Göçmen Çocukların Uyumunda Sınıf Öğretmeninin Rolü

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 42 - 55, 27.12.2024

Nida Bayındır

Öz

Öz
Ekonomik, toplumsal, siyasi veya hayati nedenlerden dolayı bireylerin yaşam alanlarını değiştirmelerine göç denir. Yaşam koşullarını iyileştirmek için yabancı bir yerde uzun süredir yaşayan bireyler ise göçmen olarak tanımlanmaktadır. Araştırma, göçmen öğrencilerin sınıfa uyum sağlamasında sınıf öğretmenlerinin rollerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, sınıf öğretmenlerinin göçmen öğrencilerin sınıfa uyum sağlamasındaki rolleri ve bu konudaki mesleki yeterliklerini belirlemek açısından önem taşımaktadır. Araştırmaya, 2023-2024 eğitim öğretim yılının bahar yarıyılında Eskişehir İl merkezinde görev yapan ve sınıflarında göçmen öğrenciler bulunan 12 sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Veriler betimsel analiz tekniği ile yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına göre; sınıf öğretmenlerinin sınıflarına göçle gelen öğrencileri zaman içinde tanımaya çalıştıkları, bu öğrencilerin daha çok devamsızlık nedeniyle sınıf ortamına alışma sorunları yaşadıklarını belirttikleri ve bu öğrencilerin sınıf içi etkileşimini arttırarak uyumlarını kolaylaştırdıkları belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin, kişisel çabalarına ek olarak, sınıflarına göçle gelen öğrencileri tanımaya yönelik kurumsal bir prosedürü izlemeleri, akademik eksiklerini tamamlayıcı kişiye özel programlar hazırlamaları, yaşadıkları uyum zorluklarını tespit edip destek hizmetleri almaları, göçmen aile ile daha sık iletişim içinde olup, öğrencilerin okula devamlılığını sağlamaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

sınıf öğretmeni, göçmen öğrenciler, uyum sorunları

Kaynakça

• Akkaya, N., Yılmaz, E.C., & Sarıtaş, D. (2021, Nisan 19-21). Türkiye’de yaşayan mülteci öğrencilerin fen bilimleri dersi deneyimlerinin incelenmesi [Kongre bildiri özeti]. 14. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Burdur Mehmet Akif Üniversitesi, Burdur. https://ufbmek2021.mehmetakif.edu.tr/files/kongre-ozetler-kitabi.pdf
• Aksoy E. (2020). Türkiye’deki Suriyeli göçmen çocukların okullaşma durumları. Akademik Hassasiyetler, 7(14):37-51. Alemin, E., & Bekçe, Ç., Ö., F. (2021). Suriyeli göçmen çocukların eğitim gereksinimleri ve okula uyum süreçlerinde karşılaştıkları güçlükler. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi, 1(2), 55-72.
• Altıntaş Y., E., & Gelişli, Y. (2015). İç göçün yaşandığı bölgelerdeki ilköğretim okullarında karşılaşılan disiplin sorunları (Esenyurt Örneği). Ulakbilge, 3(6), 1-18.
• Altıntaş, E. (2012). İdareci, öğretmen ve öğrencilerin görüşlerine göre iç göçün yaşandığı bölgelerdeki ilköğretim okullarında eğitim öğretim sürecinde karşılaşılan sorunlar (Esenyurt Örneği). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Arslan, Ü., & Ergül, M. (2022) Mülteci öğrencilerin eğitimlerinde yaşadıkları sorunlar: öğretmenlerin perspektifinden bir delphi çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 1-31
• Ateş, H. (2013). Göçün eğitime ve eğitim yönetimine etkilerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri (Diyarbakır ili örneği) Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gaziantep.
• Atlıhan, M. (2019). Göçmen öğrencilerin okul örgütüne uyumunda öğretmen ve okul yöneticilerinin rolleri. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli.
• Avcı, F. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden mülteci öğrencilerin sınıf ortamında karşılaştıkları sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Language Teaching and Educational Research, 2(1), 57-80
• Avcı, Y., E., Koçoğlu, E., & Ekici, Ö. (2013). Göçün eğitim ve eğitim yönetimine etkisine ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri: Diyarbakır ili örneği. International Journal of Social Science, 6(2), 91-105.
• Aydeniz, S., & Sarıkaya, B. (2021). Göçmen çocukların eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 385-404.
• Aydoğdu, F. (2019). Göçmen aile çocuklarının uyum düzeylerine sosyal uyum eğitim programının etkisinin incelenmesi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Balkar, B., Şahin, S., & Işıklı Babahan, N. (2016). Geçici eğitim merkezlerinde (GEM) görev yapan Suriyeli öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(6), 1290-1310.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Başaran, S. D. (2020). Suriyeli mülteci öğrencilerin öğretmeni olmak: Öğretmenlerin okul deneyimleri. Eğitim ve Bilim, 46(206), 331-354. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.9182
• Biçer, N., & Özaltun, H. (2020). Mülteci ortaokul öğrencilerinin Türkçe dil becerilerine ve okula uyum süreçlerine ilişkin Suriyeli ve Türk öğrencilerin görüşleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23), 348-364.
• Börü, N., & Boyacı, A. (2016). Göçmen öğrencilerin eğitim-öğretim ortamlarında karşılaştıkları sorunlar: Eskişehir ili örneği, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(14), 123-158. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9818
• Brind, T., Harper, C., & Moore, K. (2008). Education for migrant, minority and marginalised children in Europe. Open Society Institute. https://www.opensocietyfoundations.org/publications/education-migrant-minorityand-marginalised-children-europe
• Büyüköztürk, S., Kiliç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cazares, L., R., A. (2009). Comperative study of average and high-achieving high school ımmigrant and nonımmigrant students of Mexican heritage. Unpublished Master’s Thesis, University of Southern California.
• Çetin, A. & Ağçam, R. (2021). Göçmen öğretmen adaylarının eğitim fakültesinde almış oldukları eğitime ilişkin algıları. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 875-893.
• Chmielewski, A. K. (2014), An international comparison of achievement inequality in withinand between-school tracking systems. American Journal of Education, 3(120), 293-324.
• Çolak, İ., & Tüzel İşeri, E. (2022). Okul yöneticilerine göre sığınmacı öğrencilerin eğitim sorunları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18, 93-113.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün & S. B. Demir (Çev Ed.). Siyasal Kitabevi.
• Dabbous, D. (2018). A critical ınquiry into the education for refugee and migrant pupils: The construction of primary teachers' practices in one city in Scotland. Doctoral Dissertation. Scotland: University of Edinburgh.
• Demir, N. (2021). Mülteci çocukların sosyalleşmelerinde öğretmenlerin rolü üzerine nitel bir çalışma, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 38(2), 390-400.
• Demircan, N. (2019). Suriyeli göçmen öğrencilerin sorunlarının giderilmesinde okul müdürü liderliği. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 16-34.
• Develi, S., E. (2017). 21. yüzyılda göç olgusu: uluslararası göç teorilerinin ekonomi politiği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22, 1343-1353.
• Dilek, H., & Demiral, Ü. (2021). Öğretmen adaylarının gözünden göçmen çocuklara yönelik erken çocukluk eğitiminin kalitesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 633-660.
• Dinler, C., & Hacıfazlıoğlu, Ö. (2020). Mülteci çocukların ilköğretime uyum süreçleri: Tekirdağ ilinin bir okulundaki öğretmenlerin ve yöneticilerin deneyimleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1717-1728.
• Erdem, C., (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Eren, U., Z. (2018). Suriyeli sığınmacı öğrencilerin okula uyum sorunlarının çözülmesi ve desteklenmesinde öğretmen etkisi. İçinde Şiddet ve sosyal travmalar, (ss. 178-242). Ankara: HEGEM Yayınları. https://www.researchgate.net/publication/329591916_Suriyeli_Siginmaci_Ogrencilerin_Okula_Uyum_Sorunlarinin_Cozulmesi_Ve_Desteklenmesinde_Ogretmen_Etkisi
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234.
• Ereş, F. (2015). Türkiye’de göçmen eğitimi sorunsalı ve göçmen eğitiminde farklılığın yönetimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 17-30.
• Erol, M., Özdemir, F., & Erol, A. (2021). Sınıf öğretmenlerine göre göçmen çocukların kayıp nesil olmaları altında yatan nedenler. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 475-496.
• Ersoy, A., F., & Turan, N. (2019). Sığınmacı ve Göçmen Öğrencilerde Sosyal Dışlanma Ve Çeteleşme. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(2), 828-840.
• Gay, G. (2002). Preparing for culturally responsive teaching. Journal of Teacher Education, 53(2), 106-116.
• Gökmen, H. (2020). Suriyeli göçmen öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyon sorunu (Bursa Yıldırım İlçesi Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Inglis, C., Li, W. & Khadria, B. (2020). Introduction: Understanding Migration, In C. Inglis, W. Li and Khadri (Eds.), The SAGE Handbook of International Migration (p.1-16), Sage Publications
• Kanu, Y. (2008). Educational needs and barriers for African refugee students in Manitoba. Canadian Journal of Education, 31(4), 915-940.
• Karaman, H., B., & Bulut, S. (2018). Göçmen çocuk ve ergenlerin eğitim engelleri, psikolojik sorunları ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Göç Özel Sayısı, 2, 393-412.
• Kardeş, S., & Akman, B. ( 2018). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri, İlköğretim Online, 17(3), 1224-1237.
• Küçükali, R., & Çevik Özdemir, H. N. (2018). Göç Etmiş Ailelerin İlköğretim Çağındaki Çocuklarının Yaşadıkları Sorunların Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 2149-2158.
• Nar, B. (2008). Göçün Eğitime ve Eğitim Yönetimine Etkileri (Dilovası Örneği). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
• Morley, L., Alexiadou, N., Garaz, S., González-Monteagudo, J., & Taba, M. (2018). Internationalisation and migrant academics: The hidden narratives of mobility. Higher Education, 76(3), 537-554. https://link.springer.com/article/10.1007/s10734-017-0224-z
• Olivos, E. M. & Mendoza, M. (2010). Immigration and educational inequality: Examining latino immigrant parents’ engagement in U.S. public schools. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 8(3), 339-357.
• Ömer Yavuz, Ö., & Mızrak, S. (2016). Acil durumlarda okul çağındaki çocukların eğitimi: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Göç Dergisi, 3(2), 175-199.
• Özkiraz, A., & Acungil, Y. (2016). Göç olgusu ve göçün kentlerin toplumsal, ekonomik, kültürel gelişmesine ve kalkınmasına etkileri, 2. Uygulamalı Bilimler Kongresi, Göç, yoksulluk ve istihdam, 23-25 Eylül, 332-338, Konya.
• Pala, F. (2021). Göç ile gelen öğrencilerin eğitim sorunlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 5(4), 347-365.
• Polat, U., G., (2009). İç göç yaşamış ve yaşamamış çocukların okulda uyumu. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26,26-44.
• Sağlam, H., İ., & Kanbur, İ., N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
• Sakız, H. (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri: Bir bütünleştirme önerisi. Göç Dergisi, 3(1), 65-81
• Selçuk, O., Güzel, B. & Buz, S. (2021). Türkiye’de sığınmacı çocukların eğitimine ilişkin engellerin fenomenolojik yaklaşımla değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 359-383
• Sever, M., B. (2020). Suriyeli mülteci çocukların eğitim durumu ve sosyal uyum örneklemi. Journal of European Education, 10(1-2), 1-16.
• Sözer, M. A., & Işıker, Y. (2021). Suriyeli öğrencilerin eğitim süreçlerinde öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 183- 200. https://doi.org/10.31592/aeusbed.803095
• Taşkın, P., & Erdemli, O. (2018). Education for Syrian refugees: Problems faced by teachers in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 75, 155-178. https://doi.org/10.14689/ejer.2018.75.9
• Telsaç, Y., Ö., & Telsaç, C. (2022). Göç Nedeniyle Oluşan Temel Eğitim Sorunları. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 5(3), 113-122.
• Temur, M., & Özalp, M.T. (2022). Sınıf öğretmenlerinin penceresinden göçmen öğrencilerin sorunları ve çözüm önerileri. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 110-141.
• Toktay, G. (2023). Okul yöneticilerinin göçmen öğrencilere ilişkin görüşlerinin kapsayıcı eğitim bağlamında değerlendirilmesi, Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Bursa.
• TUİK, (2023). Göç istatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ic-Goc-Istatistikleri-2022-49727 Adresinden erişilmiştir.
• Tutar, H., & Erdem, A., T. (2020). Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Uluslararası Göç Örgütü, (2009). Göç terimleri sözlüğü, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/files/goc_terimleri_sozlugu(1).pdf.
• Uysal, M. (2022). Sosyal bilgiler ve göçmen öğrenciler: Meta-sentez çalışması. Journal of Innovative Research in Social Studies, 5(2), 70-94.
• Üstün, A., & Baş, N., A. (2022). Mülteci Öğrencilerin Öğrenme Sürecinde Yaşadıkları Sorunlar. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(59), 1762-1767.
• Volkan, V. D. (2017). Immigrants and refugees: Trauma, perennial mourning, prejudice, and border psychology. Karnac Bookshttps://www.academia.edu/118182081/Immigrants_and_Refugees_Trauma_Perennial_Mourning_Prejudice_and_Border_Psychology_1st_ed_By_V_D_Volkan
• Yıldırım, A., & Şimsek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 11 baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2020). Suriyeli mülteci öğrencilerin okul ortamına uyumu. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul.
• Yin, R. K. (2016). Qualitative research from start to finish. The Guilford Press. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/fcsr.12144
• Yurdakul, A., & Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle göçmen/mülteci öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,9(2), 46-58.
• Yüksel, U., Bulut, M. N., & Mor, Z. (2014). “Türkiye’de Bulunan Suriyeli Mülteciler”, İnfografik Rapor, Uluslararası Barış Araştırmaları Merkezi, Ankara. https://docplayer.biz.tr/3649614-Turkiye-de-bulunan-suriyeli-multeciler-infografik-rapor-umutcan-yuksel-merve-nur-bulut-zerrin-mor.html