ŞEYHU’L-İSLÂM MUSTAFA SABRİ EFENDİ’YE GÖRE İCTİHÂD EHLİYETİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 199 - 216, 30.12.2018

Nazım Büyükbaş

Öz

Mustafa
Sabri Efendi (ö. 1374/1954), Osmanlı Devleti’nde dönemin en önemli siyasî ve
dinî makamlarından olan Şeyhülislâm makamına getirilmiş bir ilim ve siyaset
adamıdır. Bu çalışmada,  Mustafa Sabri
Efendi’nin zamanındaki hararetli konulardan olan ictihâd ve ictihâdda
bulunacaklarda aranan ictihâd ehliyeti hakkındaki görüşlerini ele alacağız.
Mustafa
Sabri’ye göre müçtehidin neleri bilmesi gerektiğini inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, İctihad, Müçtehid, Mezheb, Taklit, Mustafa Sabri Efendi

Kaynakça

• Apaydın, H. Yunus. İslam Hukuk Usulü. 3. Baskı. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017
• “Fıkhın Yenileşmesi ve Ekol Sistematiği”. İslâm Fıkhının Dinamizmi 22 Mart 2003. ed. Yunus Vehbi Yavuz. 71-76. Bursa: Kuran Araştırmaları Vakfı, 2006.
• Âşûr. Muhammed Tâhir b. Makâsıdü'ş-Şerîati'l-İslâmiyye, nşr. Muhammed Tâhir el-Meysâvi, 2. baskı, Ürdün: Dârün-Nefâis, 1421/2001.
• Bayram, İbrahim. Son Devir Osmanlı Şeyhülislâmlarından M. Sabri Efendi'nin Dinî Düşüncesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
• Bayram, İbrahim. “M. Sabri Efendi'nin Mahmûd Şeltût'un Hz. Îsâ'nın Ref' ve Nüzûlü Hakkındaki Fetvasına Eleştirileri”, İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2014, I/1, s. 110-135.
• Derdiyok, Nuri, Şeyhu’l-İslam Mustafa Sabri’nin Yeni Fıkhî Konulara Yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2005.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “Maslahat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2003. 28: 79-94
• Kahraman, Abdullah, “Tokat’lı Şeyhülislâm M. Sabri Efendi (1869-1954) ve Bazı Fıkhî Meselelere Yaklaşımı”. Tokat Sempozyumu Bildiriler. ed. Ali Açıkel. 3: 311-329. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Kavak, Özgür. Modern İslam Hukuk Düşüncesi -Reşîd Rızâ Örneği-. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• Kavsî, Müferrih b. Süleyman. Mustafa Sabri el-müfekkiru’l-İslamî ve’l-âlimu’l-âlemî ve Şeyhülislâm fi’d-devleti’l-Usmâniyye sâbikan. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1427/2006.
• Kotan, Şevket. Kur’ân ve Tarihselcilik. İstanbul: Beyan Yayınları, 2001.
• Muhammed Reşîd Rızâ, Tefsiru’l-Menar. 4. Baskı. Kahire: Daru’l-Menar, 1954.
• Mustafa Sabri Efendi. Dini Mücedditler. İstanbul: Sebil Yayınevi, 1994.
• Mustafa Sabri Efendi. “Hezeyan Toptancıları”, Yarın, sy. 15, 1346/1928.
• Mustafa Sabri Efendi. Mevkıfu’l-akl ve’l-ilm ve’l-âlem min rabbi’l-âlemîn ve ‘ibadihi’l-mürselîn. Beyrut-Lübnan: Dâr ü İhyâi’t-türasi’l-Arabî, 1992.
• Mustafa Sabri Efendi. Mes’eleler Hakkında Cevaplar, (sadeleştiren, Osman Nuri Gürsoy), İstanbul: Sebil Yayınevi 1995.
• Mustafa Sabri Efendi. Yeni İslam Müçtehidlerinin Kıymet-i İlmiyesi: Mûsâ Cârullah Bigiyef’e Reddiye. İstanbul: Bedir Yayınları, 1998.
• Mustafa Sabri Efendi. Kur’ân’ın Tercümesi Meselesi. (çeviri, Süleyman Çelik), İstanbul: Bedir Yayınları, 1993.
• Mustafa Sabri Efendi. Kadınla İlgili Görüşüm ve Bu Görüşün Batı Taklitçisi Sözlerle Karşılaştırılması. trc. Mustafa Yılmaz. İstanbul: Esra Yayınları, 1994.
• Mustafa Sabri Efendi. Mısır Ulemasıyla İlmi Münakaşaları, trc. İbrahim Sabri Efendi, latinize eden: Osman Erdem, İstanbul: Gül Neşriyat, 2005.
• Mustafa Sabri Efendi. Hilafet ve Kemalizm. haz. Sadık Albayrak. 2. Baskı, İstanbul: Araştırma Yayınları, 1992.
• Mustafa Sabri Efendi. eş-Şeyh Mustafa Sabri ve mevkıfuhu min ilmi’l-vafid. Riyad: Merkezu'l-Melik Faysal li'l-Buhûsi ve'd-Dirasâti'l-İslâmiyye1418/1997.
• Okur, Kâşif Hamdi. “İslam Hukuku Alanında Yenileşme Manifestolarından Bir Kesit: Hakikat-i İslâm ve Usûl-i İctihad”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2004, sy. 3 [Prof. Dr. Hayreddin Karaman’a Armağan], s. 35-54.
• Okur, Kâşif Hamdi “İslâm Hukukunda Çağdaşlaşma Arayışlarının Arka Planı: Son Dönem Osmanlı Düşüncesindeki Arayışlar”, Kutlu Doğum 2004: Din-Kültür ve Çağdaşlık, Ed. Mehmet Bulut. 119-129. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007
• Yaman, Ahmet. “İslam Hukuk İlmi Açısından Makâsıd İctihadının ya da Teolojik Yorum Yönteminin İlkeleri Üzerine”, Marife: Bilimsel Birikim, 2002, c. II, sy. 1, s. 25-52, 26-28.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Mustafa Sabri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2006 31: 350-353.