2,4-Dinitrofenol (2,4-DNP) Kullanımının Üreme Organları Üzerindeki Uzun Dönem Etkileri: Over ve Testis Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 49 - 58, 29.05.2025

Melisa Altun , Buket Uçar , Elif Naz Alver , Şule Coşkun Cevher

https://doi.org/10.63716/guffd.1580539

Öz

Üreme sağlığı, bireylerin genel sağlık durumu üzerinde önemli bir etkiye sahip olup, çevresel faktörler ve kimyasalların bu sistem üzerindeki etkileri giderek daha fazla ilgi çekmektedir. 2,4-DNP (2,4-dinitrofenol), enerji üretimini bozan ve oksidatif stresin artmasına neden olan bir kimyasal bileşik olarak bilinmektedir. Bu çalışmada, 2,4-DNP kullanımının testis ve ovaryum dokularında doza ve cinsiyete bağlı olarak oluşturduğu oksidatif değişikliklerin aydınlatılması amaçlanmıştır. Araştırmada, farklı dozlarda (3 mg/kg ve 6 mg/kg) 2,4-DNP'nin 21 günlük uygulamasıyla testis ve ovaryum dokularındaki malondialdehit (MDA) ve glutatyon (GSH) seviyeleri değerlendirilmiştir. Sonuçlar, erkeklerde 6 mg/kg dozunun MDA seviyelerini anlamlı şekilde artırdığını, dişi bireylerde ise düşük dozun lipid peroksidasyonunu engelleyici bir etki gösterdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca, dişi bireylerde MDA seviyelerinin erkek bireylere kıyasla daha düşük olduğu gözlemlenmiştir. Testis dokularında GSH değerlerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiş olup 3 ve 6 mg/kg dozlarının erkeklerde testis dokularında antioksidan kapasiteyi arttırdığı gözlemlenmiştir. Bu bulgular, 2,4-DNP'nin hem erkeklerde hem dişilerde üreme sistemi üzerinde cinsiyet ve doz bağımlı olarak oksidatif olaylar üzerine etkisinin olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

2,4-Dinitrofenol , Ovaryum , Testis , Antioksidan , Oksidatif stres

Destekleyen Kurum

TUBİTAK

Teşekkür

Bu çalışma, TÜBİTAK 2209/A- Üniversite Öğrencileri Yurt İçi Araştırma Projeleri Destek Programı kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Tiwari, A.K., Pragya, P., Ravi Ram, K., and Chowdhuri, D.K. (2011). Environmental chemical mediated male reproductive toxicity: Drosophila melanogaster as an alternate animal model. Theriogenology, 76(2), 197-216.
• Hamlin, H.J. and Guillette Jr, L.J. (2010). Birth defects in wildlife: The role of environmental contaminants as inducers of reproductive and developmental dysfunction. Systems Biology in Reproductive Medicine, 56(2), 113-121.
• Sousa, D., Carmo, H., Roque Bravo, R., Carvalho, F., Bastos, M. D. L., Guedes de Pinho, P., and Dias da Silva, D. (2020). Diet aid or aid to die: An update on 2, 4-dinitrophenol (2, 4-DNP) use as a weight-loss product. Archives of Toxicology, 94, 1071-1083.
• Jeukendrup, A. and Randell, R. (2011). Fat burners: nutrition supplements that increase fat metabolism. Obesity Reviews, 12(10), 841-851.
• Lee, H.C.H., Law, C.Y., Chen, M.L., Lam, Y.H., Chan, A.Y.W., and Mak, T.W.L. (2014). 2, 4-Dinitrophenol: A threat to Chinese body-conscious groups. Journal of the Chinese Medical Association, 77(8), 443-445.
• Meyer, L.F., Rajadhyaksha, P.M., and Shah, D.K. (2022). Physiologically-based pharmacokinetic model for 2, 4-dinitrophenol. Journal of Pharmacokinetics and Pharmacodynamics, 49(3), 325-336.
• Harris, M.O. and Corcoran, J. (1995). Toxicological profile for dinitrophenols. Agency for Toxic Substances and Disease Registry, US Department of Health and Human Services, 2-3.
• Miranda, E.J., McIntyre, I.M., Parker, D.R., Gary, R.D., and Logan, B.K. (2006). Two deaths attributed to the use of 2, 4-dinitrophenol. Journal of Analytical Toxicology, 30(3), 219-222.
• Grundlingh, J., Dargan, P.I., El-Zanfaly, M., and Wood, D.M. (2011). 2, 4-dinitrophenol (DNP): a weight loss agent with significant acute toxicity and risk of death. Journal of Medical Toxicology, 7, 205-212.
• Tainter, M., Stockton, A., and Cutting, W. (1935). Dinitrophenol in the treatment of obesity. Journal of the American Medical Association, 105(5), 332-337.
• Parascandola, J. (1974). Dinitrophenol and bioenergetics: An historical perspective. Molecular and Cellular Biochemistry, 5, 69-77.
• Nilsson, J.R. (1995). pH-Dependent Effects of 2,4-Dinitrophenol (DNP) on Proliferation, Endocytosis, Fine Structure and DNP Resistance in Tetrahymena. Journal of Eukaryotic Microbiology, 42(3), 248-255.
• Yen, M. and Ewald, M.B. (2012). Toxicity of weight loss agents. Journal of Medical Toxicology, 8(2), 145-152.
• Okuda, M., LEE, H.C., Kumar, C., and Chance, B. (1992). Comparison of the effect of a mitochondrial uncoupler, 2, 4‐dinitrophenol and adrenaline on oxygen radical production in the isolated perfused rat liver. Acta Physiologica Scandinavica, 145(2), 159-168.
• Aribal, P., Alver, E.N., Kaltalioglu, K., Balabanli, B., Ebegil, M., and Coskun-Cevher, S. (2023). The relationship between experimental 2, 4-Dinitrophenol administration and neurological oxidative stress: In terms of dose, time and gender differences. Molecular and Cellular Biochemistry, 478(5), 1161-1168.
• Arıbal, P. (2020). 2,4 Dinitrofenol Uygulamasının Karaciğer ve Böbrek Dokularında Oksidatif Stres Üzerine Etkisinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara. 66.
• Ferreira, S.T. and Felice, F.G.D. (2007). Neuroprotective actions of 2, 4-dinitrophenol: Friend or foe? Dementia & Neuropsychologia, 1, 334-338.
• Matsumoto, M., Hirose, A., and Ema, M. (2008). Review of testicular toxicity of dinitrophenolic compounds, 2-sec-butyl-4,6-dinitrophenol, 4,6-dinitro-o-cresol and 2,4-dinitrophenol. Reproductive Toxicology, 26(3), 185-190.
• Leftwich, R., Floro, J., Neal, R., and Wood, A. (1982). Dinitrophenol poisoning: A diagnosis to consider in undiagnosed fever. Southern Medical Journal, 75(2), 182-184.
• Matsumoto, M., Poncipe, C., and Ema, M. (2008). Review of developmental toxicity of nitrophenolic herbicide dinoseb, 2-sec-butyl-4, 6-dinitrophenol. Reproductive Toxicology, 25(3), 327-334.
• Colman, E. (2007). Dinitrophenol and obesity: An early twentieth-century regulatory dilemma. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 48(2), 115-117.
• Rizzo, A., Roscino, M., Binetti, F., and Sciorsci, R. (2012). Roles of Reactive Oxygen Species in Female Reproduction. Reproduction in Domestic Animals, 47(2), 344-352.
• Darbandi, M., Darbandi, S., Agarwal, A., Sengupta, P., Durairajanayagam, D., Henkel, R., and Sadeghi, M.R. (2018). Reactive oxygen species and male reproductive hormones. Reproductive Biology and Endocrinology, 16, 1-14.
• Liew, F.F., Dutta, S., and Sengupta, P. (2024). Fertility treatment-induced oxidative stress and reproductive disorders. Journal of Integrated Science and Technology, 12(3), 756-756.
• Aitken, R.J. (1997). Molecular mechanisms regulating human sperm function. Molecular Human Reproduction, 3(3), 169-173.
• Tola, E.N. (2014). Oksidan ve antioksidan sistemlerin kadın fertilitesine etkileri. SDU Journal of Health Science Institute/SDÜ Saglik Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 26-31.
• Takahashi, M., Sunaga, M., Hirata‐Koizumi, M., Hirose, A., Kamata, E., and Ema, M. (2009). Reproductive and developmental toxicity screening study of 2, 4‐dinitrophenol in rats. Environmental Toxicology: An International Journal, 24(1), 74-81.
• Silva, E.F., Junior, A.S.V., Cardoso, T.F., Stefanello, F.M., Kalb, A.C., Martínez, P.E., and Corcini, C.D. (2016). Reproductive toxicology of 2, 4 dinitrophenol in boar sperm. Toxicology in Vitro, 35, 31-35.
• Buege, J.A. and Aust, S.D., Microsomal lipid peroxidation, in Methods in Enzymology, S. Fleischer and L. Packer, Editors. 1978, Academic Press. p. 302-310.
• Aykac, G., Uysal, M., Yalçin, A.S., Koçak-Toker, N., Sivas, A., and Öz, H. (1985). The effect of chronic ethanol ingestion on hepatic lipid peroxide, glutathione, glutathione peroxidase and glutathione transferase in rats. Toxicology, 36(1), 71-76.
• Germain, D.J., Leavey, D.C., Van Hout, P.M.C., and McVeigh, P.J. (2021). 2,4 dinitrophenol: It's not just for men. International Journal of Drug Policy, 95 102987.
• Health, U.D.o., Substances, H.S.P.H.S.P.A.f.T., and ATSDR., D.R., Toxicological Profile for Dinitrophenols. 1995.
• Agarwal, A., Prabakaran, S.A., and Said, T.M. (2005). Prevention of oxidative stress injury to sperm. Journal of Andrology, 26(6), 654-660.
• Abdel-Salam, O.M., Youness, E.R., Mohammed, N.A., Shaffie, N., Abouelfadl, D.M., and Sleem, A.A. (2017). The effect of 2, 4-dinitrophenol on oxidative stress and neuronal damage in rat brain induced by systemic rotenone injection. Reactive Oxygen Species, 3(8), 135-47.