منهج الترمذي في تعليل الأحاديث في سننه

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 249 - 264, 30.06.2018

İbrahim Hamoud İbrahim

Öz

يعد كتاب الترمذي من كتب السنة المعتمدة بعد
الصحيحين وسنن أبي داود، وقد حوى هذا الكتاب فوائد جمة، مما يتعلق بالأحكام
الفقهية والنكت الحديثية، وما يخص علل الأحاديث وأحوال الرجال. وقد تتلمذ الإمام
الترمذي على يد كبار المحدثين (كأبي زرعة الرازي والبخاري والدارمي)، وكثيراً ما
كان يسألهم عن علل الحديث، ثم ينقل أجوبتهم ويودعها كتابه، كما أنه ينقل عن غيرهم
من المحدثين أيضاً، وفي بعض الأحيان كان يذكر علة الحديث بنفسه ولا ينقل عن غيره، وفي
هذا البحث تناولت بالدراسة منهج الإمام الترمذي في تعليله للأحاديث، وقبل ذلك عرفت
بالعلة عند المتقدمين والمتأخرين، وذكرت وأقسامها عند الإمام الترمذي، ثم ختمت
البحث بأهم النتائج التي توصلت إليها. 

Anahtar Kelimeler

الترمذي, العلة, المعلل, العلل, منهج التعليل, سنن

Kaynakça

• Tedribu’r-ravi fî şerhi Takribi’n-Nevevî. es-Süyûtî. Abdurrahmanb. Ebi Bekir (ö. 911/1505). Dâru İbn el-Cevz. Dammam. 1431/2009. II C.
• es-Sikât. el-Büstî. Ebû Hatim Muhammed b. Hibbân (ö. 354/ 965). Dâirat el-Ma'arif. Hindistan. 1973/1393. IX C.
• el-İrşâd. el-Kazvin. Ebu Ya'la Haili b. Abdüllah b. Ahmedi (ö. 446/1054). Mektebetu'r-Ruşd. Suudi Arabistan. 1409/1988. III C.
• el-İlel. er-Râzî. İbn Ebi Hatim Abdurrahman b. Ebi Hatim(ö. 327/938). Matabi’l-Humeydi. Riyad. 1426/2006. VII C.
• Lisânü’l-Arab. er-Rüveyfî. Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed (ö. 630/869). Dâru’s-Sadır. Beyrut. 1414/1993.
• İlelü’t-Tirmizi’l-kebîr. et-Tirmizî. Ebû Îsâ Muhammed (ö. 320/869). Mektebetü Nehdatü’l-İslâmiyye. Beyrut. 1409/1988.
• Sunenu’t-Tirmizî. et-Tirmizî. Ebû Îsâ Muhammed (ö. 320/869). Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî. Mısır. 1394/1975. VI C.
• el- Menhelü`l-Râvi. Hamevî. Muhammed b. İbrâhim (ö. 733/1333). Dârü'l-Fikr. Suriye. 1406/1985.
• el-Kâmil fî duafâi'r-rical. el-Cürcâni. İbn Adiy Ebû Ahmed (ö. 365/976). Kütübü’l-İlmiyye. Lübnan-Beyrut. 1417/1997. VIII C.
• el-Kâşif fî ma'rifeti men lehu rivaye fi'l-kütübi's-sitte. ez-Zehebî. Muhammed b. Ahmed (ö. 748/1348). Daru’l-Kıbletili’s-sekâfeti’l-İslamiyyeti. Cidde. 1412/1992. II C.
• el-Muktene fî serdi’l-kûne. ez-Zehebî. Muhammed b. Ahmed (ö. 748/1348). el-Meclisu’l-ilmiyyebi’l-Camiati’l-İslamiyye el-Memleketu’l Arabiyyeti’s-Suudiyye. 1408/1987. II C.
• Tezkiretü'l-huffâz. ez-Zehebî. Muhammed b. Ahmed (ö. 748/1348). Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye. Beyrut. 1418/1998. IV C.
• el-Minhac fî şerhi Sahihi Müslim. en-Nevevî. Yahya b. Şeref (ö. 676/1277). Dâru’l-İhyâu’t-Turasi’l-Arabi. Beyrut. 1414/1993. IV C.
• et-Takyîd ve’l-Îdâh şerhu Mukaddimetü ibn Salâh, el-Irâkî, ebû’l-Fadl Zeynüddîn Abdurrahim b. Hüseyn (ö. 806/1403) el-Mektebetü’s-Selefiyye, Medine-i Münevvere, 1. Baskı, 1389/1969.
• en-Nüket alâ Muķaddimeti İbni’s-Salâh. Ez-Zerkeşî. Muhammed b. Bahâdır (ö. 794/1392). Dâru Advâu-s selef. Riyad. 1418/1998. II C.
• Aljaad, Anas, Sünen-i Tirmizî’de “ Esah mâ fi’l-Bâb”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015, Cilt XIX, sayı: 1.
• Aljaad, Anas, EbuZara’a Heritage İn The Nine Books, Gaziosmanpaşa,Üniversitesi,İlahiyat,Fakültesi,Dergisi,Cilt: III,Sayı: 2015/I.
• Aljaad, Anas, İmam Tirmizî’nin Sünen’inde Hocası İmam Buhârî’ye Muhalefet Ettiği Hususlar, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi, 2015/1.
• Aljaad, Anas, Tirmizî’nin Sünen’inde el-Buhârî ve Ebû Zur’a’nın İhtilafları, Cumhuriyet Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1/2016.
• Aljaad, Anas, ed-Dârimî’nin Sünen-i Tirmizî’deki İ’lali, Cumhuriyet Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: Xvııı, Sayı: 2/2014.
• Ma’rifetü ulûmu’l-hadîs, el-Hâkim ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah b. Muhammed b. Hamdeviyye en-Nişâbûriyye, (ö. 405/1012) Daru’l-kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 2. baskı, 1397/1977.