“Erkeklik” ve Toplumsal Cinsiyet: Nitel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 118 - 139, 30.06.2024

Handan Karakaya Semra Özkan

https://doi.org/10.46849/guiibd.1484778

Öz

Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı farklı boyut ve içeriklerle kadın ve erkeklerin hayatında etkili olmaktadır. Kadın ve erkek ‘öteki’ üzerinden tanımlandığından bu durum Connel (2012)’in deyimiyle ortaya bir biyolojik özcülük çıkarmaktadır. Bu süreçte toplumsal cinsiyet, kadın ve erkeği, erkek egemen bir söylemle inşa etmekte ve her ikisinden de farklı rol ve tutumları yerine getirmesini beklemektedir. Bir ötekilik üzerinden tanımlanan kadınlık ve erkeklik durumları, farklı boyut ve derinlikte cinsiyet ayrımcılıkları ortaya çıkarmaktadır. Dolayısıyla kadınlar ve erkekler toplumsal cinsiyet yapılarının toplumdan topluma değişen biçimleri üzerinden cinsiyet ayrımcılıklarını deneyimlemektedirler. Çalışmanın amacı, ataerkil sistemin iktidar aktörleri olarak kabul edilen erkeklerin cinsiyet ayrımcılıklarına dair görüşlerini keşfetmektedir. Nitel araştırma deseniyle tasarlanan çalışmanın verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formları aracılığıyla derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Verilerden elde edilen sonuçlara göre çalışmanın katılımcıları, toplumsal cinsiyet ayrımcılığı kavramını büyük oranda kadınlar üzerinden okumaktadırlar. Ayrıca toplumsal cinsiyet, çalışma katılımcılarının bir kısmına LGBT+ bireyleri hatırlatmaktadır. Çalışmada cinsiyet ayrımcılığına uğradığını ifade eden katılımcıların oranı düşük olmakla birlikte diğer katılımcılar örtülü de olsa cinsiyet ayrımcılığının kendileri üzerinde olan etkilerine ifadelerinde yer vermişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Ayrımcılığı, Erkeklik

Gender Discrimination and Masculinity: A Qualitative Research

Öz

Discrimination based on gender affects the lives of women and men in different dimensions and contexts. Because women and men are defined through the ‘other’, as Connel (2012) puts it, this situation leads to a form of biological essentialism. Gender constructs women and men with a male-dominant discourse and expects both to fulfill different roles and attitudes. The femininity and masculinity, which are defined through an otherness, reveal gender discrimination of different dimensions and depths. Therefore, both women and men experience gender discrimination through forms of gender structures from one society to another. The study aims to explore the views of men, who are considered the power actors of the patriarchal system, on gender discrimination. The study was designed with a qualitative research design, were collected using in-depth interview techniques through semi-structured interview forms The results obtained from the data indicate that the study's participants largely interpret the concept of gender discrimination through women. Furthermore, gender, for some of the study participants, reminds them of LGBT+ individuals. In the study the proportion of participants expressing that they have experienced gender discrimination is low other participants have indirectly mentioned the effects of gender discrimination on themselves.

Anahtar Kelimeler

Sex,, Gender, Gender Discrimination, Masculinity

Kaynakça

• Atay, T. (2004), ““Erkeklik” en çok erkeği ezer!”, Toplum Bilim Dergisi, 101, 11-31.
• Baltacı, A. (2019), “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?”, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (29), 368-388.
• Blackstone, A. M. (2003), Gender Roles and Society, Miller, J. R., Lerner, R. M. and Schiamberg, L. B. (Ed.) Human Ecology: An Encyclopedia of Children, Families, Communities, and Environments içinde, Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 335-338.
• Bülbül, H. (2014), Erkek Kimliğinin Oluşumundaki Faktörler: Emek, İktidar, Arzu, Kuruoğlu, H. ve Aydın, B. (Ed.) Toplumsal Cinsiyet ve Medya içinde, Ankara: Detay Yayın1arı, 1-16.
• Cankurtaran, Ö. & Küçükarslan, K.G. (2021), Toplumsal Cinsiyete Dair Kavramlar, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Edt: Aksu Bora ve Şengül İnce, Hacettepe Üniversitesi.
• Chen, Z. (2017), “Perceptions and Attitudes of Chinese Journalists about Gender Equality: A National Survey”, Global Media and China, 2 (3-4), 211-231.
• Chodorow, J. N. (1994), Femininities, Masculinities, Sexualities: Freud and Beyond, Kentucky: The Universıty Press of Kentucky.
• Cıbıroğlu, Y. (2004), Kadın Saçı: Büyü ve Türban, İstanbul: Payel Yayınları.
• Connell, R. (2000), The Men and The Boys, Australia: Allen & Unwin.
• Connell, R. (2012), “Gender, Health and Theory: Conceptualizing The Issue, in Local and World Perspective”, Social Science & Medicine, 74 (11), 1675-1683.
• Connell, R. W. (1987), Gender and Power: Society, and Sexcualty Politics, Cambridge: Polity Press.
• Connell, R. W. (1998), Toplumsal Cinsiyet ve İktidar (Çev. C. Soydemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Connell, R. W. & Messerschmidt, J. W. (2005), “Hegemonic Masculinity: Rethinking The Concept”, Gender and Society, 19 (6), 829-859.
• Çakır, Ö. (2008), “Türkiye’de Kadının Çalışma Yaşamından Dışlanması”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 25-47.
• Çelik, G. (2016), ““Erkekler (de) ağlar!”: Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Erkeklik İnşası ve Şiddet Döngüsü”, Fe Dergi, 8 (2), 1-12.
• Dökmen, Z. Y. (2010), Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dural, B. (2012), “Antonio Gramsci ve Hegemonya”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (39), 309-321.
• Erol, D. D. (2014), Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye Yazılı Basınında Şiddet Haberleri ve Haber Fotoğrafları, Kuruoğlu, H., Aydın, B. (Ed.) Toplumsal Cinsiyet ve Medya içinde, Ankara: Detay Yayıncılık, 31-67.
• Günay, G., & Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 153(153).
• Güdekli, A. (2016), Küresel Erkek(lik) ve Medya, Konya: Literatürk Academia Yayıncılık.
• Goldberg, H. (2000), The hazards of being male: Surviving the myth of masculine privilege, Wellness Institute, Inc..
• https://istatistik.yok.gov.tr/ erişim tarihi: 27.03.2023.
• İlkkaracan, P. (2015), Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, İlkkaracan, P. (Der.) Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 11-33.
• Kahraman, L., Kahraman, A. B., Ozansoy, N., Akıllı, H., Kekillioğlu, A. & Özcan, A. (2014), “Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Algısı Araştırması”, Turkish Studies, 9 (2), 811-831.
• Kanter, R. M. (1977), Men and Women of the Corporation, New York: Basic Books.
• Kepekçi, E.(2012), “Hegemonık Erkeklik Eleştirisi ve Feminizm Birlikteliği Mümkün mü?”, Kadın Araştırmaları Dergisi, (2)11:59-86.
• Koçak, A. & Arun, Ö. (2006), “İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu”, Selçuk İletişim Dergisi, 4 (3), 21-28.
• MacKinnon, A. C. (2020), Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru (Çev. T. Yöney-S. Yücesoy), İstanbul: Metis Yayıncılık.
• McVittie, C., Hepworth, J. & Goodall, K. (2017), Masculinities and health: Whose identities, whose constructions?, Sanchez-Lopez, M. P. and Liminana-Gras, R. M. (Der.) Psychology of Gender and Health içinde, Cambridge: Academic Press, 119-141.
• Merriam, S. B. (2018), Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama için Bir Rehber (Çev. Prof. Dr. S. Turan), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Messerschmidt, J. W. (2018), Hegemonic Masculinity: Formulation, Reformulation, and Amplification, New York: Rowman & Lıttlefıeld Lanham- Boulder.
• Metin, O. & Ünal, Ş. (2022), “İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi AÜSBD, (Özel Sayı 2), 273-294.
• Oakley, A. (1985), Sex, Gender and Society: Towards A New Society, England: Gower/Maurice Temple Smith.
• Özbay, C. & Baliç, İ. (2004), “Erkekliğin Ev Halleri”, Toplum ve Bilim Dergisi, 101, 89-103.
• Özbay, C. (2019), “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak”, Doğu Batı Dergisi, 63,183-201.
• Patton, M. Q. (2018), Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Çev. M. Bütün-S. B. Demir), 2. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Prentice, D. A. & Carranza, E. (2002), “What Women And Men Should Be, Shouldn’t Be, Are Allowed to Be, and Don’t Have To Be: The Contents of Prescriptive Gender Stereotypes”, Psychology of Women Quarterly, 26 (4), 269–281.
• Jewkes, R., Morrell, R., Hearn, J., Lundqvist, E., Blackbeard, D., Lindegger, G., Quayle, M., Sikweyiya, Y. & Gottzén, L. (2015), “Hegemonic Masculinity: Combining Theory and Practice in Gender Interventions”, Culture, Health & Sexuality, 17 (2), 112-127.
• Sakallı Uğurlu N., Türkoğlu B. & Kuzlak, A. (2018), “How Are Women and Men Perceived? Structure of Gender Stereotypes in Contemporary Turkey”, Nesne Psikoloji Dergisi, 6 (13), 309-336.
• Şimşek, A. ve Öner, R. V. (2015), “Türkiye’de hegemonik erkeklik: medyada ve hukukta izler, dönüşümler ve olasılıklar”, Global Media Journal -TR Edition, 6 (11), 447-477.
• Tashakkori, A. & Creswell, J. W. (2007), “The New Era of Mixed Methods”, Journal of Mixed Methods Research, 1 (1), 3-7.
• Taylor, B. (2005), Responding to Men in Crisis: Masculinities, Distress and The Postmodern Political Lanscape, London and New York: Routledge.
• Tekke, A., & Yıldız, S. (2020). Türk Toplumundaki Erkeklik Yüklerinin Lisansüstü Tezler Üzerinden Analizi. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (6), 131-153.
• Tekin, H. H. (2006) “Nitel Araştırma Yönteminin Bir Veri Toplama Tekniği Olarak Derinlemesine Görüşme”, İstanbul University Journal of Sociology, 3 (13), 101-116.
• Thompson, D. (1989) “The “Sex/Gender” Distinction: A Reconsideration”, Australian Feminist Studies, 4, 23-31.
• Uçan, G. (2014), Postmodern Erkek(lik), Kuruoğlu, H. ve Aydın, B. (Ed.) Toplumsal Cinsiyet ve Medya içinde, Ankara: Delta Yayınları, 17-30.
• Uçan, G. (2016), “Toplumsal Cinsiyetin Öteki Yüzü-Erkek: Türk Erkeklerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”, The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (47), 289-289.
• Vatandaş, C. (2007), “Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı”, Istanbul Journal of Sociological Studies, 35, 29-56.
• Yaraman, A. (2020), Cinsiyetçi İkiyüzlülük, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yaşar, M. R. (2013), Kadınların Yoksulluğu Kimsesiz Kadınlar Kastı, Aytaç, Ö. ve İlhan, S. (Ed.) Kentsel Yoksulluğu Yeniden Düşünmek içinde, İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 221-276.
• Zastrow, C. (2016), Sosyal Hizmete Giriş, Ankara: Nika Yayınevi.
• Zeyneloğlu, S. & Terzioğlu, F. (2011), “Development and Psychometric Properties Gender Roles Attitude Scale, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 409-420.