Farklı Değişkenlerin Öznel İyi Oluş Düzeyine Etkisi: Nitel Analizle Bütünleştirilmiş Karma-Meta Yöntemi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 53 - 83, 24.07.2024

Veli Batdı

Öz

Öznel iyi oluş kavramı filozoflardan pozitif psikoloji alanında çalışan ruh sağlığı uzmanlarına kadar pek çok farklı alandan uzmanın dikkatini tarihin farklı dönemlerinde çekmiştir. Bu çalışmada, öznel iyi oluş kavramına yönelik farklı değişkenlerin nasıl bir etkiye sahip olduğu nitel analizle bütünleştirilmiş karma-meta yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Karma-meta yöntemi kapsamında 2005-2024 yılları arasında yürütülmüş çalışmaların meta-analizi CMA ve MetaWin programları kullanılarak yapılmıştır. Analiz sonucunda etki büyüklüğü g=.54 değerinde geniş düzeyde bulunmuştur. Meta-tematik analiz çalışması kapsamında, doküman analizi ile saptanan çalışmalardan içerik analizi yapılarak tema ve kodlara ulaşılmıştır. Son aşamada ise denel işlem olarak uygulaması yapılan farklı değişkenlerin etkililiği katılımcı öğrenci gruplarına sorulmuş ve ulaşılan veriler içerik analiziyle çözümlenerek kodlar elde edilmiştir. Araştırma sonunda, sportif ve eğlenceli aktiviteleri içeren farklı değişkenlerin öznel iyi oluş düzeyini motivasyon, olumlu tutum, kendini rahat ifade etme gibi noktalarda pozitif yönde etkilediği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

öznel iyi oluş, nitel analizle bütünleştirilmiş karma-meta yöntemi, meta-analiz, meta-tematik analiz, etki büyüklüğü

The Effect of Different Variables on the Level of Subjective Well-Being: Mixed-Meta Method Complemented with Qualitative Analysis

Öz

The concept of subjective well-being has attracted the attention of experts from many different fields, from philosophers to mental health experts working in the field of positive psychology. In this study, the impact of different variables on the concept of subjective well-being was evaluated using the mixed-meta method complemented with qualitative analysis. Within the scope of the mixed-meta method, meta-analysis of studies conducted between 2005 and 2024 was carried out through CMA/MetaWin programs. The effect size was found to be large (g=.54). Within the scope of the meta-thematic analysis study, themes and codes were generated by content analysis through document analysis. In the last stage, the effectiveness of the different variables was submitted to the views of students and the codes were obtained through content analysis. As a result, it was understood that different variables including sportive and entertaining activities positively affected the subjective well-being level in terms of motivation, positive attitude, and comfortable self-expression.

Anahtar Kelimeler

subjective well-being, mixed-meta method complemented with qualitative analysis, meta-analysis, meta-thematic analysis, effect size

Kaynakça

• Atilla, G., & Yıldırım, G. (2019). Öznel iyi oluş halinin işe tutkunluğa etkisi: Sinop ili tekstil sektörü örneği. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 188-205.
• Batdı, V. (2016). Metodolojik çoğulculukta yeni bir yönelim: Çoklu bütüncül yaklaşım. Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 133-147.
• Batdı, V. (2021). Yabancılara dil öğretiminde teknolojinin kullanımı: bir karma-meta yöntemi. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 1213-1244. https://doi.org/10.37669/milliegitim.942631
• Becan, M., & Kıyat, G. B. D. (2021). Pozitif psikolojik sermayenin bibliyometrik analiz ile incelenmesi. International Journal of 3D Printing Technologies and Digital Industry, 5(3), 550-559
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P., & Rothstein, H. R. (2010). A basic introduction to fixed‐effect and random‐effects models for meta‐analysis. Research Synthesis Methods, 1(2), 97-111.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P., & Rothstein, H. R. (2013). Meta-analize giriş. Trans. S. Dinçer). Anı Yayıncılık.
• Brief, A. P., Butcher, A. H., George, J. M., & Link, K. E. (1993). Integrating bottom-up and top-down theories of subjective well-being: the case of health. Journal of Personality and Social Psychology, 64(4), 646.
• Bulut, S., & Subaşı, M. (2020). Pozitif psikolojiye giriş. Pozitif Psikoloji. Nobel Akademi Yayıncılık.
• Canıöz, E. K., & Coşkun, H. (2018). Üniversite öğrencilerinin mevsimsellik ve öznel iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkide depresyon ve anksiyetenin aracı rolü. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 419-439. doi:10.23863/kalem.2019.110
• Cenkseven, F., & Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(27), 43-65.
• Cohen, J. (1960). A coefficient of agreement for nominal scales. Educational and Psychological Measurement, 20, 37-46.
• Cohen, J. (1969). Statistic power analysis in the behavioural sciences. Academic Press.
• Cooper, H., Hedges, L. V., & Valentine, J. C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis 2nd edition. In The Hand. of Res. Synthesis and Meta-Analysis, 2nd Ed. (pp. 1-615). Russell Sage Foundation.
• Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research. Techniques and procedures for developing grounded theory, 3. Sage.
• Creswell, J. W., & Sözbilir, M. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş. Pegem Akademi.
• Cummins, R. A. (2013). Subjective well-being, homeostatically protected mood and depression: A synthesis. The exploration of happiness: present and future perspectives, 77-95.
• Das, K. V., Jones-Harrell, C., Fan, Y., Ramaswami, A., Orlove, B., & Botchwey, N. (2020). Understanding subjective well-being: perspectives from psychology and public health. Public Health Reviews, 41(1), 1-32.
• Demir, R., & Türk, F. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
• Derin, S. (2013). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Doğan, T., & Sapmaz, F. (2012). Kişilerarası ilişki tarzları ve öznel iyi oluş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 585-602. Downe-Wamboldt, B. (1992) Content analysis: method, applications and issues. Health Care for Women International 13, 313-321.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 975-989.
• Eryılmaz, A. (2013). Pozitif psikolojinin psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanında gelişimsel ve önleyici hizmetler bağlamında kullanılması. The Journal of Happiness & Well-Being, 1(1), 1-22.
• Eryılmaz, A., & Aypay, A. (2011). Ergenlerin derse katılmaya motive olmaları ile öznel iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1220-1233.
• Eryılmaz, A., & Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(36).
• Fuentes, N., & Rojas, M. (2001). Economic theory and subjective well-being: Mexico. Social Indicators Research, 53, 289-314.
• Gencer, N. (2018). Öznel iyi oluş: genel bir bakış. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2621-2638.
• George, L. K. (2010). Still happy after all these years: Research frontiers on subjective well-being in later life. Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 65(3), 331-339.
• Glass, G. V. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational Researcher, 5(10), 3-8. https://doi.org/10.2307/1174772
• Kiremitçi, E., & Coşkun, H. (2017). Mevsimsellik ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 239-248.
• Korer, E., & Alpullu, A. (2020). Racketlon sporcularının akış kuramı boyutunda farklılıkların incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(2), 97-105.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage.
• Maxcy, S. J. (2003). The new pragmatism and social science and educational research. In Ethical foundations for educational administration (pp. 155-177). Routledge.
• Mayring, P. (2004). Qualitative content analysis. A companion to qualitative research, 1, 159-176.
• MEB (2021). Psikososyal destek psikoeğitim programı, ortaokul. https://orgm.meb.gov.tr/www/psikososyal-destek-eylem-plani-ve-psikososyal-destek-programlari-yayimlandi/icerik/2260
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., Altman, D. G., & PRISMA Group, T. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.
• Molina-Azorín, J. F., López-Gamero, M. D., Pereira-Moliner, J., & Pertusa-Ortega, E. M. (2012). Mixed methods studies in entrepreneurship research: Applications and contributions. Entrepreneurship & Regional Development, 24(5-6), 425-456.
• Mutch, C. (2009). Mixed method research: Methodological eclecticism or muddled thinking?. Journal of Educational Leadership, Policy and Practice, 24(2), 18-30.
• Omay, M. (2014). Mutluluk hakkında felsefi incelemenin önemi. Felsefe-Bilim Araştırmaları Journal of Philosophy-Science Research, 85.
• Oruç, E., & Kutanis, R. Ö. (2014). Pozitif örgütsel davranış ve pozitif psikolojik sermaye üzerine kavramsal bir inceleme. The Journal of Happiness and Well-Being, 2(2), 145-159.
• Osmanoğlu, D. E., & Kaya, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının yükseköğretime dair memnuniyet durumları ile öznel iyi oluş durumlarının değerlendirilmesi: Kafkas Üniversitesi örneği. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1(12), 45-70.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi.
• Rosenberg, M. S. (2005). The file‐drawer problem revisited: A general weighted method for calculating fail‐safe numbers in meta‐analysis. Evolution, 59(2), 464-468.
• Rothstein, H. R., Sutton, A. J., & Borenstein, M. (2005). Publication bias in meta‐analysis. Publication bias in meta‐analysis: Prevention, assessment and adjustments, 1-7.
• Sandelowski M. (1993) Theory unmasked: the uses and guises of theory in qualitative research. Research in Nursing & Health, 16, 213-218.
• Satan, A. A. (2014). Dini inanç ve bilişsel esneklik düzeylerinin öznel iyi oluş düzeyine olan etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(7), 56-74.
• Schmidt, F. L., Oh, I. S., & Hayes, T. L. (2009). Fixed‐versus random‐effects models in meta‐analysis: Model properties and an empirical comparison of differences in results. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 62(1), 97-128.
• Sezer, F. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin öznel iyi oluş durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 74-85.
• Sheldon, K. M., & Lyubomirsky, S. (2007). Is it possible to become happier? (And if so, how?). Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 129-145.
• Siddaway, A. P., Wood, A. M., & Hedges, L. V. (2019). How to do a systematic review: A best practice guide for conducting and reporting narrative reviews, meta‐analyses, and meta‐syntheses. Annual Review of Psychology, 70, 747-770.
• Sim, J., & Wright, C. C. (2005). The kappa statistic in reliability studies: use, interpretation, and sample size requirements. Physical Therapy, 85(3), 257-268.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (5. Basım). Anı.
• Sutton, A. J. (2009). Publication bias. The handbook of research synthesis and meta-analysis, 2, 435-452.
• Şahin, M., Aydin, B., Sarı, S. V., Sezen, K., & Havva, P. (2012). Öznel iyi oluşu açıklamada umut ve yaşamda anlamın. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 827-836.
• Şatana, N. S. (2015). Uluslararası ilişkilerde bilimsellik, metodoloji ve yöntem. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 10-33.
• Teztel, G. (2016). Psikolojide akış kuramı ve müzik icrası bağlamında değerlendirilmesi. Konservatoryum, 3(2), 1-17.
• Thalheimer, W., & Cook, S. (2002). How to calculate effect sizes from published research: A simplified methodology. Work-Learning Research, 1-9.
• Thornton, A., & Lee, P. (2000). Publication bias in meta-analysis: its causes and consequences. Journal of Clinical Epidemiology, 53(2), 207-216.
• Tomyn, A. J., & Cummins, R. A. (2011). Subjective wellbeing and homeostatically protected mood: Theory validation with adolescents. Journal of Happiness Studies, 12, 897-914.
• Toraman, S. (2021). Karma yöntemler araştırması: Kısa tarihi, tanımı, bakış açıları ve temel kavramlar. Nitel Sosyal Bilimler, 3(1), 1-29.
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolü (Master's thesis).
• Wolcott, H. F. (1994). Transforming qualitative data: Description, analysis and interpretation. Sage
• Yapıcı, E. C., Alpullu, A., Mametkulyyev, Y., & Yılgın, A. (2022). Yabancı uyruklu bireylerin serbest zamanlarındaki durumlarının akış kuramı bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Analize Dâhil Edilen Çalışmaların Kaynakçası* Nicel makaleler * Nitel makaleler ** olarak simgelenmiştir.
• *Akman, E. (2018). Sağlık profesyonellerinde akış deneyiminin öznel iyi oluş üzerine etkisi: bir kamu ve özel hastane örneği. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• *Asici, E. (2018). Affetme odaklı grup rehberliğinin ergenlerin saldırganlık ve öznel iyi oluşları üzerindeki etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• *Bulut, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stillerinin öznel iyi oluş düzeyleri üzerine etkisi. Arel Üniversitesi, İstanbul.
• *Cayubit, R. F. (2021). Effect of expressive writing on the subjective well-being of university students. Makara Human Behavior Studies in Asia, 25(1), 71-79. https://doi.org/10.7454/hubs.asia.1130520
• *Ciminli. A. (2022). Öğrencilerin akademik öz-yeterlik inançlarını, umut ve okulda öznel iyi oluş düzeylerini artırmaya dönük BDT programının etkililiği. Trabzon Üniversitesi. Trabzon.
• *Civil, S. (2021). Evli bireylerde cinsiyet rolleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişkinin öznel iyi oluşa etkisi. Üsküdar Üniversitesi. İstanbul.
• *Dimlioğlu, B. (2018). Fiziksel aktivitenin orta yaş sedanter kadınlarda temel psikolojik ihtiyaçlar ve öznel iyi oluş düzeylerine etkisinin incelenmesi (Master's thesis, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi).
• *Dubé, M., Lapierre, S., Bouffard, L., & Alain, M. (2007). Impact of a personal goals management program on the subjective well-being of young retirees. European Review of Applied Psychology, 57(3), 183-192.
• *Duran, S. (2014). Zihinsel engelli bireylerin ebeveynlerine verilen psikoeğitimin öznel iyi oluş ve öz duyarlığa etkisinin değerlendirilmesi (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi).
• *Duran, S., & Barlas, G. Ü. (2016). Effectiveness of psychoeducation intervention on subjective well being and self compassion of individuals with mental disabilities. International Journal of Research in Medical Sciences, 4(1), 181-188.
• *Ettema, D., & Schekkerman, M. (2016). How do spatial characteristics influence well-being and mental health? Comparing the effect of objective and subjective characteristics at different spatial scales. Travel Behavior and Society, 5, 56-67.
• *Fagerstrom, K. (2012). The differential effects of guided autobiography types on well-being in the elderly (Doctoral dissertation, Alliant International University, California School of Professional Psychology, Sacramento).
• *Fariz, S. (2022). Pozitif psikoloji temelli psiko-eğitim programının ergenlerde öznel iyi oluş ve dijital oyun bağımlılığına etkisi ( Master's thesis, Sakarya Üniversitesi).
• *Kabasakal, E. (2018). Kaynaştırma öğrencisi bulunan sınıflarda rasyonel duygucu eğitimin diğer öğrencilerin, rasyonel düşünme, öznel iyi oluş, öz yeterlilik ve sosyal kabul düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• *Kim, H., Kim, S., Choe, K., & Kim, J. S. (2018). Effects of mandala art therapy on subjective well-being, resilience, and hope in psychiatric inpatients. Archives of Psychiatric Nursing, 32(2), 167-173.
• *Ko, E., Kim, H. Y., & Kang, H. S. (2020). The impact of perfectionism and academic resilience on subjective well-being among Korean undergraduate students. 근관절건강학회지, 27(1), 22-30.
• *Liang, W., & Li, W. (2023). Impact of internet usage on the subjective well-being of urban and rural households: Evidence from Vietnam. Telecommunications Policy, 47(3), 102518.
• *Moriyama, N., Omata, J., Sato, R., Okazaki, K., & Yasumura, S. (2020). Effectiveness of group exercise intervention on subjective well-being and health-related quality of life of older residents in restoration public housing after the great East Japan earthquake: A cluster randomized controlled trial. International Journal of Disaster Risk Reduction, 46, 101630.
• *Okabayashi, H., & Hougham, G. W. (2014). Gender differences of social interactions and their effects on subjective well-being among Japanese elders. Aging & Mental Health, 18(1), 59-71.
• *Özay. E (2020). Çalışan yalnızlığının öznel iyi oluş üzerindeki etkisi: sanayi işletmelerinde alan çalışması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• *Sağlam, M. (2019). Dijital oyunların öznel iyi oluşa etkisi: Y kuşağına yönelik bir araştırma.(Master's thesis Ege Üniversitesi)
• *Saygili, M. S. (2019). 8 haftalık halk oyunları çalışmalarının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri üzerine etkisi (Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi örneği). Namık Kemal Üniversitesi,Tekirdağ.
• *Solhjou, M. (2014). The effects of cognitive interventions on well-being in the workplace. California State University, Long Beach.
• *Tat-Yeung James Kuan & Li-Fang Zhang (2022) Educating students about time perspective and its effect on subjective well-being, Educational Psychology, 42(5), 644-668. Doi: 10.1080/01443410.2022.2060496
• *Tian, L., Du, M., & Huebner, E. S. (2015). The effect of gratitude on elementary school students’ subjective well-being in schools: The mediating role of prosocial behavior. Social Indicators Research, 122, 887-904.
• *Toghyani, M., Kalantari, M., Amiri, S., & Molavi, H. (2011). The effectiveness of quality of life therapy on subjective well-being of male adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1752-1757.
• *Tonetti, L., Andreose, A., Bacaro, V., Grimaldi, M., Natale, V., & Crocetti, E. (2022). Different effects of social jetlag and weekend catch-up sleep on well-being of adolescents according to the actual sleep duration. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1), 574.
• *Ünal, T. (2022). Şiirle psiko-eğitim programının ergenlerin sosyal kaygı, okul motivasyonu ve öznel iyi oluş düzeylerine etkisi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi).
• *Vannay, V., Acebes-de-Pablo, A., & Delgado-Álvarez, C. (2023). Effects of music therapy on the subjective well-being of women with fibromyalgia: A quasi-experimental study. The Arts in Psychotherapy, 83, 102002.
• *Vivien L. Giannopoulos & Dianne A. Vella-Brodrick (2011). Effects of positive interventions and orientations to happiness on subjective well-being, The Journal of Positive Psychology, 6(2), 95-105.
• *Ye, S., & Ng, T. K. (2019). Value change in response to cultural priming: The role of cultural identity and the impact on subjective well-being. International Journal of Intercultural Relations, 70, 89-103.
• *Yıldızhan, Y. C., & Ağgön, E., (2020). The effects of regular physical activities on subjective well-being levels in women of menopause period. Balneo Research Journal, 11(2), 224-229.
• *Yun, M. R., Shin, N., Kim, H., Jang, I. S., Ha, M. J., & Yu, B. (2020). Effects of school-based meditation courses on self-reflection, academic attention, and subjective well-being in South Korean middle school students. Journal of Pediatric Nursing, 54, e61-e68. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2020.05.002
• *Zadok-Gurman, T., Jakobovich, R., Dvash, E., Zafrani, K., Rolnik, B., Ganz, A. B., & Lev-Ari, S. (2021). Effect of inquiry-based stress reduction (IBSR) intervention on well-being, resilience and burnout of teachers during the COVID-19 pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3689.
• *Zhang, Q., Yang, Y., & Zhang, G. L. (2021). Influence of life meaning on subjective well-being of older people: serial multiple mediation of exercise identification and amount of exercise. Frontiers in Public Health, 9, 515484.
• *Ziyan Pan, Yue Zhang, Chang Zhou & Zhengxu Zhou (2021) Effects of individual and community-level environment components on the subjective well-being of poverty alleviation migrants: the case in Guizhou, China. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 28(7), 622-631, DOI: 10.1080/13504509.2021.1952659
• **Demirci, H. M. (2018). User experience over time with conversational agents: Case study of woebot on supporting subjective well-being (Master's thesis, Middle East Technical University).
• **Kocaayan, F. (2021). İlkokul öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının psiko-sosyal faktörlerle incelenmesi: Bir karma yöntem çalışması.
• **Merino, A. (2005). The effect of academic policy on the psychological well-being and collective self-esteem of California urban teachers (Doctoral dissertation, Capella University).
• **Yaldız, T. (2021). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşunu etkileyen faktörlerin incelenmesi (Doctoral dissertation).