Reading The Figure of The Public Architect In The Republican Era Through Mithat Yenen's Urban Planning Practice

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 4, 573 - 587, 29.12.2024

Ayşe Bilge Keçebaş

Öz

During the Ottoman and Republican periods, public buildings were symbols of legitimacy and strength of the state. The actors behind this production which control over by the state were public architects. Kemaleddin the Architect was one of the prominent figures among public architects at the beginning of the 20th century. In the early periods of the Republican era, urban planning and building the environment become essential and instrumental to modernize the public. German-speaking architects such as Holzmeister, Wagner, Egli, Jansen, Oelsner, and Reuter constitute the first group of public architects of the Republican Era. They were tasked with the construction of modern public buildings and cities. Another group of public architects such as Kemali Söylemezoğlu, Orhan Alsaç, Sedad Hakkı Eldem, Mithat Yenen, and Arif Hikmet Holtay contributed to public projects and legislative regulations about building environment under institutions such as the State Planning Organization, Ministry of Public Works, Ministry of Development and Housing. Mithat Yenen, as one of the public architects contributing to urban planning, played a significant role. By the mid-1940s, public architects become the creators of regulations and organizations of building and city planning. They become figures who are both close to bureaucracy and management and capable of guiding technical processes due to their professional background.

Anahtar Kelimeler

Mithat Yenen, Modernization, City Planning, Bureaucracy in arcihtecture

Kaynakça

• [1] Tanyeli, U., “Mimar müellifin icadı, mesleğin fethi, ulusun inşası”, Toplumsal Tarih, 189: 70, (2009).
• [2] Bozdoğan, S., Modernism and Nation Building: Turkish Architectural Culture in the Early Republic, University of Washington Press, Washington, (2001).
• [3] Yenen, M., “Türkiye'de Şehir Plancılığı Anlayışına Göre İlk Çalışmalar ve Ankara”, Kentleşen Ankara Anılar - Söyleşi: 1, Kent Kooperatifleri Yayınları, Ankara, 14-15, (1979).
• [4] Akın, G., “Yeni Osmanlı mimarlığı, başkent Ankara'nın kuruluşundaki kısa deneyimi ve romantizm çağrışımları", Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933, A. Cengizkan & M. Cengizkan (ed), Koç Üniv Yay., pp. 51-78, (2019).
• [5] Tekeli, İ & İlkin, S., Mimar Kemalettin’in Yazdıkları, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları, Ankara, (1997).
• [6] Mimar Kemaleddin Bey (1870- 1927), Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mimar-kemaleddin-bey-1870-1927/, (2021).
• [7] Nicolai, B., Modern ve Sürgün Almanca Konuşulan Ülkelerin Mimarları Türkiye’de (1925-1955), TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara, (2011).
• [8] Tümer, G., Cumhuriyet Dönemi’nde Yabancı Mimarlar Sorunu, Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları, İzmir, (1998).
• [9] Persönliche Verhalnisse des Kandidaten. Universitæt Stuttgart Archive. (1935).
• [10] Egli’s reference letter for Mithat Yenen, Oğuz Yenen Personal Archive, (1932).
• [11] Mithat Yenen’s self-resume, Oğuz Yenen Personal Archive, (no-date).
• [12] Tekeli, İ., Türkiye'nin Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara, (2011).
• [13] Yenen, M., “Şehirlerimizin imar planlarının tanzimine doğru”, Belediyeler Dergisi, 44: 24-58, (1939).
• [14] Arif, B., “Türk mimarisi ve beynelmilel mimarlık vasıfları”, Mimar, 11-12: 365-366, (1931).
• [15] Sayar, Z., “Yerli ve yabancı mimar”, Arkitekt, 86: 65, (1938).
• [16] Yenen, M., “Belediyelerimizin teknik eleman ihtiyacı”, İller ve Belediyeler Dergisi, 99: 139-140, (1954).
• [17] Letters of İsmet-Mithat Yenen, Nezihe Çakıroğlu Archive, Trancription: Funda Soysal, (1928).
• [18] Tekeli, İ., İstanbul'un Planlanmasının ve Gelişmesinin Öyküsü, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara, (2013).
• [19] Küreğibüyük, Z. İ., Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı Bağlamında Arif Hikmet Holtay, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, (2011).
• [20] BCA/Bakanlıklararası Daire Başkanlığı/134 - 35 – 16.
• [21] Alsaç, Ü., Bir Türk Mimarının Anıları, Yaşamı, Etkinlikleri Orhan Alsaç, YEM Yayınları, İstanbul, (2003).
• [22] Yenen, M., “Şehirlerimizin imar davası”, Belediyeler Dergisi, 66: 18, (1941).
• [23] Yenen, M., “Dahiliye Vekaleti Belediyeler İmar Heyeti Fen şefliğinde yapılan Çubuk kasabası imar planı raporu hülasası”, Belediyeler Dergisi, 35: 32-39, (1938).
• [24] Yenen, M. “Simav kasabası müstakbel imar planı”, Mimarlık Dergisi, 2: 19-23, (1944).
• [25] URL1: https://emekbahceli.blogspot.com/2016/03/bahcevler-yapi-kooperatifi.html
• [26] Jansen, H., Ankara İmar Planı. (çev. Mithat Yenen), Aleaddin Kıral Basımevi, İstanbul, (1937).
• [27] Akcan, E. Çeviride Modern Olan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, (2006).
• [28] İller Bankası, Kuruluşundan Bugüne Kadar İller Bankası 1945-1973, İller Bankası Genel Müdürlüğü. Ankara, (1973).
• [29] Tahan V. & Uluçay, A. & Yoğurtçuoğlu, T., Kuruluşundan Bugüne İller Bankası 1933-1993, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Ankara, (1993).
• [30] Belediye Yapı ve Yollar Kanunu, T. C. Resmî Gazete, 2290, (1933).
• [31] Bilsel, C., “Türkiye’de şehircilik yarışmalarının ilk otuz yılı (1927-1957): Cumhuriyet’in kent inşasında uluslararası deneyim”, Planlama, 3-4: 29-46, (2010).
• [32] Keçebaş, A. B., “Şehir Planlamanın Kurumsallaşmasında Bir Kamu Mimarı: Mithat Yenen (1908-1987)”, Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, (2023).
• [33] Anonim, “İzmir gezisi”, Mimarlık, 5-6: 29, (1950).
• [34] Anonim, “İzmir şehri imar planı”, Arkitekt, 249-250-251-252: 144-146, (1952).
• [35] Anonim, “İzmir şehri milletlerarası imar planı müsabakası jüri raporu”, Mimarlık Dergisi, 1-2: 2, (1952).
• [36] Özışık, T., “Şehir ve kasabalarımızın imar planları”, Mimarlık, 36: 9, 42, (1946).
• [37] Yenen, M., “Şehir ve kasabalarımızın imarında gözetilmesi lazımgelen esaslar ve eski kasabalarımızda karakteristik noktalar”, Mimarlık, 5: 9-16, (1944).
• [38] Bayındırlık Bakanlığı, Birinci Türk Yapı Kongresine Sunulan Raporlar, Bayındırlık Bakanlığı Neşriyatı, Ankara, (1946).
• [39] Anonim, “Birinci Türk Yapı Kongresi”, Arkitekt, 193-194: 50.
• [40] Vidinlioğlu, N., “Mithat Yenen’den notlar”, Arredamento. 7-8: 112, (1995). [41] İmar Kanunu, T.C. Resmî Gazete. 9359: 15111, (1956).
• [42] Aru, K.A., “O bir yol göstericiydi”, Arredamento. 7-8: 109, (1995).
• [43] Geray, C., “Yeni İmar Kanunu’nun bazı özellikleri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 11 (4): 135-150, (1956).
• [44] Kıral, Ö. H., “Şehir planlama yarışmaları ve genç şehir plancıları: 1928-1973”, Planlama, 50: 125-139, (2010).
• [45] Anonim, “İmar ve İskan Bakanlığı merkez kuruluş şeması”, İmar ve İskan Bakanlığı Aylık Bülteni, 1: 4-5, (1961).
• [46] Anonim, “Ayın olayları”, İller ve Belediyeler, 168: 412, (1959).
• [47] Anonim, “Yeni İmar Talimatnamesi tatbike konuyor”, İller ve Belediyeler, 168: 412, (1959).
• [48] Tayinler, T.C. Resmî Gazete, 10716: 3161, (1961).