HENRI BERGSON DÜŞÜNCESİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 6, 121 - 137, 01.12.2017

Betül Karagöz Yerdelen

Öz

Henri Bergson düşüncesini Bergsoncu felsefe anlayışını sezgi metafiziği ile nitelik metafiziği çerçevesinde ele almak gerekir. Onun yoğunlaştığı bu sınırlı çerçeve metafizik anlayışını olduğu kadar estetik anlayışını da sınırlamıştır, özellikle bağımsız bir estetik felsefesi yazmamıştır. Zaten sanat kavrayışı da metafiziğinde olduğu gibi “sezgi kavramı” üzerinde oluşmuştur, yani sanat yapıtının niteliksel kaynağını bulup göstermeyi kendine amaç edinmiştir. Bergson’un düşünsel yaklaşımı katışıksız bir algılama ve sezme üzerinde biçimlenir.

Anahtar Kelimeler

Henri Bergson, Bersonculuk, Sezgisel Akıl, Yaratıcı Atılım, İbni

THE THOUGHT OF HENRI BERGSON

Öz

The “intuitional” approach of Henri Bergson has tried to analyze in this paper. The approach of Bergson has developed in the basis of sense and perception. But this point of view putS Bergson in between knowledge and theory, away from practical reality. The philosophe of Bergson presents a highly deep bunch of epistemology. Especially the thoughts of “Creative Breakthrough” on esthetics have been attracted great attention. But his deep philosophe, which directed to discover of life’s reality, is far from understanding of achieving this discover. The thought of Bergson states understandings, which stand close to philosophe of Ibn-i Sina with Aristo in contemporary age. However, his intuitive rationality is quite different from the approach of Ibn-i Sina

Anahtar Kelimeler

Henri Bergson, Bersonculuk, Intuitive Rationality, Creative Breakthrough, Ibn-i Sina

Kaynakça

• Akarsu, Bedia, (1998), Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Yayını.
• Altıntaş, Hayrani, (1985), İbn Sinâ Metafiziği, Ankara: İlahiyat Fakültesi Yayını.
• Ana Britannica Ansiklopedisi, CC. 13-23, Hermetizm ve Meşşaîlik maddeleri.
• Aristoteles, (1983), Politika, Çev. Tunçay, Mete, 2. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Barnes, Barry, (1995), Bilimsel Bilginin Sosyolojisi, Çev. Arslan, Hüsamettin, Ankara: Vadi Yayınları.
• Bergson, Henri, (1934), Yaratıcı Tekâmülden Hayatın Tekâmülü, İstanbul: Devlet Matbaası.
• Bergson, Henri, (1947a), Gülme, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bergson, Henri, (1947b), Yaratıcı Tekâmül, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bergson, Henri, (1950), Şuurun Doğrudan Doğruya Verileri, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bergson, Henri, (1962), Ahlâk ile Dinin İki Kaynağı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Bergson, Henri, (1989), Gülme, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bozkurt, Nejat, (1992), Sanat ve Estetik Kuramları, İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Brentjes, Burchard-Sonja, (1979), İbni Sina (Avicenna), İstanbul: Pencere Yayınları.
• Bronowski, J., (1971), Bilim ve İnsan Değer Yargıları, Çev. Usluata, Ayseli, İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Ceram, C. W., (1964), Tanrılar, Mezarlar, Bilginler, Çev. Örs, Hayrullah, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Bilim Eserleri Serisi, No: 1.
• Cihan, A. Kâmil, (1998), İbni Sina ve Gazali’de Bilgi Problemi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Dağ, Mehmet, (1984), “İbni Sinâ’nın Psikolojisi,” İbni Sinâ’nın Doğumunun 1000. Yılı Armağanı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Dağ, Mehmet, (1990), “İbni Sinâ’nın Bilgi Kuramı Üzerine Bazı Notlar,” Uluslararası İbn Türk, Harezmi, Farabi ve İbni Sina Sempozyumu Bildirileri (içinde), Atatürk Kültür Merkezi Yayını, No: 42.
• Descartes, (1986), Metot Üzerine Konuşma, Çev. Karaaslan, Mehmet, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Durusoy, Ali, (1993), İbni Sinâ Felsefesinde İnsan ve Kâinattaki Yeri, İstanbul: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Yayını, No: 69.
• Falurrahman, (1959), Avicenna’s De Anima, Londra: Yayınevi Bilinmiyor.
• Gelişim Hachette Ansiklopedisi, C. 2, Bergson Maddesi.
• Goighon, Anne Marie, (1986), İbni Sina Felsefesi ve Ortaçağ Avrupa’sındaki Etkisi, Çev. Yakıt, İsmail, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gökberk, Macit, (1996), Felsefe Tarihi, 8. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Honer, Stanley M.; Hunt, Thomas C., (1996), Felsefeye Çağrı, Çev. Ünder, Hasan, Ankara: İmge Yayınevi.
• İbni Sinâ, (1985), Kitabu-Necat, Beyrut: Fahri.
• İbni Sinâ, (Tarihsiz), eş-Şifa, el-Mantık, el-Burhan, İstanbul: Ofset.
• Karagöz, Betül (2016), “Doğu – Batı Ekseninde, Batı’nın Farklılaşan İzdüşümleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 254-267.
• Karagöz Yerdelen, Betül (2015), “İbni Sina: Batı'daki Modern Uygarlığın Doğu'daki Erken Öncüsü”, Leges Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 152-190.
• Karagöz Yerdelen, Betül ve Özkan, Arda (2013), “Toplum, Toplumsal Yapı ve Toplumsallaşma”, Davranış Bilimlerine Giriş, İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Malebranche, N., (1997), Metafizik ve Din Üzerine Görüşmeler, Çev. Akarsu, Bedia, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Meydan Larousse Ansiklopedisi, C. 9, İbni Sinâ maddesi.
• Nimetullah, Halil, (1928), Henri Bergson Şuurunun Bilavasıta Mutaalaları Hakkında, İstanbul: Devlet Matbaası (Osmanlıca).
• O’Leary, De Lacy, (1971), İslâm Düşüncesi ve Tarihteki Yeri, Çev. Yurdaydın, Hüseyin; Kutluay, Yaşar, Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Yayını, C. II.
• Ong, Walter J., (1999), Sözlü ve Yazılı Kültür, Çev. Banon, Sema Postacıoğlu, İstanbul: Metis Yayınları.
• Osmanlıca-Türkçe Sözlük, (1997), Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Paz, Octavio, (2000), “Tarihin Sonu’nda Batı Doğu’ya Dönüyor,” Yüzyılın Sonu- Büyük Düşünürler Çağımızı Yorumluyor, Çev. Dişbudak, Belkıs Çorakçı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayını, No: 411, ss. 137-144.
• Schilling, Kurt, (1971), Toplumsal Düşünce Tarihi, Çev. Önal, Nihal, İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Şahin, Filiz, (1995), İslâm Felsefesinde Mistik Bilginin Yeri, İstanbul
• Tekeli, Sevim; Kâhya, Esin; Dosay, Melek; Demir, Remzi; et all, Bilim Tarihine Giriş, Ankara: Nobel yayını.
• Timuçin, Afşar, (1992), Düşünce Tarihi, İstanbul: BDS Yayınları.
• Tunç, Mustafa Şekip, (1939), Bergson ve “Kudret-i Ruhiye’ye Dair Birkaç Konferans, İstanbul: Matbaa-i Amire (Osmanlıca).
• Upper, Claudia Reid, (1994), “Gazali’nin İnsan Doğası Konusundaki Düşünceleri,” İş Hayatında İslâm, İstanbul: MÜSİAD Araştırma Raporları, No: 9.
• Ülken Hilmi Ziya, İslam Ansiklopedisi, C. 48, İbni Sina Maddeleri.
• Yetkin, Suut Kemal, (1947), Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.