University Students' Life Goals University Preferences and Their Evaluation of the University They Attend

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 167 - 197, 24.12.2025

İdris Şahin , Yaşar Yavuz

Öz

This study aimed to examine university students' perceptions of “Life Goals,” “University Preferences,” and “University Evaluation” and to develop valid and reliable scales for them. The study was conducted in 2025 with 749 students at a state university. AFA was performed for the construct validity of the scales, and their suitability for AFA was determined using the Kaiser-Meyer-Olkin and Bartlett's tests. Calculations were made for the Cronbach Alpha coefficient for the scale as a whole and its dimensions. The structure revealed by AFA was tested with DFA. The scales were found to be valid and reliable measurement tools with sufficient coverage. Among the life goals of students, “being a good person” ranked highest, while “being a recognized person” ranked last. It was determined that the decisive factors in university choice were the quality of the university, accommodation facilities, and the opportunities it would create. It was observed that students' perceptions of the university varied positively or negatively according to the scale dimensions.

Anahtar Kelimeler

Purpose in life , university choice , evaluation the university , scale development

Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Amaçları Üniversite Tercihleri ve Öğrenim Gördükleri Üniversiteyi Değerlendirmeleri

Öz

Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin “Yaşam Amaçları”, “Üniversite Tercihleri” ve “Üniversiteyi Değerlendirme” algılarının incelenmesi ve onlara yönelik geçerli güvenilir ölçekler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma 2025 yılında bir devlet üniversitesinde 749 öğrenci üzerinden gerçekleştirilmiştir. Ölçeklerin yapı geçerliği için AFA yapılmış, AFA’ya uygunluğu Kaiser-Meyer-Olkin ve Bartlett’s testi ile belirlenmiştir. Cronbach Alpha katsayısıyla ölçeğin bütününe ve boyutlarına ilişkin hesaplamalar yapılmıştır. AFA ile ortaya konulan yapı, DFA ile test edilmiştir. Ölçeklerin yeterli kapsayıcılığa sahip, geçerli ve güvenilir ölçme araçları oldukları gözlenmiştir. Öğrencilerin yaşam amaçları arasında “iyi bir insan olma” en üst düzeyde iken, “tanınan biri olma” amacı son sırada kalmıştır. Üniversite tercihinde belirleyici etkenlerin üniversitenin niteliği, barınma olanakları ve yaratacağı fırsatlar olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin üniversiteyi değerlendirme algılarının ölçek boyutlarına göre olumlu-olumsuz yönde değiştiği gözlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Yaşam amacı , üniversite tercihi , üniversiteyi değerlendirme

Etik Beyan

Bu araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulunun 29/11/2024 tarih ve 10042736-659 sayılı alınan izinle yürütülmüştür.

Kaynakça

• Açıkgöz, K. (1993). Üniversite etkililiği ve üniversite öğrencilerinin eğitsel amaçları, doyumları ve sorunları. Buca Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 83–123.
• Akbaş, A., & Kırımlı, B. (2019). Üniversite öğrencilerine yönelik çevre duyarlılığı ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 1–18.
• Altındal, H. (2022). Gümüşhane Üniversitesi sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin sosyal hizmet bölümünü tercih nedenleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gümüşhane Üniversitesi.
• Appleton-Knapp, S. L., & Krentler, K. A. (2006). Measuring student expectations and their effects on satisfaction: The importance of managing student expectations. Journal of Marketing Education, 28, 254–264. https://doi.org/10.1177/0273475306293359
• Aras, S., & Peker, A. (2021). Üniversite öğrencilerinin sosyal medyayı kullanım amaçlarını belirleme ölçeğinin geliştirilmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 11(1), 45–62.
• Aydemir, L. (2018). Üniversite öğrencilerinin meslek tercihlerini belirleyen faktörlere yönelik bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 713–723.
• Baker, S., & Brown, B. (2007). Images of excellence: Constructions of institutional prestige and reflections in the university choice process. British Journal of Sociology of Education, 28(3), 377–391. https://doi.org/10.1080/01425690701253455
• Balloo, K. (2018). In-dept profiles of the expectation of undergraduate students commencing university: A Q methodological analysis. Studies in Higher Education, 43(12), 2251–2262. https://doi.org/10.1080/03075079.2017.1320373
• Bardakçı, S. (2019). Öğrencilerin üniversite ve bölüm tercihlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO örneği. S.C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 1–19. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/866946
• Bates, E. A., & Kaye, L. K. (2014). “I’d be expecting caviar in lectures”: The impact of the new fee regime on undergraduate students’ expectations of higher education. Higher Education, 67(5), 655–673. https://doi.org/10.1007/s10734-013-9671-3
• Biesanz, J. C., Falk, C. F., & Savalei, V. (2010). Assessing mediational models: Testing and interval estimation for indirect effects. Multivariate Behavioral Research, 45(4), 661–701.
• Biswas, K., Bose, S., Chang, M., & Shams, S. (2023). Determinants and consequences of student satisfaction in Australian universities: Evidence from QILT surveys. Accounting & Finance, 63(2), 1821–1850.
• Borghi, S., Mainardes, E., & Silva, É. (2016). Expectations of higher education students: A comparison between the perception of student and teachers. Tertiary Education and Management, 22(2), 171–188. https://doi.org/10.1080/13583883.2016.1188326
• Briggs, S., & Wilson, A. (2007). Which university? A study of the influence of cost and information factors on Scottish undergraduate choice. Journal of Higher Education Policy and Management, 29(1), 57–72.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2005). Quantitative data analysis with SPSS 12 and 13: A guide for social scientists. Routledge.
• Çatı, K., İştar, E., & Özcan, H. (2016). Üniversite tercihlerine etki eden faktörlerin incelenmesi: Türkiye genelinde bir alan araştırması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6, 163–177.
• Deniz, M. E., & Eryılmaz, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin kişisel-sosyal sorunlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(50), 1–23.
• Ersoy, B. A. (2024, March 12). YKS’ye 3 milyon 36 bin 945 aday başvurdu. ÖSYM. https://www.osym.gov.tr/TR,29268/yksye-3-milyon-36-bin-945-aday-basvurdu-12032024.html
• Eryılmaz, A., & Deniz, M. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sağlık sorunlarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 473–484.
• Farahmandian, S., Minavand, H., & Afshardost, M. (2013). Perceived service quality and student satisfaction in higher education. Journal of Business and Management, 12(4), 65–74. https://www.iosrjournals.org/iosr-jbm/papers/Vol12-issue4/L01246574.pdf
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. Sage Publications.
• Garcia-Aracil, A. (2009). European graduates’ level of satisfaction with higher education. Higher Education, 57(1), 1–21. https://doi.org/10.1007/s10734-008-9121-9
• Geylani, A., & Çiriş Yıldız, C. (2022). Üniversite öğrencilerine yönelik gelecek kaygısı ölçeğinin geliştirilmesi. Yaşadıkça Eğitim, 36(2), 456–472.
• Gökulu, A. (2020). Sosyal bilimler alanında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin eğitim memnuniyeti ölçeği geliştirme çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(3), 408–421.
• Gün, F., Turan, S., & Aydemir, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin okul bağlılığı ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(1), 1–23.
• Hair, J. F., Black, B., Babin, B., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis. Prentice Hall.
• Harahap, D. A., & Amanah, D. (2019). Assessment in choosing higher education: A case of Indonesia. Journal of International Business, Economics and Entrepreneurship, 4(1), 10–21. https://doi.org/10.24191/jibe.v4i1.14413
• Hughes, G., & Smail, O. (2014). Which aspects of university life are most and least helpful in the transition to HE? A qualitative snapshot of students’ perception. Journal of Higher Education, 39(4), 466–480. https://doi.org/10.1080/0309877X.2014.971109
• Juhaidi, A. (2024). University choice factors: A case of two types of higher education in the third-largest island in the world. Cogent Social Sciences, 10(1), 1–16. https://doi.org/10.1080/23311886.2024.2367731
• Kahu, E. R., Nelson, K., & Picton, C. (2016). “I’m excited!” Student expectations prior to starting their first year at university. http://unistars.org/papers/STARS2016/10A.pdf
• Kızılkaya, E., & Doğan, U. (2022). Üniversite öğrencilerine yönelik akademik aidiyet ölçeği geliştirme çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 214–234.
• Korkut-Owen, F., Kepir, D. D., Özdemir, S., Ulaş, Ö., & Yılmaz, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135–151. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/160847
• Köksal, K. (2016). Üniversite ve meslek tercihini etkileyen unsurlara yönelik bir alan araştırması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 26(2), 39–69. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/205694/makaleler/26/2/arastirmax-universite-meslek-tercihini-etkileyen-unsurlara-yonelik-bir-alan-arastirmasi.pdf
• Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
• Lefebvre, H. (2007). Modern dünyada gündelik hayat (Çev. I. Gürbüz; 2. baskı). Metis.
• Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2006). Applied multivariate research design and interpretation. Sage Publications.
• Muijs, D. (2004). Doing quantitative research in education with SPSS. Sage Publications.
• Orçanlı, K., Yıldırım, A., & Taş, H. (2021). Akademik başarı envanterinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 12(3), 329–345.
• Özdemir, M., Gökçe, A. T., & Uğurlu, C. T. (2021). Üniversite öğrencilerine yönelik çok boyutlu yoksulluk tespit ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(1), 1–28.
• Öztürk, Z., & Ilıman, E. Z. (2015). Sağlık yönetimi ve işletmeciliği bölümünde okuyan öğrencilerin bölümü tercih nedenleri ile beklenti ve motivasyon düzeyleri üzerine bir araştırma. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 71–93. https://doi.org/10.17218/husbed.28790
• Özok, H. İ., Yıldız, M. A., & Ersanlı, K. (2022). Üniversite memnuniyet ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 12(1), 83–97.
• Raykov, T., & Marcoulides, G. A. (2006). A first course in structural equation modeling (2nd ed.). Lawrence Erlbaum.
• Russell, B. (2014). Mutlu olma sanatı (Çev. Y. Sağlamtürk). Say Yayınları.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Lawrence Erlbaum Associates.
• Sofi, H. H. (2023). Statistical analysis to determine the most important factors affecting the student’s choice of university. Tikrit Journal of Administrative and Economic Sciences, 19(64), 726–738. https://doi.org/10.25130/tjaes.19.64.1.39
• Soutar, G., & Turner, J. (2002). Students’ preferences for university: A conjoint analysis. The International Journal of Educational Management, 16(1), 40–45. https://doi.org/10.1108/09513540210415523
• Şahin, İ., Şahin-Fırat, N., Zoraloğlu, Y. R., & Açıkgöz, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin öğrenimlerini sürdürmelerinin önündeki engeller. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 7(28), 6–20.
• Şahin, İ., Zoraloğlu, Y. R., & Şahin Fırat, N. (2010). Üniversite öğrencilerinin eğitimsel amaçlarına ulaşmalarını etkileyen etkenlere ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 133–154.
• Şahin, İ., Zoraloğlu, Y. R., & Şahin Fırat, N. (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam amaçları, eğitsel hedefleri, üniversite öğreniminden beklentileri ve memnuniyet durumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 429–452.
• Şendil, G. (2016). Duygusal güvenlik ölçeğinin geliştirilmesi: Üniversite öğrencileri üzerine bir çalışma. Türk Psikoloji Yazıları, 19(38), 1–14.
• Şimşir, Z., Arslan, G., & Dilmaç, B. (2020). Temel psikolojik ihtiyaçlar doyumu ölçeğinin üniversite öğrencileri için geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 45(203), 25–45.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.). Allyn & Bacon.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınevi.
• Topuzoğlu, A., Yıldız, A., & Demir, M. (2021). Üniversite ve çevreye uyum ölçeğinin geliştirilmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 341–353.
• Tuncer, A. M. (2023). Evaluation of university students opinions about the quality of education in universities and the higher education council in Turkey. International Journal of Research and Scientific Innovation, 10(5), 98–108. https://doi.org/10.51244/IJRSI.2023.10510
• Tural, A., & Şahin, S. (2013). Üniversite ve ideal üniversiteye ilişkin metaforlar: Üniversite öğrencileri üzerine nitel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1075–1092.
• Türkdoğan, T., & Duru, E. (2012). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasında temel ihtiyaçların karşılanmasının rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2429–2446.
• Wijesinghe, D., Ranwala, L., Siriwardena, S., Edirisinghe, L., & Kurukulaarachchi, V. (2023). A literature review on students’ university choice and satisfaction. International Journal of Educational Administration and Policy Studies, 15(2), 71–87. https://doi.org/10.5897/IJEAPS2023.0753
• Yaman, S., Demir, Ö., & Yıldız, B. (2022). Üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 17(1), 45–62.
• Yılmaz, E. (2018). Üniversite öğrencileri için motivasyon ölçeğinin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 345–360.
• Yükseköğretim Kurulu [YÖK]. (2025). TÜDA Öğrenci-Türkiye üniversite deneyim araştırması. https://www.yok.gov.tr/yayinlar/yayinlarimiz