Türk Müziği Telli Çalgılarının Akustik Analizlerinde Kullanılan Yöntemler

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 23 - 35, 25.06.2017

Emir Değirmenli

Öz

Bu çalışmada, telli çalgılarının akustik özelliklerinin araştırılması amacıyla kullanılan titreşim ve ses analiz yöntemleri incelenmiştir. Bu analizlerden, ses yayınım ve uzun süreli ortalama

spektrum ölçümleri, Türk müziği çalgılarından ud, tanbur ve kanun üzerinde uygulanmıştır. Çalgı icra edilmeden (çalınmadan) yapılabilen ve darbe testine dayanan ses yayınım analizi ile yedi farklı udun, tanbur ve kanunun rezonans bölgeleri tespit edilmiştir. Ayrıca kromatik bir şekilde icra edilen çalgılardan elde edilen seslerin uzun süreli ortalama spektrumları ölçülerek, iki analiz yönteminin sonuçları karşılaştırılmıştır. Deney sonuçlarından elde edilen grafiklere, işitme sistemimizin çalışma prensibinin hesaba katılması ve istatistiksel analiz uygulanabilmesi amacıyla 1/3 oktav bant düzeltmesi yapılmıştır. Farklı tür çalgılar üzerinde test edilen her iki analiz yönteminin, çalgıların ses karakterini belirlemede önemli bir yere sahip olduğu

görülmüştür. Ayrıca aynı tür çalgı üzerinde yapılan benzerlik araştırmasında, her çalgı için iki yöntemden elde edilen eğrilerin korelasyon katsayıları hesaplanmış, bunların frekans aralığına

bağlı olarak 0.76-0.92 aralığında değiştiği, yani yüksek oranda benzerlik olduğu görülmüştür. Böylece icracının deney sürecini etkileme ihtimalini ortadan kaldıran ve aynı zamanda icra

sonuçları ile uyumlu olan ses yayınım analizinin, çalgının ses karakterini belirlemede objektif bir ölçüm yöntemi olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Telli çalgılar, Rezonans, Modal analiz, Titreşim analizi, Akustik analiz

Destekleyen Kurum

Gazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

60/2015-01

Teşekkür

Bu çalışma, Gazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından, “60/2015-01: Türk Müziği Telli Çalgılarının Titreşim ve Akustik Analizleri” projesi kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Schleske, M., “Empirical Tools in Contemporary Violin Making: Part I. Analysis of Design, Material, Varnish, and Normal Modes”, Catgut Acoustical Society Journal, Vol. 4, No. 5 (Series II), 50-64, 2002.
• Curtin J., “Measuring Violin Sound Radition Using am Impact Hammer”, Violin Society Of America, Vol XXII, No 1.,186-209, 2009.
• Mansour H. and Scavone G.P., “A Comparison of Vibration analysis Techniques Applied to the Persian Setar”, the Acoustics 2012 Nantes Conference, France, 1737-1741, 2012.
• Morset L.H., “A Low-Cost Pc-Based Tool for violin Acoustics Measurements”, Catgut Acoustical Society Journal, Vol. 4, No. 4 (Series II), 2001.
• Elwali W., Satakopan H. ve Shauche V., “Modal Parameter Estimation Using Acoustical Modal Analysis”, Society for Experimental Mechanics, Vol XXVIII, 2010.
• Perry I., “Sound Radiation Measuremets on Guitars and Other Stringed Musical Instruments”, Doctoral Thesis, Cardiff University, 2014.
• Czajkowska M., “Subjective Assessment of Classical Guitars’Tonal Quality in Relation to Spectral Analysis”, European Acoustics Association, Krakow, 2014
• Rossing D. (1988), Sound Radiation from Guitar, Amerikan Lutherie, 16.
• Jahnson E.V., “A Comparison of Acoustical Measurements and Hologram Interferometry Measurements of The Vibrations of a Guitar Top Plate”, STL-QPSR Journal, Volume 10, No 2-3, 36- 41, 1969.
• Caldersmith G.W. and Jansson E.V., “Frequency Response and Played Tones of Guitars, STL-QPSR Journal, Volum 21, No 4,50-61, 1980.
• Sali S., Kopac J., “Measuring a frequency Response of a Guitar”, University of Ljubljana, Slovenia
• Schleske, M., “Empirical Tools in Contemporary Violin Making: Part II. Psychoacoustic Analysis and Use of Acoustical Tools”, Catgut Acoustical Society Journal, Volume 4, No 6 (Series II), 43-61, 2002.
• Tronchin L., “Modal Analysis and Intensity of Acoustic Radiation of the Kettledrum”, Acoustical Society of America, 117 (2),926-933, 2005.
• Carrou J., Gautier F., Dauchez N. “Acoustic Radiation of the Concert Harp in the low Frequency Range”, 12th International Congress on Sound and Vibration, Lisbon, 11-14 July 2005.
• Erkut, C., Tolonen, T., Karjalainen M. and Valimaki, “Acoustical analysis of tanbur a Turkish longnecked lute”, The 6th International Congress on Sound and Vibration, Copenhagen, Denmark, 1999.
• Taçoğlu, A.,“Tanburda kullanılan ses tablalarında rezonans özelliklerinin incelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,1997
• Değirmenli, E., “Telli çalgılardaki ses tablası titreşimlerinin Tını Üzerindeki Etkileri – Ud Örneği”, VI. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu,139-153, Kütahya, 28-30 Mayıs 2015.
• Elie B., François Gautier and Bertrang D., “Analysis of Bridge Mobility of Violins”, Stockholm Music Acoustics Conference, Sweden, 54-59, 2013.
• Paiva G., Ablitzer F., Gautier F., Secail-Geraud M. ve Santos J.M.C. (2016), “Measuring the Mobility Matrix at the Bridge of Stringed Instruments by the Wire Breaking Method”, CFA 2016 Wishno, Le Mans, 383-389, 2016.
• Freour V., Mansour H., Saitis C. and Scavone G. (2014), “Evaluation and Classification of Stell String Guitars Using Bridge Admittances”, ISMA 2014, Le Mans, France,317-321, 2014.
• Woodhouse J., Langley R.S. “Interpreting The Input Admittance of Violins and Guitars”, Acta Acustica United with Acustica, Vol 98, 611-628, 2012.
• Elie B., François Gautier and Bertrang D. “Analysis of Bridge Admittance of Plucked String Instruments in The High Frequency Range”, Forum Acusticum, Denmark, 2011.
• Richardson, B. (2010, September), “Mode studies of plucked stringed instruments: Application of holographic”, Second Vienna Talk, University of Music and Performing Arts, Vienna, Austria, 129- 132, 19-21 September 2010.
• Jovicic J. and O., “The Effect of Bracing on Guitar Resoanace”, The Big Red Book of American Lutherie, Volume 1, 402, 1987.
• Bakarezos, M.,Gymnopoulos, S., Brezas, S., Orfanos, Y., Maravelakis, E., Papadopoulos, C. I., Tatarakis, M.,Antoniadis A., and Papadogiannis N. A. “Vibration Analysis of The Top Plates of Traditional Greek String Musical Instrument”, Thirteenth International Congress on Sound and Vibration, Vienna, Austria. 2-6 July 2006.
• Değirmenli, E., “Akustik Ölçüm Teknikleri Kullanılarak Üretilen Ud Ses Tablasının Titreşim Özelliklerinin Kontrolü Üzerine Yeni Bir Yöntem Önerisi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 2014
• Rossing, T. D. (Editor), “Springer Handbook of Acoustis”, Springer Science+Business Media LLC, New York, 2010.
• Kammler D. W., “A First Course in Fourier Analysis”, Prentice-Hall, USA, 2000.