Türk Hukukunda Anonim Şirketlere Hâkim Olan Temel İlkeler

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 18, 12 - 27, 30.12.2019

Mustafa Yavuz

Öz

Anonim şirketler, küçük ve atıl sermayenin ekonomiye kazandırılması ve serbest rekabete dayanan modern iktisadi düzenin oluşturulmasında önemli bir role ve etkiye sahiptir. Birçok ekonomik ve sosyal fonksiyonu bulunan anonim şirketlerle ilgili temel düzenlemeler, esas itibariyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda yer almaktadır. Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2019 Eylül ayı itibariyle ülkemizde 134.699 anonim şirket faaliyet göstermektedir. Anonim şirketlerin dünya sahnesinde yer aldığı yaklaşık 500 yıl içinde, bu şirketlerin kuruluşu, faaliyetleri, sermaye yapılarının muhafazası, ortakların ve alacaklıların hak ve menfaatlerin korunması gibi hususlarda öğretide bazı ilkeler benimsenmiştir. Tarihi gelişmeler, globalleşme ve hukuki gereksinimler çerçevesinde söz konusu ilkelerin birçoğu zaman içinde kanunlaşmıştır. İşte bu çalışmada, Türk hukukunda anonim şirketlere hâkim olan temel ilkeler detaylı olarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anonim şirket, hâkim ilkeler, çoğunluk ilkesi, sınırlı sorumluluk ilkesi, eşitlik ilkesi, kurumsal yönetim ilkesi

The Fundamental Principles That Dominate Joint Stock Companies in Turkish Law

Öz

Joint-stock companies have an important role and effect in bringing the small and idle capital into the economy and in the establishment of modern economic system based on free competition. The basic regulations on joint stock companies which have many economic and social functions are included in the Turkish Commercial Code No. 6102. According to the Ministry of Commerce data, there are 134,699 joint-stock companies operating in Turkey as of
September 2019. Some principles have been adopted in teaching about the establishment, activities, preservation of capital structures, protection of rights and interests of shareholders and creditors of joint stock companies on the world stage approximately 500 years of these companies. Within the framework of historical developments, globalization and legal requirements, many of these principles have been enacted over time. Here, in this study, the fundamental principles that dominate joint stock companies in Turkish law have been evaluated in all respects.

Anahtar Kelimeler

Joint stock companies, fundamental principles, majority principle, limited liability principle, equality principle, corporate governance principle

Kaynakça

• Bakanlar Kurulu (26/05/2018). 2018/11597 sayılı Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı. Ankara: Resmi Gazete (30432 sayılı).
• Bakanlar Kurulu (23/01/2013). 2012/4213 sayılı Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı. Ankara: Resmi Gazete (28537 sayılı).
• Bilgeç, H. (2017). Anonim Şirketlerde Oy Hakkında İmtiyaz, Ankara, Turhan Yayınları.
• Bilgili, F., Demirkapı, E. (2013), Şirketler Hukuku, Bursa, Dora Yayınları.
• Can, M. (1998). Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarında Oluşan Güç Boşluğu ve Giderilmesi Yollarından Proxy Sistemi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çamoğlu, E. (1969). Limited Ortağın Sınırlı Sorumluluğu Karşısında Şirket Alacaklılarının Aktif Korunması, İstanbul.
• Doğrusöz, A. B. (2004). “Anonim ve Limited Şirket Ortaklarının Şirket Borçlarından Sorumluluğu”, Yaklaşım, Temmuz 2004, S.139.
• Dumlupınar, T. (2010). Anonim Şirketlerde Esas Sermayenin Korunması ve Yönetim Kurulunun Şirket Esas Sermayesinin Azalmasından Doğan Sorumluluğu, Isparta, Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Eminoğlu, C. (2015), “Anonim Şirket Pay Sahipleri Açısından Eşit Şartlarda Eşit İşlem İlkesi”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, S.1, 79-88.
• İmregün, O. (1989), Anonim Ortaklıklar, İstanbul, Eskin Matbaası.
• Karahan, S. (2012). “Anonim Şirkete Borçlanma Yasağı ve 6335 Sayılı Kanun ile Getirilen Değişikliğin Sonuçları”, Yaklaşım, Kasım 2012, S.239, 258-262.
• Karasu, R. (2013). “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Anonim Şirketlerde Kurumsal Yönetim ile İlgili Getirilen Yenilikler”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:4 Sayı:2, 33-60.
• Karasu, R. (2012), “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt:18, Sayı:2, (Özel Sayı), 311-332.
• Özkorkut, K. (2018), Ticaret Hukuku, İstanbul, Sermaye Piyasası Lisanslama ve Sicil ve Eğitim Kuruluşu.
• Pamukçu, F. (2011), “Finansal Raporlama ile Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflıkta Kurumsal Yönetimin Önemi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, C.XVII, Sayı 2, 133-148.
• Reisoğlu, S. (2011). “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Anonim Şirketlerle İlgili Başlıca Yeni ve Farklı Düzenlemeleri”, Bankacılar Dergisi, Sayı: 79, 104-143.
• Poroy, R., Tekinalp, Ü. ve Çamoğlu, E. (2014), Ortaklıklar Hukuku I, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Poroy, R., Tekinalp, Ü. ve Çamoğlu, E. (2017), Ortaklıklar Hukuku II, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Pulaşlı, H. (2013), Şirketler Hukuku Genel Esaslar, İstanbul, Adalet Yayınevi.
• Sermaye Piyasası Kurulu (03/01/2014). Kurumsal Yönetim Tebliği (II-17.1). Ankara: Resmi Gazete (28871 sayılı).
• T.C. Mülga Yasalar (09/07/1956). 6762 sayılı mülga Türk Ticaret Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (9353 sayılı).
• T.C. Yasalar (28/07/1953). 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun. Ankara: Resmi Gazete (8469 sayılı).
• T.C. Yasalar (13/06/1989). 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (20194 sayılı).
• T.C. Yasalar (14/02/2011). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (27846 sayılı).
• T.C. Yasalar (30/06/2012). 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara: Resmi Gazete (28339 sayılı).
• T.C. Yasalar (30/12/2012). 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (28513 sayılı).
• Tekil F. (2014), Anonim Şirketler Hukuku, İstanbul, Alkım Yayınları.
• Tekinalp, Ü. (1979). Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeleri (Kamuyu Aydınlatma İlkesiyle), İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Tekinalp, Ü. (2013), Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, Ankara, Vedat Kitapçılık.
• Ticaret Bakanlığı, 2019 Yılı Eylül Ayı Veri Bülteni, Ankara.
• Ticaret Bakanlığı (28/08/2012). Ticaret Şirketlerinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik. Ankara: Resmi Gazete (28395 sayılı).
• Ticaret Bakanlığı (15/11/2012). Anonim ve Limited Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne Tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ. Ankara: Resmi Gazete (28468 sayılı).
• Ticaret Bakanlığı (28/11/2012). Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik. Ankara: Resmi Gazete (28481 sayılı).
• Ticaret Bakanlığı (31/05/2013). Sermaye Şirketlerinin Açacakları İnternet Sitelerine Dair Yönetmelik. Ankara: Resmi Gazete (28663 sayılı).
• Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Adalet Komisyonu Raporu, Esas No:1/324, S.Sayısı:96.
• Yağmur, S. (2018). Anonim Şirketlerde Eşit İşlem İlkesi, İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Yavuz, M. (2014), “Anonim Şirketlerde Sermayenin Korunması İlkesi”, Vergi Raporu Dergisi, Eylül 2014.
• Yavuz, M. (2014). “Anonim Şirketlerde Çoğunluk İlkesi”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Ocak 2014, S.121.
• Yavuz, M. (2013), Anonim Şirketin Özel ve Kamu Borçlarından Dolayı Pay Sahiplerinin Sorumsuzluğu, Vergi Raporu, Kasım 2013.