KARABAKH CONFLICT: HISTORICAL TRUTHS, GEOPOLITICAL İNTERESTS AND SOLUTION PROCESS

Yıl 2021, , 192 - 215, 26.02.2021

Elnur Paşa

https://doi.org/10.46849/guiibd.873368

Cited By: 4

Öz

Given the relevance of armed conflicts to modern political science and geopolitical science, it is important to study the Nagorno-Karabakh conflict as an object of study. From this point of view, the main purpose of the article is the Armenia-Azerbaijan, Nagorno-Karabakh conflict: historical realities, geopolitical interests and the settlement process. An important task for the implementation of the goal is to consider the historical roots of the Nagorno-Karabakh conflict, the role and true intentions of the Armenians in the conflict, Russia’s position, protection of the Armenians and the use of the conflict to ensure geopolitical interests. The issue of making the Nagorno-Karabakh problem an important priority in Azerbaijan’s foreign policy is also the subject of the article.
First of all, if we look at the historical roots of the conflict, we can see that its foundation was laid under the treaties of 1813-1828 at the initiative of Tsarist Russia with the purposeful resettlement of Armenians to Azerbaijani lands and the establishment of the Armenian state in this area. At a later stage, the Armenians’ claim to Azerbaijani lands, their policy of occupation and their deportation from the territories inhabited by Azerbaijanis led to the escalation of this conflict. As a result of armed conflicts and war between the two countries since 1988, Armenia has pursued a policy of separatism and ethnic cleansing by occupying Nagorno-Karabakh and surrounding areas and expelling the local population. This and the facts of Armenia’s military aggression against Azerbaijan, separatism, genocide against Azerbaijanis are reflected. Undoubtedly, the article examines the place and role of the Nagorno-Karabakh problem in the foreign policy of the Republic of Azerbaijan, the work carried out in international organizations on this issue, the positions of regional power centers, and the dual approach to international law. In particular, it is reflected that Armenia supports Russia in various ways, arming it, maintaining the status quo and creating conditions for the continuation of the conflict. The geopolitical conditions that created the solution to the conflict in 2020, the activities of the military-political government of Armenia, the opportunities gained are analyzed. The methodology of scientific work includes methods of historical description, system, comparison, analysis and synthesis. Extensive research and analysis of the detailed study of the reflected issues suggests that the positive scientific results obtained can be used in various seminars in the field of political science, geopolitics and international relations.

Anahtar Kelimeler

Karabakh conflict,, Azerbaijan, Armenia, Armenian Separatism, Occupation

KARABAĞ SORUNU: TARİHİ GERÇEKLER, JEOPOLİTİK ÇIKARLAR VE ÇÖZÜM SÜRECİ

Öz

Silahlı çatışmaların modern siyaset ve jeopolitik bilimleri için önemi göz önüne alındığında, Dağlık Karabağ sorununun da bir araştırma konusu olarak incelenmesi önem arz etmektedir. Bu bakımdan, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu ve bu konu kapsamındaki tarihi gerçekler, jeopolitik çıkarlar ve çözüm süreci makalenin araştırma konusudur. Bu doğrultuda çalışmada, Dağlık Karabağ sorununun tarihsel kökenleri, sorunun başlamasında Ermenilerin rolü ve gerçek niyetleri, Rusya’nın Dağlık Karabağ problemi karşısındaki tutumu, Ermenileri koruması ve Rus devletinin kendi jeopolitik çıkarlarını düşünerek çatışma durumunu desteklemesi incelenmektedir. Dağlık Karabağ sorununun Azerbaycan dış politikasında önemli bir öncelik olması durumu da makalenin temel konusunu oluşturmaktadır.
Sorunun tarihsel kökenlerine bakıldığında, çatışmanın temellerinin 1813 ve 1828 yıllarında imzalanan antlaşmalar çerçevesinde Çarlık Rusya’nın çabalarıyla Ermenilerin Azerbaycan topraklarına bilinçli olarak yerleştirilmesi ve ilerleyen süreçte bu bölgede Ermenistan devletinin yaratılmasıyla atıldığını görebiliriz. Bir sonraki aşamada ise Ermenilerin Azerbaycan toprakları üzerinde hak iddialarında bulunmaları, işgal politikaları uygulamaları ve Azerbaycanlıları yaşadığı topraklardan tehcir etmeleri bu problemin genişlemesine sebep olmuştur. 1988 tarihinden itibaren iki ülke arasında yaşanan silahlı çatışmalar ve savaşlar sonucunda Ermenistan, Dağlık Karabağ ve çevresini işgal ederek yerel halkı bölgeden çıkmaya zorlamış, böylelikle ayrılıkçılık ve etnik temizlik politikası yoluna girmiştir. Ermenilerin yürüttükleri bu saldırgan politika ve Azerbaycanlılara yönelik soykırım faaliyetleri çalışmada incelenmektedir. Makalede Dağlık Karabağ sorununun Azerbaycan Cumhuriyeti dış politikasındaki yeri ve rolü, bu konuda uluslararası örgütler nezdinde yapılan çalışmalar, bölgesel güç merkezlerinin pozisyonları ve uluslararası hukuka ikili yaklaşım, diğer dikkate değer bir konu olarak araştırılmıştır. Özellikle Rusya’nın Ermenistan’ı çeşitli şekillerde destekleyerek onu silahlandırması ve bu yolla statükoyu koruyarak çatışmanın devamı için koşullar yaratması yansıtılmaktadır. Sorunun 2020’deki çözümünü sağlayan jeopolitik koşullar, Ermenistan yönetiminin askeri-politik faaliyetleri, kazanılan fırsatlar analiz edilmektedir. Bilimsel çalışmanın metodolojisi, tarihsel tanımlama, sistem, karşılaştırma, analiz ve sentez yöntemlerini içerir. Çözüme ulaşmış konuların ayrıntılı şekilde değerlendirilmesini sağlayacak kapsamlı araştırmaların ve analizlerin yapılması, elde edilen olumlu bilimsel sonuçların siyaset bilimi, jeopolitik ve uluslararası ilişkiler alanındaki çeşitli seminerlerde kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ermenistan, Ermeni Bölücülüğü, İşgal, Karabağ Sorunu, Azerbaycan

Kaynakça

• Azərbaycan Respublikasının Prezidenti. https://president.az/articles/45923
• Əliyev, İ. (1989). Dağlıq Qarabağ: tarix, faktlar, hadisələr. Bakı: Elm, s. 120.
• Əziz, B. (2008). Xocalı soyqırımı: səbəbləri, həyata keçirilmə usulları və nəticələri. Ваkı: Azərnəşr, 2008, s. 224.
• Fenomen. (2003). Buraxılışa məsul: Fəzail Ağamalı. Ваkı: Ocaq, s. 264.
• Hüseynov, R. (2020a). “Zakir Həsənovun Türkiyə səfərindən gözləntilər”., https://mediapost.az/zakir-hesenovun-turkiye-seferinden-gozlentiler-ekspert-serhi (E.T. 13.08.2020)
• Hüseynov, R. (2020b). “Ermənistan terrorçuluğu, narkotranziti və qanunsuz silah alverini genişləndirir”., https://mediapost.az/ermenistan-terrorculugu-narkotranziti-ve-qanunsuz-silah-alverini-genislendirir?fbclid=IwAR2Kp8nLvQV0xuYVHCbmE3JrXBH6Y3CZNKquzDmP1ASr2fucNrJCuehAjPA ( E.T. 22.09.2020).
• Hüseynov, R. Məmmədov, Ş. (2019). “Ermənilərin azərbaycanlılara qarşı soyqırım siyasətinin mühüm tərəfləri”. H.Əliyev adına AAHM-in Elmi əsərlər məcmuəsi, № 2(33), s. 22-24.
• “Xocalı soyqırımı bəşəriyyət tarixində ağır bir cinayət kimi qalacaq”. (27.02.1996). Azərbaycan qəzeti.
• İsmayılov, F. (2001). “Dağlıq Qarabağ probleminin bəzi geosiyasi kökləri”. Dircəliş -XXI əsr, 4 (38), 80-86.;
• Kəngərli, Q. (1992). Erməni lobbisi və Azərbaycan faciəsi. Ваkı: Yazıçı, s. 276
• Kərimova, S. (1995). Çarizmin Azərbaycanı işğalında və müstəmləkəçilik siyasətində erməni siyasətbazlarının rolu. Ваkı: Azərnəşr, s. 191
• Qarabağ: suallar və faktlar. (2002). Ваkı: Qismət, s. 230
• Qasımov, M. (1996). Azarbaycan beynalxalq münasibətlər sistemində (1991-1995-ci illər). Вакı: Gənclik, s. 135
• Mahmudov, Y., Şükürov, К. (2005). Qarabağ: real tarix, faktlar, sənədlər (Azərbaycan, ingilis, fransiz, ərəb, alman va rus dillərinda). Ваkı: Təhsil, s. 380.
• Məmmadova, H. (2009). Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətində Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsı. Bakı: Elm, s. 360.
• Məmmədli, A. (2005). Ermənilərin gerçək tarixi. Ваkı: Elm, s. 436.
• Memmedli, M. (2017). Kendi kayıtları ışığında Rusya İmparatorluğunun Kafkasya’da iskan politikası. I. Dünya Savaşında Karadeniz ve Kafkasya. Askeri, Siyasi ve Sosyal Gelişmeler. Trabzon, KTÜ Yayınlar, s.444.
• Memmedli, M. Memmedli, S. (2018). Doğu Anadolu’daki Ermeni Faaliyetleri (1914-1918). Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi Bölgesel Araştırma Dergisi, 2 (2), 333-365 s.
• Məmmədov, N. (2005). Azərbaycanın Şuşa qəzası (1900-1917). Bakı: Nurlan, s. 169
• Məmmədova, H. (2003). Xocalı: şəhidlər, şahidlər. Bakı: Yeni nəşrlər evi, s. 197.
• Mustafa, N. (5.08.1993). “Ermənilər öz dövlətlərini yaratmaq üçün nə qədər rüşvət vermişlər”. Yeni Azərbaycan qəzeti.
• Mustafazada T. (1998). “XVIII əsrda Rusiya imperiyasının işğalçılıq siyasətində dini amillər”. Altay dünyası, s. 75-80.
• Nəsibzadə, N. (1996). Azərbaycanın xarici siyasəti (1918-1920). Ваkı, s. 304.
• Ordubadi M.S. (2012). Qanlı illər. Bakı: Elm və təhsil, s. 118.
• Paşayev, A. (2001), Köçürmə. Ваkı: Azərrnəşr, 1995, s. 40.
• Paşayev A. (2001). “Ermənilərin ərazi iddiaları necə yaranmışdır?” Dircəliş - XXI əsr, № 41, s. 45-53.
• Paşayeva, E. (2004). 1801-1830-cu illərdə Rusiya, Turkiyə və İran münasibətbrində Azərbaycan problemi. Bakı: Nurlan, s. 160.
• Rüstəmov, A. (1994). Erməni tacavüzünün xronikası. Ваkı: Elm, s. 24.
• Sultanov, О. (1995). 80-cı illərin sonu, 90-ci illərin əvvəllərində Azərbaycanda siyasi mübarizə. Ваkı: ADPU nəşriyyatı, s. 140.
• Sultanov, Z. (1991). Qarabağ gündəliyi. Bakı: Azərnəşr, s. 67.
• Şükürov, K. (2006). Türkmənçay – 1828: tarxi xronika. Bakı: Çağıoğlu, s. 188.
• Tariximizin faciəli sahifələri. Soyqırımı (Azərbaycan və ingilis dillərində). (2000), Ваkı: ММ, s. 46.
• Азербайджанская Республика. Документы и материалы. 1918-1920 гг. (1998). Баку: Элм, 616 с
• Алиев, И. (2003). Лжеистория - попытка оправдать агрессию. Баку: Элм
• Армяно-русские отношения. (1978). Сб. документов, т. 3, Ереван: АН Армян. ССР, 409 с.
• Исмайылов, М. (1996). Правда об армянской агрессии. Баку: Азернешр, 105 с.
• Кадымбеков, 3. (1992). “Нейтрален ли 366-й полк в Степанакерте?” Правда, 24 февраля.
• Рзаев, К. (1997). Правда и ложь о Карабахской войне. Баку: Боз огуз, 253 с.
• Ротштейн, Ф. (1910). Международные отношения в конце XIX века. СПб. -М.,
• Шопен, И. (1852). Исторический памятник состояния армянской области в эпоху ее присоединения к Российской Империи. СПб.: Типография Императорской Академии Наук.