŞEBÂNKÂREÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Mecmau’l-Ensâb, thk. Mîr Haşim Muhaddîs, İntişârat-ı Emîr-i Kebir, Tahran 1363.
• TÂRÎH-İ SÎSTÂN, (nşr. Melikü’ş-şuarâ Bahâr), Tahran 1314.
• TEKİN, Oğuz, “Sikke”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.37, İstanbul 2009, ss. 179-184.
• UTBÎ, Ebü’n-Nasr Muhammed b. Abdülcabbar. Terceme-i Târîh-i Yemînî, çev. Curfâdekânî, thk. Ali Kâvîm, Çaphâne-i Ferdin, Tahran 1334.
• Stephen Album Rare Coins, Auction 35, September 12-14, 2019, Session C, Lot: 1181, 1182, 1884.
• https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=406&lot=21686 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.baldwin.co.uk/product/ghaznavid-mahmud-b-sebuktekin-as-samanid-governor-gold-dinar-ah385-995-ad/#tab-description Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=1437&lot=1544 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=1437&lot=1544 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=286392 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.coinarchives.com/w/lotviewer.php?LotID=5418852&AucID=6132&Lot=4267&Val=20a137e8a536494f6be14553942b76eb Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=406&lot=21687 Erişim tarihi 16.06.2022. http://numismatics.org/collection/1964.78.1 Erişim tarihi 16.06.2022.
• http://numismatics.org/collection/1964.18.1 Erişim tarihi 16.06.2022.
• http://numismatics.org/collection/1967.54.1 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://adacoins.ru/online_auction/68/59309 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.worldbanknotescoins.com/2011/03/gold-dinar-coin-ghaznavids-mahmud-of.html Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=286311 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=136936 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=48192 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.ebay.com/itm/125110637405?hash=item1d212cd35d:g:1ZIAAOSwaRRh6C4y Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://denarius.no/product/multiple-dirhem-from-amir-mansur-ibn-nuh-998-ad-ah-388-2/ Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=406&lot=21691 Erişim tarihi 16.06.2022. http://numismatics.org/collection/2000.7.121 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=116688 Erişim tarihi 16.06.2022.
• https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=118527 Erişim tarihi 16.06.2022.