AMERİKAN DIŞ POLİTİKASINDAKİ JEOPOLİTİK DÖNÜŞÜMÜN MİMARI: ROBERT STRAUSZ – HUPÉ

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 67 - 78, 01.06.2015

Gökhan Eşel

Öz

Amerika Birleşik Devletleri ABD ’nin politik lûgatına ‘Jeopolitik’ kelimesini yerleştiren Robert Strausz-Hupé, aynı zamanda ABD’nin efsanevî Başkanı John F. Kennedy’nin ardından Amerikan dış politikasında önemli dönüşümlerin yaşandığı Başkan Nixon Dönemi’nde dış politika başdanışmanı sıfatıyla ABD’nin soğuk savaş dönemindeki ‘Jeopolitik’ algısının mimari olmuş ve 1950’lerde kurduğu Foreign Policy Research Institute Dış Politika Araştırma Enstitüsü’nde, kendisinin yanı sıra ilerde Amerikan dış politikasında önemli roller oynayacak olan William Yandel Elliott, Henry Kissinger ve Zbigniev Brzezinski gibi isimlerle birlikte çalışmıştır. Hupé, 1957’de Dış Politika Araştırma Enstitüsü tarafından yayımlanan ‘Orbis’ isimli jeopolitik görüşlerin yer aldığı dergide yayımlanan The Balance of Tomorrow ‘Yarının Dengeleri’ isimli makalesinde Komünizm’in çöküşünü öngörmüştür. Komünizm sonrası Novus Orbis Terrarum Yeni Dünya Düzeni’nden ilk kez bahseden yine Hupé olmuştur. Amerikan dış politikasındaki jeopolitik algı ve dönüşümün mimari olan Robert StrauszHupé, 1980 Askeri Darbesi’nin hemen ardından ABD Büyükelçisi olarak, kendi isteğiyle geldiği Türkiye’de, diplomatik kariyerinin son sekiz yılını geçirmiştir. Bu çalışmada, ABD dış politikasındaki Jeopolitik algı ve dönüşümünün mimarı olan Robert Strausz-Hupé ve ekibinin politik rehberliğinde planlanan ‘Yeni Dünya Düzeni’ stratejisi tarihsel bir perspektif ile yorumlanarak, siyasete yön vermede akademik araştırmaların önemi örnekler eşliğinde ifade edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Jeopolitik, Robert Strausz-Hupé, Yeni Dünya Düzeni, ABD

ROBERT STRAUSZ - HUPÉ: THE BUILDER of TRANSFORMATION of GEOPOLITICS in the AMERICAN FOREIGN POLICY

Öz

Robert Strausz-Hupé, whom adopted the word of ‘Geopolitics’ into the U.S. political lexicon had also became chief adviser of President Nixon on foreign policy. He came to the office after Legendary President Kennedy and this time was the periods of major transformation in American foreign policy. In this period he has been the builder of the new ‘Geopolitics’ perception on The United States foreign policy during the Cold War. In the 1950s, he has worked with William Yandel Elliott, Henry Kissinger and Zbigniew Brzezinski at The Foreign Policy Research Institute which has established by himself and these staff will play important roles on the U.S. Foreign Policy in the near future. In 1957, Hupé foresaw the collapse of Communism at his article named ‘Balance of Tomorrow’ which published by the Foreign Policy Research Institute in the Geopolitics opinions Journal of Orbis. Hupé was the first one that talked about the ‘New World Order’ after Communism. Robert Strausz-Hupé, as the builder of perception and transformation of ‘Geopolitics’ in American Foreign Policy, had voluntarily became as the Ambassador of the United States to Turkey after the 1980 Military Coup and he had spent the last eight years of his diplomatic career on this mission. In this paper, the ‘New World Order’ strategy has been interpreted with a historical perspective which planned by Robert StrauszHupé and his team as the political guidance of the builder of perception and transformation of ‘Geopolitics’ in U.S. Foreign Policy. And also in this paper, it has been studied with examples to expression that the importance of academic researches to shaping policy.

Anahtar Kelimeler

Geopolitics, Robert Strausz-Hupé, New World Order, U.S

Kaynakça

• Bilbilik, E. (2011), Derin Dünya Devletinin Adamları, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Crampton, A. & Tuathail, O.G. (1996), “Intellectuals, institutions and ideology: the case of Robert Strausz-Hupé and American geopolitics”, Political Geography, Vol.:15, No: 617.
• Defay, A. (2005), Jeopolitik, Ankara: Dost Kitabevi.
• Kışlalı, M.A. (2002), “Strausz-Hupe’nin Ardından”, Radikal, 1 Mart. http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=30651
• Palabıyık, M.S. (ed) (2009), Batı’da Jeopolitik Düşünce, Ankara: Orion Kitabevi.
• Steinberg, J. (2002), “Open Conspirators’ Behind September 11 Coup Plot”, Executive Intelligence Review, Vol:29, No:3.
• Strausz- Hupé, R. (1957), “The Balance of Tomorrow”, Orbis, Vol:1, No:1.
• Sicherman, H. (2003), “Robert Strausz Hupé: His Life and Times” , Orbis. http://www.fpri.org/docs/Sicherman_-_Strausz- Hupé.pdf
• Tuşalp, E. (2013), “Dört Adam İki Mektup Bir Ülke”, Sol Haber E-Gazete, 11 Kasım. http://haber.sol.org.tr/yazarlar/erbil- tusalp/dort-adam-iki-mektup-bir-ulke-82428