DİNDARLIK ALGILARI VE ŞİDDET

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 30, 30.06.2019

Emine Öğük

Öz

Son
zamanlarda, küresel yaygınlık açısından artış gösteren,  iletişim ve medya organları vasıtasıyla
kapsamlı bir etkinlik düzeyine ulaşan şiddetin nedenleri arasında dinlerin
öğretilerinin de olduğu ifade edilmekte ve yaşanan şiddet vak’aları bazı
kesimler tarafından bilinçli şekilde İslam dinine mal edilerek onun şiddet
içeren bir din olduğu iddiası her fırsatta dile getirilmektedir. Bu iddiayı
doğrulamak için öne sürülen gerekçelerin neler olduğu, bunların geçerlilik
durumları, İslam toplumlarında görünür hale gelen şiddet vak’alarının asıl
kaynağının ne olduğu ve niçin dinle irtibatlandırıldığı, makalemizin konu
alanlarını oluşturmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Kelam, Dindarlık, İslam, Şiddet, Algı, Toplum

Kaynakça

• Adam, Baki. “Yahudilik ve Şiddet”. İslâmiyât 5/1 (2002): 23-34.
• Akbulut, Ahmet. “Müslüman Zihnin Oluşturulmasında ve Geliştirilmesinde Kelam İlminin İşlevi”. İslami Araştırmalar 27/3 (2016): 220-234.
• Altuntaş, Nezahat. “Siyasal İslam Milliyetçilik ve Terör”. Hacettepe Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi 25/2 (2007): 267-294.
• Apaydın, Halil. Din Psikolojisi Terimler Sözlüğü. İstanbul: Bilimkent Yayınları, 2016.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed el-Cürcânî, et-Ta’rifât. Nşr. Abdurrahman Maraşlı. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 2007.
• Çayır, Celal- Çetin, Özer. “Din ve Şiddet Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1(2011): 1-34.
• Davarcı, Yasemin - Kayıklık, Hasan. “Çocukların Aile İçinde Şiddete Maruz Kalmaları ve Dindarlıkları Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Bilimname: Düşünce Platformu 32/3 (2016): 109‐145.
• Deniz, Gürbüz. Anlam ve Varlık Boyutlarıyla İnsan. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• Doğan, İsmail. Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 2000.
• Ergil, Doğu. Türkiye’de Terör ve Şiddet. Ankara: Turhan Kitabevi, 1980.
• Erkan, Erol. “Postmodern Dönemde Ontolojik Anlam Aracı Olarak Dinî Kimlik”. Turkish Studies: International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish 8/8 (Ankara 2013): 1825-1837.
• Evkuran, Mehmet. Çağdaş Sorunlar ve Kelam. Ankara: Araştırma Yayınları, 2015.
• Gökulu, Gökhan, Hosta, Nilay. “Basında Kadına Yönelik Şiddet Haberlerinin Analizi: Hürriyet, Sabah ve Posta Gazeteleri Örneği (2005-2008)”. JASSS: The Journal of Akademic Social Science Studies 6/2 (Şubat 2013): 1829-1850.
• Gölcü, Abdülkadir – Aydın Varol, F. Betül. “Yükselen Bir Trend Olarak İslamofobi Endüstrisi: Amerikan Medyasına Yönelik Araştırmaların Bir Panoraması”. MEDİAD (Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 1/1 (2018): 73-88.
• Grotius, Hugo. Savaş ve Barış Hukuku. Trc. Seha L. Meray. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1967.
• Güçtürk, Yavuz. İnsanlığın Kaybı: Suriye’deki İç Savaşın İnsan Hakları Boyutu. Ankara: Seta Yayınları, 2014.
• Gündüz, Şinasi. “Din ve Şiddet Paradoksu”. Milel ve Nihal 13/2 (2016): 8-31.
• Gündüz, Şinasi. “Din, Terör ve Şiddet”. Avrupa Günlüğü 2 (2003): 209-224.
• Gündüz, Şinasi. “Hristiyanlıkta Şiddetin Meşruiyet Zemini”. İslâmiyât 5/1(2002): 35-56.
• Hamidullah, Muhammed. İslam’da Devlet İdaresi. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
• Hitti, Philip. Siyasî ve Kültürel İslam Tarihi. Trc. Salih Tuğ. İstanbul: Boğaziçi Yayınları,1980.
• Holm, Nils G . Din Psikolojisine Giriş. Trc. Abdülkerim Bahadır. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
• Hökelekli, Hayati. “Çocuk ve Gençlerde Şiddet Olgusu ve Önlenmesine Yönelik Öneriler”. Değerler Eğitimi Dergisi 5/14 (Aralık 2007): 61-78.
• Hökelekli, Hayati. İslama Giriş: Gençliğin İslam Bilgisi. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• İbn Kayyim el-Cevziyye. Zâdu'l-Meâd fi Hedyi Hayri'l-İbâd. Nşr. İbrahim, el-Ensar ve'r-Resul. Beyrut: Ma'hedu'l-İnmai'l-Arabî, 1989.
• Kadî Abdülcebbar. el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevhid ve’l-adl. Nşr. George C. Anawati. Kahire: Müessesetü’l-Mısriyyeti’-âmme, 1962-1965.
• Karagül, İbrahim. “Küresel Hegemonya Savaşı ve İslam”. Avrupa Günlüğü 2/2 (2002): 285-292.
• Karaman, Hayreddin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kafi - Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Karlsson, Ingmar. Din,Terör ve Hoşgörü. Trc. T. Kayaoğlu. İstanbul: Homer Yayıncılık, 2005.
• Kemal, Namık. Renan Müdafaanamesi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Kılıç, Melike Nur. Kadına Yönelik Şiddet: Sosyo-Psikolojik Arka Plan, Manevi Boyut, Hukuki Yaptırımlar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2009.
• Kruse, Hans. “İslam Devletler Hukukunun Ortaya Çıkışı”. Trc. Yusuf Ziya Kavakçı. İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, cilt: 4, cüz 3-4’den ayrı basım (İstanbul 1971): 57-65.
• Kurt, Abdurrahman. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2009): 1-26.
• Kurtuluş, Rıza. “Yeni Zelanda”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43: 437-439. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Matüridi, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed el-Mâtürîdî. Tevilatü’l-Kur’an, Nşr. Ertuğrul Boynukalın, Bekir Topaloğlu. İstanbul: Darü’l-Mizan, 2005.
• Matüridi, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed el-Mâtürîdî. Kitâbü’t-Tevhid, Nşr. Bekir Topaloğlu- Muhammed Aruçi. Ankara: İSAM Yayınları, 2003.
• Mujtaba Musawi Lârî. “Divine Justice”. Trc. Hamid Algar. Al-Tawhid; A Quarterly Journal of Islamic Thought and Culture 71/2 (Kahire 1988-89): 77-97.
• Nesefî, Ebu’l-Muîn en-Nesefî.Tebsıratü’l-edille. Nşr. Hüseyin Atay, Şaban Ali Düzgün. Ankara: DİB Yayınları, 2003.
• Örnek, Hatice. Kadına Yönelik Şiddet ve Din İlişkisine Sosyolojik Bir Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi 2013.
• Özbolat, Abdullah- Kartopu, Saffet. “Kimlik ve Din”. Kimlik ve Din. ed. Abdullah Özbolat – Mustafa Macit. 3-38. İstanbul: Karahan Kitabevi, 2016.
• Özdoğan, Öznur. “Kadına Yönelik Şiddete Manevi Psikolojik Yaklaşım”. Bilim Ahlak ve Sanat Bağlamında Çağdaş İslam Algıları. Ed. Cengiz Batuk- Hasan Atsız. 309-322. Samsun 2011.
• Özön, Mustafa Nihat. Osmanlıca-Türkçe Sözlük. İstanbul: Tan Matbaası, 1965.
• Özsüer, Esra. “Balkan Savaşı’ndan Lozan’a Yunanistan’da Ekalliyet Sorunu ve Müslüman Nüfus”. Tarih Okulu Dergisi (TOD) 11/34 (2018): 453-491.
• Paçacı, Mehmet. “Kur’an’da Şiddete Karşı Haklı Savaş”. Şiddet Karşısında İslam. Ed. Bünyamin Erul. 135-172. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• Ragıb el-Isfehânî. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’an. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• Sâbûnî, Nureddin. el-Bidâye fî usûli’d-din. Nşr. Bekir Topaloğlu. Ankara: DİB Yayınları, 2000.
• Tarhan, Nevzat. “Şiddetin Psiko-Sosyopolitik Boyutu”. Şiddet Karşısında İslam. Ed. Bünyamin Erul. 77-134. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• Türk Dil Kurumu. “din”. Erişim: 20 Haziran 2019. http://www.tdk.gov.tr.
• Tehânevî, Muhammed Ali. Keşşâfu Istılahâti’l-fünûn ve’l-ulûm. Kalkuta 1862’den ofset. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
• Tümer, Günay. “Çeşitli Yönleriyle Din”.Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/1.(Ankara, 1987): 213-236.
• Türer, Celal. “Şiddetin Neliği ve Kavramsal Çerçevesi”. Şiddet Karşısında İslam. Ed. Bünyamin Erul. 13-26. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• Watt, Montgomery. İslam’ın Avrupa’ya Tesiri. Trc. Hulusi Yavuz. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1985.
• Zemahşerî, Ebû'l-Kâsım Mahmud İbn Ömer ez-Zemahşerî el-Harezmî. Tefsîrü’l-Keşşâf, Kahire: Dârü’l-Mushaf 1977.