Hz. İbrahim’in Ateşe Atılması ve Bu Hususta Ön Plana Çıkan İşarî Yorumlar

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 61 - 77, 29.12.2019

Enver Bayram

https://doi.org/10.5281/zenodo.3594062

Öz

Hz. İbrahim ulu’l-azm peygamberlerden birisidir. Zira o, Allah’ın dinini tebliğ etme konusunda her türlü sıkıntı ve zorluğa göğüs germiştir. O, körü körüne putperestliğe teslim olmamış, aksine aklını kullanarak Allah’ın varlığına ve birliğine ulaşmıştır. O, arı/saf bir zihinle düşünüldüğünde bu hakikate kolayca ulaşılacağını dönemindeki ve kendisinden sonraki insanlara göstermiştir. Hz. İbrahim, devrinin siyasi otoritesi olan Nemrûd’un baskı ve zulümlerine rağmen inandığı kutsal değerlerden asla taviz vermemiştir. Bu durum, onun ateşe atılmasına sebep olmuştur. Hz. İbrahim’in atıldığı ateş, müfessirler tarafından farklı şekillerde anlaşılmıştır. İşarî olmayan tefsirler ayetteki ateşi, ısı ve ışık veren gerçek anlamdaki ateş olarak anlamışlardır. Buna mukabil işarî tefsir yapan bazı müfessirler, ayetteki ateşten maksadın nefse tabi olan kuvvetlerin ateşe atılması olduğunu söylemişlerdir. Yine bunu Nemrûd’un gazabı ve aşk ateşi olarak açıklayanlar da olmuştur. Neticede Allah, Hz. İbrahim’i atılmış olduğu bu ateşten kurtarmış ve kendine en yakın olanlardan kılmıştır. Bu nedenle o, bundan böyle Allah’ın dostu olarak anılmış ve kendisinden sonraki nesillere örnek olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Hz. İbrahim, Nemrud, İşârî Tefsir, Kıssa

The Prophet Abraham Thrown into the Fire and the Prominent Symbolic (Ishārī) Interpretations on This İssue

Öz

The Prophet Abraham is one of the ulu’l-azm prophets. He confronted all kinds of trouble and difficulty in explaining the religion of Allah. He did not blindly surrendered to idolatry but has reached the truth by using his mind. He showed to people in his time and after him that the existence and oneness of Allah can be easily comprehended by considering with a pure mind. Despite all the oppression and oppression of Nimrod, the political authority of his time, Abraham never compromised his sacred values. This led him to be thrown into the fire. The fire that the Prophet Abraham was thrown was understood by the commentators in different ways. Non-symbolic tafsīrs understood the fire in the verse as true fire, which gives heat and light. On the other hand, some commentators who made symbolic commentary interpreted the aim of the fire from the verse as firing the forces that are subject to self. Again, this was described as the wrath of Nimrod and the fire of love. As a result, Allah saved The Prophet Abraham from the this fire that was thrown and made him one of the closest ones. For this reason, he was henceforth referred to as the friend of God and set an example for generations after him.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, the Prophet Abraham, Nimrod, Ishārī Tafsīr, Parable

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuad. el-Mu‘cem’u’l-müfehres li’l-elfâzi’l-Kur’ân’il-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.
• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmûd. Rûhu’l-meânî. 30 Cilt. Thk. Muhammed Muîz Kerumiddîn. Beyrut: Müessetü’r-risâle, 2010.
• Ateş, Süleyman. İşârî Tefsir Okulu. Ankara: AÜİF Yayınları, 1974.
• Ateş, Süleyman. “Kurb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26: 432-433. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Baklî, Ebû Muhammed Sadrüddîn Rûzbihân b. Ebî Nasr. ‘Arâisü’l-beyân fî hakâiki’lKur’ân. Thk. Ahmed Ferid. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, 2008.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahih-i Buhârî. 2. Baskı. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Demir, Osman. “Yakîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43: 271-272. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Gürer, Dilaver. “Mesnevî’de Hz. İbrahim İle İlgili Kıssaların Tasavvufî Yorumu”. Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu Bildiriler. Ed. Abdurrahman Elmalı - Ali Bakkal. 309-316. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2007.
• Harman, Ömer Faruk. “İbrahim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 21: 267. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• İbnü’l-Esîr, İzzeddin. el-Kâmil fi’t-târih. Thk. Ömer Abdüsselâm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’lkitâbi’l-arabiyyi, 1997.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl İbn Ömer. Tefsîru’l-Kur’ân’il-azîm. 2. Baskı. 8 Cilt. b.y.; Dâru tayyibe, 1999.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. 2. Baskı. 9 Cilt. Thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2012.
• Kara, Mustafa. “Fenâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12: 333-335. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Kâşânî, Abdürrezzâk. Te’vilât-ı kâşâniyye. Çev. Ali Rıza Doksanyedi. 3 Cilt. Ankara: Kadıoğlu Matbaası, 1987.
• Kuşeyrî, Abdülkerim. Letâifü’l-işârât. Thk. Abdullatif Hasan Abdurrahman, 2. Baskı. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2007.
• Kutub, Seyyid. Fî zılâli’l-Kur’ân. Çev. İ. Hakkı Şengüler - Bekir Karlığa - M. Emin Saraç. 16 Cilt. b.y.: Hikmet Yayınları, ts.
• Kutsal Kitap. “Eski Antlaşma”. Erişim: 21 Kasım 2019. https://kutsal-kitap.net/bible/tr/ index.php?mc=1&sc=4.
• Kübrâ, Ebü’l-Cennâb Necmeddîn. et-Te’vilâtu’n-necmiyye. 1. Baskı. 6 Cilt. Thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahih-i Müslim. 2. Baskı. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nahcuvânî, Ni‘metullah b. Mahmûd. el-Fevâtiąu’l-ilâhiyye. 2 Cilt. Mısır: Dâru rakâbî, 1999.
• Nîsâbûrî, Nizâmüddîn. Ğarâ’ibü’l-KurŃân. Thk. Zekeriyya İmrân. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’lkütübi’l-ilmiyye, 1996.
• Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Tefsîr-i kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-türasi’l-arabiyyi, 1420.
• Sa’lebi, Ebu İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim en-Nisaburi. Kısasü’l-enbiyâ. 2. Baskı. 9 Cilt. Thk. Abdullatif Hasan Abdurrahman. Beyrut: Dâru’l-kütübi’lilmiyye, 2009.
• Sem’ânî, Mensûr bin Muhammed bin Abdül-Cebbâr. Tefsiru’l-Kur’ân. Thk. Yâsir b. İbrahim-Ganîm b. Abbas. Riyad: Dâru’l-vatan, 1997.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys İmâmü’l-hüdâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Bahru’l-ulûm. 3 Cilt. b.y.: y.y., ts.
• Sülemî, Ebû Abdirrahmân Abdullah b. Habîb b. Rubeyyia. Hakâiku’t-tefsîr. Thk. Seyyid İmran. 2 Cilt. Beyrut: Dâru kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmiu’l-beyân. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. b.y.: Müeessetü’r-risale, 2000.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Târih-i Taberî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-türâsi, 1387.
• Tosun, Necdet. “Sır”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37: 115. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Tüsterî, Sehl b. Abdillah. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. Thk. Taha Sa‘d - Sa‘d Muhammed Ali. Kahire: Dâru’l-haram li’t-türâs, 2004.
• Uludağ, Süleyman. “Sefer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36: 298-299. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Uludağ, Süleyman. “Sülûk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 127-128. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Uludağ, Süleyman. “Müşâhede”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 152-153. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Uludağ, Süleyman. “Ayn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4: 256-257. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Uludağ, Süleyman. “Tevhid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 41: 21-22. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Üzüm, İlyas. “Hüküm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18: 464-466. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Tabbara, Afif Abdu’l-Fettah. “Hz. İbrahim (a.s.)”. Çev. Mehmet Aydın. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (1981): 547-582.
• Wensinck, Arent Jan. “İbrahim”. İslam Ansiklopedisi. 5/2: 878. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1977.