19. YÜZYILDA HOKAND HANLIĞI İLE RUSYA ARASINDA TİCARET

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 9, 263 - 270, 20.01.2023

Füsun Kara

https://doi.org/10.53718/gttad.1184724

Öz

Makalede, XIX. yüzyılda Hokand Hanlığı ile Rusya arasındaki ticari ilişkiler hakkında bilgi verilmektedir. Hokand Hanlığı’nın en önemli gelir kaynağını ticaret oluşturmakta idi. Hanlık bu yüzyılda en büyük ticari pazarların açıldığı alan, dolambaçlı kervan yollarından geçen pahalı yabancı ürünlerin alınıp satıldığı yer olmuştur. XIX. yüzyılın ortalarına gelindiği zaman ekonomik hayat son derece modern bir duruma gelmişti.
Hokand Hanlığı’nın en geniş ve zengin pazar alanı Taşkent şehrinde bulunuyordu. Ticari açıdan en önemli ürün pamuktu. Sunî sulamanın yapıldığı bölgelerde pamuk üretilerek çok önemli bir ürün elde edilmiştir. Ayrıca pamuk üretimi Hokand’ın gelişme göstermesinin belirleyici bir öğesidir. Pamuk Hokand Hanlığı’nın en önemli ihraç ürünlerinden biriydi ve bilhassa Rusya için önemliydi. Zanaatçılık ve el sanatları iç ve dış ticarette büyük önem arz etmekteydi. Ülkede bol miktarda bulunan altın ve gümüş dış ticaret için mühimdi. Türkmen, Karakalpak ve Kazaklardan ise koyun, deve ve sığır ithal ediliyordu. Rus işgali öncesinde Hokand Hanlığı diğer komşuları ile de serbest ticaret yapabiliyordu. Rusya ile yapmış olduğu antlaşma gereği diğer ülkeler ile yapılan ticaretine kısıtlamalar getirildi.

Anahtar Kelimeler

Hokand Hanlığı, Rusya, Ticaret, XIX. Yüzyıl, Türkistan.

TRADE BETWEEN KHANATE KHOKAND AND RUSSIA IN THE XIXth CENTURY

Öz

The article is explain to the trade and Khokand with Russia in the XIX. century. Trade was the main source of income in Khokand. The largest trade in the markets of the Khanate of Kokand took place in the open market areas, while the inns on the caravan route tracked in relatively expensive goods, foreign goods and whole sale goods in the middle of the XIX. century,
When the economic life of the khanate reached a more moderate level. Located in Tashkent, one of the largest and richest markets of the Khanate of Kokand, it was famous not only for its local handicrafts, farming.The other trade product cotton. Cotton production has gained great importance irrigation system played the decisive role in the developmentof Khokand. Cotton production has gained great importance. Narın Isfayram, Şahimerdan, Soh, Karakol irrigation arena. Khanate of Khiva most importance imported product cotton. Import of Russia.

Anahtar Kelimeler

Khokand, Russıa, Trade, Xıxth Century, Turkestan.

Kaynakça

• ACAR, Kezban, Başlangıçtan 1917 Bolşevik Devrimi’ne Kadar Rusya Tarihi, Ankara 2004.
• BABABEKOV, H. N., Hokand Tarihi, Mangirat Namli Urta Asiye Halklari Tarihi İnstuti,Taşkent 1996.
• ÇAPRAZ, Hayri, “Çarlık Rusya’sının Türkistan’da Hâkimiyet Kurması”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2011, S. 24, ss. 51-78.
• GÖMEÇ, Saadettin, Türk Toplulukları Tarihi, Ankara, 2019.
• GRULEV, M. V., Sopernichestvo Rosii i Anglii v Sredney Azii, Sankt-Peterburg 1909.
• HOLDSWORTH, Mary, Turkestan in the Nineteenth Century: A Brief History of the Khanates of Bukhars, Kokand and Khiva, Oxford 1959.
• KARAHAN KÖK, N., “Türkistan Hanlıkları Yarlıklarında Geçen Vergi Adları”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2020, ss. 212-244.
• MACKENZİE, David, “The Conquest and Administration of Turkestan, 1860-85”, Russian Colonial Expansion to 1917, Ed. Michael Rywkin, Mansell Publishing Limited , London and New York 1987, s. 208-234.
• MATLEY, I. M., “Industrialization 1865-1914”, Central Asia: One Hundred Thirty Years of Russian Dominance, A Historical Overview, Ed. Edward A. Allworth, Duke University Press, Durham and London 1994, ss. 309-348.
• MİNORSKİY, V., Hudûdü’l-Âlem: Mine’l-Meşrik İle’l-Mağrib, çev. Abdullah Duman, Murat Ağarı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2008.
• POTANİN, N. İ., “Zapiski o Kokandskom Hanstve Horunjego Potania (N.İ. 1829-1830) Predisloviem P. S. Saveleva”, Vesnik Russkogo Geografiçeskogo obşçestva, C. XVIII, 1856, ss. 256-289.
• ROUX, Jean-Paul, Orta Asya Tarih ve Uygarlık, çev. Lale Arslan, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1997.
• SABOL, Steven, “Orta Asya’da Rus- İngiliz Rekabeti”, Türkler, C. XVIII, Ankara 2002, ss. 587-595.
• SCHUYLER, Eugene, Türkistan, Batı Türkistan, Hokand, Buhara ve Kulca Seyahat Notları, çev. Firdevs Çetin, Halil Çetin, Paradigma Yayınları, İstanbul 2017.
• TAYLOR, Bayard, Central Asia: Travels in Cashmere, Little Thibet and Central Asia, New York 1874.
• TOMBULOĞLU, Tuba, “Seyyahlara Göre Fergana’nın Ekonomik Durumu (18.ve 19. Yüzyıllarda)”, Seyyahların İzinde Türkistan, Ed. Mustafa Gökçe, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2019, ss. 175-198.
• VUCİNİCH, Wayne (Editör), The Peasant in Nineteenth-Century Russia, Stanford University Press, California 1968.
• YETİŞGİN, Mehmet, “Rusların Türk Toprakları Üzerinde Yayılmasının Sebepleri Üzerine Bazı Düşünceler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 16, Konya 2016, ss. 671-702.
• ZİYAYEV, Hamid, Türkistan’da Rus Hakimiyetine Karşı Mücadele, TTK Basımevi, Ankara 2007.