Mesleki Kimlik Alanında Yapılan Çalışmaların İçerik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 46 - 75, 27.06.2025

Fatma Nur Yılmaz

Öz

Bu çalışmada, mesleki kimlik alanında yayınlanmış olan tez ve makalelerin içerik analizi yöntemi ile incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Yök Tez, Google Akademik ve Academia veri tabanları kullanılarak 2011-2022 yılları arasında yapılmış 42 tez ve 11 makale incelenmiştir. Araştırmalar yayın yılı, yazım dili, yöntem ve deseni, örneklem türü, örneklem büyüklüğü ve örneklem grupları, veri analiz yöntemi, veri toplama aracı, araştırma konuları, araştırma konuların bulguları ve araştırma konuların yıllara göre dağılımları bakımından incelenmiştir. Yapılan araştırmaların son yıllarda arttığı, daha çok Türkçe olarak yazıldığı, yöntem olarak nitel çalışmaların daha fazla tercih edildiği, örneklem olarak öğretmenlerin tercih edildiği tespit edilmiştir. Araştırmalar konularına göre incelendiğinde; tezlerde en fazla mesleki kimlik gelişimi/oluşumu, makalelerde ise en fazla mesleki kimlik algısı ve mesleki kimlik gelişimi konularının çalışıldığı görülmüştür. Araştırmalar bulguları bakımından incelendiğinde; yöneticilerin mesleki kimlik algılarının oluşumunda mesleki tecrübe, kişilik özellikleri, rol modeller, cinsiyet, ebeveyn ve eğitim durumunun etkili olduğu; akademisyenlerin mesleki kimlik algılarında yükseköğretim politikaları, ve sosyokültürel özelliklerin etkili olduğu; öğretmenlerin mesleki kimlik algısı ile kimlik alt kategorileri, öz yeterlik inancı, mesleki kimlik algı düzeyleri, öğrenme ihtiyaçları, örgütsel bağlılık düzeyleri, cinsiyet, yaş mesleki tecrübe, eğitim düzeyi, mesleki rol, mesleki güdü, okul kademesi, okul türü, hizmet süresi, öğretim deneyimi, mezun olunan fakülte, mesleki statü/saygınlık değişkenleri arasında anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

KİMLİK , MESLEKİ KİMLİK , MESLEKİ KİMLİK ALGISI

Kaynakça

• Akmal, T. & D. Miller (2003). Overcoming resistance to change: A case study of revision and renewal in a US secondary education teacher preparation program. Teaching and teacher education 19(4): 409-420. DOI:10.1016/S0742-051X(03)00025-8
• Arasa, J. N. & M. Calvert (2013). Negotiating professional identities in higher education in Kenya: dilemmas and priorities of faculty. Research in Post-Compulsory Education 18(4): 402-414. DOI:10.1080/13596748.2013.847232
• Archer, M. S. (2000). Being human: The problem of agency, Cambridge University Press. DOI:10.2307/3089723
• Atik, S. (2022). Öğretmenlerin mesleki kimlik algılarının ve mesleki kimlik tipolojilerinin incelenmesi. (Tez No:715216). [Doktara Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Atkinson, P. A., & Delamont, S. (2008). Representing ethnography: Reading, writing and rhetoric in qualitative research. 4 vols. Sage
• Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Nobel Yayınları.
• Bağ, H. & Çalık, M. (2017). İlköğretim düzeyinde yapılan argümantasyon çalışmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 42(190): 281-303. DOI: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6845
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(1): 231-274.
• Başdal, M. (2021). Öğretmen adaylarının mesleki kimlikleri, öğretmen özyeterlik inançları ve öğretme motivasyonları arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Beijaard, D., Meijer, P. C., & Verloop, N. (2004). Reconsidering research on teachers’ professional identity. Teaching and teacher education, 20(2), 107-128. https://doi.org/10.1016/j.tate.2003.07.001
• Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a short form of the career decision-making self-efficacy scale. Journal of career assessment, 4(1), 47-57. https://doi.org/10.1177/106907279600400103
• Bilici, S., & Yılmaz, R. M. (2021). Research trends in educational digital story studies: 2008-2019. Cukurova University Faculty of Education Journal, 50(2), 614-648. https://doi.org/10.14812/cuefd.822000
• Bloor, D. & J. Brook (1993). Career development of students pursuing higher education. New Zealand J Educ Stud 28: 57-68. https://doi.org/10.1177/07458402017004007
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara, Pegem Akademi.
• Cardelle-Elawar, M., Irwin, L., & Sanz de Acedo-Lizarraga, M. L. (2007). A Cross Cultural Analysis of Motivational Factors That Influence Teacher Identity. Electronic Journal of Research in Educational Psychology 5(3): 565-592.
• Clarke, M., Hyde, A., & Drennan, J. (2013).). The Academic Profession in Europe: New Tasks and New Challenges. Netherlands, Springer. DOI:10.1007/978-94-007-4614-5_1
• Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. New York: Sage.
• Creswell, J. W. (2014). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Adaçayı Yayınları
• Coldron, J. & R. Smith. (1999). Active location in teachers' construction of their professional identities. Journal of curriculum studies 31(6): 711-726. https://doi.org/10.1080/002202799182954
• Corbin, J. & A. Strauss. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage. https://doi.org/10.4135/9781452230153
• Day, C., Elliot, B., & Kington, A. (2005). Reform, standards and teacher identity: Challenges of sustaining commitment. Teaching and teacher education 21(5): 563-577. DOI:10.1016/j.tate.2005.03.001
• Day, C., Kington, A., Stobart, G., & Sammons, P. (2006). The personal and professional selves of teachers: Stable and unstable identities. British educational research journal 32(4): 601-616. DOI:10.1080/01411920600775316
• Delahunty, J. (2012). Who am I?’: Exploring identity in online discussion forums. International Journal of Educational Research 53: 407-420. DOI:10.1016/j.ijer.2012.05.005
• Demir, T. (2024). Sınıf öğretmenlerinin mesleki kimlik oluşumları ile duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No:877987). [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications (Vol. 26). Sage Publications.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık
• Donalek, J. G. (2005). The interview in qualitative research. Urologic nursing, 25(2).
• Flores, M. A. & C. Day. (2006). Contexts which shape and reshape new teachers’ identities: A multi-perspective study. Teaching and teacher education 22(2): 219-232. DOI:10.1016/j.tate.2005.09.002
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. USA, McGraw-hill New York.
• Gee, J. P. (2000). Chapter 3: Identity as an analytic lens for research in education. Review of research in education 25(1): 99-125. https://doi.org/10.2307/1167322
• Gushue, G. V., Scanlan, K. R., Pantzer, K. M., & Clarke, C. P. (2006). The relationship of career decision-making self-efficacy, vocational identity, and career exploration behavior in African American high school students. Journal of Career Development 33(1): 19-28. DOI:10.1177/0894845305283004
• Holland, J. L., Johnston, J. A., & Asama, N. F. (1993). The Vocational Identity Scale: A diagnostic and treatment tool. Journal of career assessment 1(1): 1-12. DOI:10.1177/106907279300100102
• Hong, J. Y. (2010). Pre-service and beginning teachers’ professional identity and its relation to dropping out of the profession. Teaching and teacher education 26(8): 1530-1543. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.06.003 Izadinia, M. (2013). A review of research on student teachers' professional identity. British educational research journal 39(4): 694-713. DOI:10.1080/01411926.2012.679614
• Karaduman, S. (2010). Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapisal Dönüşümü. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi 5(17): 2886-2899. https://doi.org/10.19168/jyu.49976
• Kelchtermans, G. (1993). Getting the story, understanding the lives: From career stories to teachers' professional development. Teaching and teacher education 9(5-6): 443-456. https://doi.org/10.1016/0742-051X(93)90029-G
• Lasky, S. (2005). A sociocultural approach to understanding teacher identity, agency and professional vulnerability in a context of secondary school reform. Teaching and teacher education 21(8): 899-916. https://doi.org/10.1016/j.tate.2005.06.003
• Morsünbül, Ü. & Ç. Figen (2013). Kimlik gelişiminde yeni bir boyut: Seçeneklerin saplantılı araştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 5: 232-244.
• Ortaçtepe, D. (2015). EFL teachers’ identity (re) construction as teachers of intercultural competence: A language socialization approach. Journal of Language, Identity & Education 14(2): 96-112. DOI:10.1080/15348458.2015.1019785
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons, Ltd. DOI:10.1002/0470013192.bsa514
• Robitschek, C. & S. W. Cook (1999). The influence of personal growth initiative and coping styles on career exploration and vocational identity. Journal of Vocational Behavior 54(1): 127-141. https://doi.org/10.1006/jvbe.1998.1650
• Rodrigues, F. & M. J. Mogarro (2019). Student teachers’ professional identity: A review of research contributions. Educational research review. 28, 100286 DOI:10.1016/j.edurev.2019.100286
• Sabancıoğulları, S. & S. Doğan (2012). Profesyonel kimlik gelişimi ve hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 15(4): 275-282.
• Saldana, J. (2014). Coding and analysis strategies. In Patricia Leavy (Ed.), The Sage encyclopedia of qualitative research methods (pp. 581-605). New York: Oxford University Press.
• Saunders, D. E., Peterson, G. W., Sampson Jr, J. P., & Reardon, R. C. (2000). Relation of depression and dysfunctional career thinking to career indecision. Journal of Vocational Behavior 56(2): 288-298. DOI:10.1006/jvbe.1999.1715
• Schepens, A., Aelterman, A., & Vlerick, P. (2009). Student teachers' professional identity formation: between being born as a teacher and becoming one. Educational studies 35(4): 361-378. DOI:10.1080/03055690802648317
• Slay, H. S. & D. A. Smith (2011). Professional identity construction: Using narrative to understand the negotiation of professional and stigmatized cultural identities. Human relations 64(1): 85-107. DOI:10.1177/0018726710384290
• Song, G. & S. Wei (2007). A study on pertinent influencing factors on teachers’ professional identity. Frontiers of Education in China 2: 634-650. DOI:10.1007/s11516-007-0046-3
• Sutherland, L., Howard, S., & Markauskaite, L. (2010). Professional identity creation: Examining the development of beginning preservice teachers' understanding of their work as teachers. Teaching and teacher education 26(3): 455-465. DOI:10.1016/j.tate.2009.06.006
• Sweeney, M. L. & T. R. Schill (1998). The association between self-defeating personality characteristics, career indecision, and vocational identity. Journal of career assessment 6(1): 69-81. https://doi.org/10.1177/106907279800600105
• Willig, C. (2013). Introducing qualitative research in psychology (3. Baskı). Londra: Open University Press - McGraw-Hill Education.
• Van Putten, S. (2011). Professional mathematics teacher identity in the context of pre-service training [Doctoral Dissertation]. University of Pretoria.
• Van Veen, K. & P. Sleegers (2006). How does it feel? Teachers' emotions in a context of change. Journal of curriculum studies 38(1): 85-111. DOI:10.1080/00220270500109304
• Yıldırım, A. & H. Şimşek (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri Ankara, Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (1994). Discovering the future of the case study. Method in evaluation research. Evaluation practice 15(3): 283-290. https://doi.org/10.1016/0886-1633(94)90023-X
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (Vol. 5). sage. DOI:10.3138/cjpe.30.1.108 Zembylas, M. (2003). Emotions and Teacher Identity: A poststructural perspective. Teachers and Teaching 9: 213-238. DOI:10.1080/13540600309378