حرية التعبير في السنة النبوية وأثرها في تقدم المجتمع ونمو

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 217 - 238, 30.12.2018

İbrahim Hamoud İbrahim

Öz

Hikmetli Kanun koyucu (Yaratıcı),
insanların itikadi, siyasi ve medeni özgürlüklerini garanti ettiği gibi, medeniyet inşasının ve
insani düşüncenin (insanlık mefkûresinin)
oluşumunun en önemli amili olan düşünce ve ifade özgürlüğünü de
güvencesi altına almıştır. Bu özgürlük doğru kullanılarak, toplumu oluşturma ve destekleme sürecinde görüş ve deneyimlerden istifade edilir ve otorite, tiranlık ve yolsuzluklar
önlenilebilir. İslam başkalarının haklarına tecavüz etmeden her bireyin görüşünü söyleme özgürlüğü için
sınırlar, kurallar ve şartlar koymuştur. Bu araştırma bu meseleyi sünnet-i nebevi
bakış açısından açıklamaya çalışmaktadır. Bundan ötürü söz konusu çalışma, düşünce özgürlüğünün tanımı ve manasıyla başlar; görüşünü söyleme ve eleştiri yapmak isteyen kişi için
taassuptan ve taklitten uzak olma, şerî naslara ve kamu ahlakına muhalif olmama gibi gözetilmesi gereken
kuralları ve sınırları açıklar. Peygamber zamanından ve sahabe döneminden düşünce özgürlüğüne dair uygulama örnekleri sunar
ve onların düşünce özgürlüğü hakkındaki duruşunu belirtir. 

Anahtar Kelimeler

Hürriyet, Görüş, Düşünce, Sistem, İlerleme

Kaynakça

• Abdelazîz, Emîr, Hukûku’l-İnsan fi’l-İslam, Dârü’s-selam, 1997.
• el-Aynî, Bedrüddîn, Umdetü’l-kârî, Beyrût: Dârü’l-kütüp el-İlmiyye, 2001.
• el-Bağdadî, Ahmed b. Ali el-Hatîp, el-Fakîh ve’l-mütefakkih, es-Suudiyye: Dâr İbn el-Cevzî, 1421.
• el-Buhârî Muhammed b. İsmail, Sahihu’l- Buhârî, Beyrût: Dâru Tavk en- Necât,ts.
• el-Bûsîri, ahmed b. Ebîbekr, Misbâhu’z-zücâce, Beyrût: Dârü’l-Arabiyyeti, 1403.
• el-Bûtî, Muhammed Said, Devâbıt el-maslaha fi’ş-şeriati’l-İslamiyye, Müessesetü’r-risâle,ts.
• el-Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sihâh, Beyrût: Dârü’l-ilim li’i-melayîn, 1987.
• el-Cevziyye, Ebîbekir b. Kayyim, İ’lamu’l-mûkiîn, Muhammed b., Beyrût: Dârü’l-kütüp el-İlmiyye, 1991.
• el-Feyyûmi, Ahmed b. Muhammed, el-Misbâhu’l-Münîr, Beyrût: el-mektebetü’l-İlmiyye , ts.
• el-Hamîrî, Neşvân b. Saîd, Şemsü’l-ulûm, Lübnan, Suriye:Dârü’l-fikir el-muâsır, 1999.
• el-Hattâbî, Hamad b. Muhammed, Meâlimü’s-Sünen, Haleb: el-Mektebetü’l-ilmiyye, 1932,
• el-Hennâî, Ali b. el-Hasan el-Müntehap, Ma’had el-buhûs el-ilmiyye, Ummu’l-Kurâ, 1989,
• el-Heysemî, Ali b. ebî Bekir, Mucmeu’z-Zevâid, Beyrût: Dâru’l-Me’mûn li’t-turâs, 2015.
• el-Kal’acî, Muhammed Revvâs, Mu’cem luğatü el-fukahâ, Dârü’n-Nefâis, 1988.
• el-Kazvinî, Ibn Mâce Muhammed b. Yezid., Sünenü İbn Mâce, Kahire: Dâru İhyâi el- Kutubi’l- Arabiyye, 2009.
• el-Kurtubî, Ahmed b. Omar, el-Mufhim, Dımeşk, Beyrût: Dârü İbn Kesîr, 1996.
• el-Makdisî, Muhammed b. Muflih, el-Âdâbü’ş-şer’iyye ve’l-minehu’l-mer’iyye, Âlemü’l-kütüb,ts.
• el-Matlabî, Muhammed b. İshâk, Sîretü b. İshâk, Beyrût, 1978.
• el-Mubarekfûri, Muhammed, Tuhfetü’l-Ahvezi, Beyrût: Dârü’l-kütüp el-İlmiyye, ts.
• el-Vâkidi, Muhammed b. Omar, el-Meğâzi, Beyrût: Dârü’l-a’lemî, 1989.
• en-Nevevî, Yahya b. Şeref, el-Minhac fî şerhi Sahihi Müslim, Beyrût: Dâru’l-ihyâu’t-turasi’l-Arabi, 1414/1993.
• en-Nisâburi Müslim b el-Huccâc el Kuşeyri, el-Müsnedü’s- Sahih el-Muhtasar, Beyrût: Dâru ihyai’t- turâsi’l- Arabi, 1991.
• en-Numeyrî, Omar b. Şebbete, Cidde: Târîhü’l-Medîne, 1399.
• es-Sicistânî, Süleyman İbn el-Eş’as, Sünenü ebî Dâvûd, Beyrût: el-Mektebetü’l-asriyye, ts.
• es-Sindî, Muhammed b. Abdilhâdî, Hâşiyetü’s-Sindî, Beyrût: Dârü’l-Cîl, ts.
• es-Subkî, Abdu’l-Vehhâb b. Takyiddîn, Tabakâtü’ş-Şâfiiyye el-kübrâ, Hecer li’t-tibaa, 1413.
• es-Suyûtî, Abdurrahman b. Ebibekir, Mu’cemu Mekâlîd el-Ulûm, Kahire: Mektebetü’l-adâb, 2004.
• es-Suyûtî, Şerhu Sünen b. Mâce, Kıratşî: Kadîmî Kütübhâne, ts.
• eş-Şeybani, Ahmed b. Hambel, Müsnedü Ahmed, Beyrût: Müssesetü’r-risale, 2001.
• eş-Şeybenî, Ali b. ebî’l-Kerem, el-Kamilü fi’t-târîh, Beyrût: Dârü’l-kitâp el-Arabî, 1997.
• et-Taberânî Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-kebîr, Kahire: Mektebetü ibni Teymiyye, 1994.
• et-Taberî, Muhammed b. Celîl, Târîhü’t-Taberî, Beyrût: Dârü’t-türâs, 1387.
• et-Tirmizî, Muhammed b. Îsâ, Sünenü’t-Tirmizî, 1975.
• ez-Zemahşerî, Mahmûd İbn Amr, el-Fâiku fî ğarîb el-hadîs ve’l-eser, Lübnan: Dârü’l-ma’rife, ts.
• ez-Zübeydî, Muhammed b. Muhammed, Tâcü’l-ârûs, Dârü’l-Hidâye,ts.
• b. Asâkir, Ali b. el-Hasan, Târîhü Dimeşk, Dârü’l-fikir li’t-tibâa, 1995.
• İbn Abdulhakim, Abdurraman b. Abdullah, Futuhu Mısra ve ehbariha, Beyrût: Dâru’l-fikir, 1996.
• İbn Aşur, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed et-Tûnûsi, Makasıdü'ş-şeriati'l-İslâmiyye, Katar: Vezâretü’l-evkâf, 2004.
• b. Hişâm, abdü’l-Melik, es-Sîretü’n-nebeviyye, Matbaatu Mustafa’l-bâbî el-Halebî ve evladihi bi Mısr, 1955.
• İbn Kesîr, İsmail b. Omar, Es-Sîretü’n-nebeviyye, Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1976.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mekrem, Lisânü’l-Arab, Beyrût: Dâru sâdir, 1414.
• İbn Dureyd, Muhammed b. el-Hasan, Cemheretü’l-lüğa, Beyrût: Dârü’l-ilim li’i-melayîn, 1987.
• Mencûd, Mustafa, el-Eb’adü’s-siyasiyye li mefhum el-emni fi’l-İslâm, Kahire: el-Ma’hedü’l-âli li’l-fikr el-İslâmî, 1996.
• “el-Mu’cemü’l-vasît” , (Mucemme’ İbnü’l-Arabiyye bil-Kahire), Dârü’d-da’va,2004.
• Nûh, Seyyîd, Edva’ ala’l-emr bi’l-ma’rûf, Aded:28, s.17-47, “Mecelletü’ş-şerîa ve’d-dirâsât el-İslamiyye”, 1996.