KURUMSAL BOYUTUYLA KALKINMA VE BÜYÜMENİN İSLAM EKONOMİSİNDEKİ YANSIMALARI

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 19, 49 - 63, 30.03.2020

Uğur Karakaya

Öz

Kurumlar iktisadi ve toplumsal yapının temelini oluşturmakta, iktisadi davranışları önemli ölçüde kurumsal yapılar şekillendirmektedir. Kurumsal yapılardaki farklılıklar ülkelerin gelişmiş ve azgelişmiş olarak sınıflandırılmalarını sağlarken, gelişmiş ülkeler arasındaki gelişmişlik düzeyi farklarının da anlaşılmasını sağlamaktadır. Kurumsal yapının kalkınma ve büyüme üzerindeki etkilerinin belirlenmesi ise hem az gelişmişlik sorununun altında yatan nedenlerin daha iyi aydınlatılmasına yardımcı olmakta hem de az gelişmişlik sorununa ilişkin alternatif çözüm yollarının ortaya çıkarılmasını sağlamaktadır.
İslam’la şekillenen kurumsal yapı toplumların manevi ve maddi gelişimi amaçlamış, iktisadi anlamda kalkınmayı ve büyümeyi teşvik etmiştir. İslam çeşitli yaptırımlarla mülkiyet haklarını koruma altına almış, toplumsal hayatın kolaylaştırılmasını tavsiye ederek işlem maliyetlerinin düşürülmesini teşvik etmiş, gaspı, yolsuzluğu başkasının mülküne tecavüzü yasaklamıştır. İslam’ın inanç sistemi toplumsal hayata getirdiği kurallarla birlikte incelendiğinde, İslami değer ve yaşam biçimiyle şekillenen İslami kurumsal yapının ekonomik ve sosyal gelişimi, kalkınma ve büyümeyi desteklediği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, Büyüme, Kurumsal İktisat, İslam İktisadı

Kaynakça

• 1. Adams, J., (1993) “Institutions and Economic Development: Structure, Process, and Incentive”, Tool, M. R. (Ed.) Institutional Economics: Theory, Method, Policy içinde, Massachusetts: Kluwer Academic Publishers, pp. 245-269.
• 2. Besley Timothy, Ghatak Maitreesh (2010), ‘’Property Rights and Economic Development’’ Rodrik Dani, Rosenzweig Mark (der.), Handbook of Development Economics, Vol. 5, Publised by Elsevier , The Netherlands: North-Holland, pp. 4525-4595. http://personal.lse.ac.uk/ghatak/handbook.pdf (Erişim: 12 Kasım 2017)
• 3. Biber Emre (2010), ‘‘İktisadi Büyümede Kurumsal Faktörler ve Kurumsal Değişim’’, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 19, Celal-Abad ss. 1-24 http://www.akademikbakis.org/eskisite/19/05.pdf (Erişim: 14-02-2018)
• 4. Buhari, Müslim (http://www.16000hadisiserif.com sitesindeki hadislerden yararlanılmıştır.)
• 5. Chang Ha-Joon (2001),''Intellectual Property Rights and Economic Development-Historical Lessons and Emerging Issues'', Journal of Human Develepement, Volum:2, No: 2, pp. 287-309 http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/14649880120067293 (Erişim: 12-12 2017).
• 6. Çetin Tamer, ‘‘Yeni Kurumsal İktisat’’ Sosyoloji Konferansları No: 45 (2012-1), ss. 43-73 http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusoskon/article/view/ 1023018512/1023017733 (Erişim: 9-03-2018) 7. Demir Fahri, İslâm Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Dağılımı, 1986, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.: Ankara, s. 127
• 8. Demir Ömer (1996), Kurumcu İktisat, Ankara: Vadi Yayınları 9. Demircan Ali Rıza, İslâm ve Demokrasi, http://www.alirizademircan.net/islam-ve-demokrasi-5-253h.html (Erişim: 19-03-2018) 10. Demzets H. (1967), ‘‘Toward a Theory of Property Rights’’, American Economic Review, Volume: 57, No: 2, pp. 347-359
• 11. Dinçer Oğuzhan (2007), '' The Effect of Property Rights on Economic performance'' Applied Economics, Volume: 39, Issue:7, pp. 825-837
• 12. Dursun İbrahim (2005), ‘‘Ekonomik Özgürlükler ve Kalkınma’’, M. Kar ve S. Taban (Der.), İktisadi Kalkınmada Sosyal, Siyasal ve Kültürel Faktörlerin Rolü, Ekin Kitabevi, Bursa, ss. 171-198
• 13. Dülgeroğlu, Ercan (1983), Kalkınma Ekonomisi ve Problemleri, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bil. Fak. Yayını, Bursa
• 14. Eren İsmail (2012), ‘‘Girişimcilik ve Din: Temel Kaynakları Çerçevesinde İslam’ın Girişimciliğe Bakışına Yönelik Bir Değerlendirme’’, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Cilt:7, No: 1, ss. 49-68
• 15. Flammang, Robert A. "Economıc Growth and Economıc Development: Counterports Or Competitors?" Economıc Development and Cultural Change, Vol. 28, No: 1, pp.47-61
• 16. Gökalp M. Faysal, Baldemir Ercan (2006), ‘‘Kurumsal Yapı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi’’ Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, ss. 212-226
• 17. Han Ergül, Türkiye Ekonomisi, Menteş Kitabevi, İstanbul, 1968
• 18. Hodgson Geoffrey, (1998), “The Approach of Institutional Economics,” Journal of Economic Literature, vol. 36, Issue:1, s.166-192 https://www.colorado.edu/ibs/es/alston/econ4504/readings/ Institutions%20as%20the%20Fundamental%20Cause%20of%20Long-Run%20Growth.pdf (Erişim: 29-02-2018
• 19. Kantarcı Hasan Bülent, Karakaya Uğur, ‘‘The Relationship between Democracy, Freedom and Economic Developpement’’ International Journal of Social, Education, Economics and Management Engineering, 2015, Volume: 9, No:6 (Yayın No: 1831831
• 20. Karhan G. & Çayın M. (2019). Mülkiyet haklarının ekonomik büyüme üzerindeki rolü: ampirik bir uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 246-253
• 21. Klein, P. A., (1977), “An Institutionalist View of Development Economics”, Journal of Economic, Issues: 11 (4), ss. 785-807.
• 22. Kubar Yeşim, (2016), Az Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Kalkınma Göstergeleri İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Bir Panel Veri Analizi (1995-2010), Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 4, ss.65-99
• 23. Kur’an-ı Kerim, (www. kuranmeali.org sitesindeki meallerden yararlanılmıştır.)
• 24. Kuznets, S., (1968), Toward a Theory of Economic Growth, New York: W.W. Norton Company
• 25. Leblang David A. (1996), ‘’Property Rights, Democracy and Economic Growth’’, Political Research Quarterly, Vol 49, Issue 1, pp. 5-26
• 26. Lewer Joshua J. Saenz, Mariana Saen, ‘’Property Rıghts And Economıc Growth: Panel Data Evıdence’’ Journal of Southwestern Economic Review, 2005, No: 32, West Texas University, pp. 157-166
• 27. Manisalı Erol, Gelişme Ekonomisi, İ.Ü.İF.Yay. No: 418, İstanbul, 1978
• 28. Mıhçı Hakan (2005), “Kurumsal Yapı ve Kalkınma” (“Institutional Structure and Development” in Turkish), İktisadi Kalkınmada Sosyal, Kültürel ve Siyasal Faktörlerin Rolü (The Role of Social, Cultural and Political Factors in Economic Development),Muhsin Kar and Sami Taban (eds.) Bursa: Ekin Kitabevi, pp. 53-88
• 29. Müslim, Ebû’l-Husayn Müslim b. Haccâc(ö.261/875). Sahîh-i Müslim. Mısır, 1374
• 30. Nabli Moustapha K., Nugent, Jeffrey B. (1989), “The New Institutional Economics and its Applicability to Development”, World Development, 17 (9), ss. 1333-1347.
• 31. Nee Victor (2003) ‘’The New Institutionalism in Economics and Sociology’’, CSES Working Paper Series, No:4 http://www.economyandsociety.org/wp-content/uploads/2013/08/wp4_nee_03.pdf (Erişim: 12 Aralık 2017)
• 32. North Douglas (1989) “Institutions and Economic Growth: An Historical Introduction”, World Development, Volume: 17, Issue: 9, ss. 1319-1332. https://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/0305750X89900752, (Erişim: 5-03-2018)
• 33. Notrh Douglass C., (2002), Kurumlar, Kurumsal Değişim ve Ekonomik Performans, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları
• 34. Oğuz Fuat (2003) Mülkiyet Hakları, Roma yayınları Ankara
• 35. Özveren, Eyüp, (2005) Kurumsalcı İktisat, Ankara: İmge Yayınları
• 36. Parkin M., (2003), Economics, Sixth Edition, New York: Pearson Education, Addison Wesley World Student Series
• 37. Rees R. (1993), Théories économiques des privatisations: Exemple de la Grande- Bretagne, Vincent Wright (Ed.), Les Privatisations en Europe, Programmes et Problèmes Mayenne: Acte Sud, pp. 51-72
• 38. Rodrik Dani, Subramanian Arvind (2003), ”The Primacy of Institutions (and what this does and does not mean)”, Finance and Developments, June-2003, s.31-34
• 39. Şaşmaz, M.Ü., Yayla, Y.E. (2018). “Ekonomik Kalkınmanın Belirleyicilerinin Değerlendirilmesi: Ekonomik Faktörler”, International Journal of Public Finance, Vol.3, No.2, pp. 249-268.
• 40. Şenalp Mehmet Gürsan (2007) "Dünden Bugüne Kurumsal İktisat," Der: Eyüp Özveren, Kurumsal İktisat içinde, İmge Yayınevi, s. 45-93
• 41. Tabakoğlu Ahmet, ‘‘Bir İlim Olarak İslam İktisadı’’ İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı:16, 2010, ss.11-34
• 42. Tabakoğlu Ahmet (2008), “İslam İktisadına Giriş”, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• 43. Tarhan B, Gençkaya Ömer F., Ergül E, Özsemerci K, Özbaran H. (2006), Bir Olgu Olarak Yolsuzluk: Nedenler, Etkiler ve Çözüm Önerileri, Ankara, Metsa Basımevi
• 44. Tanzi. V., Davoodi H. (1997), “Corruption, Public Investment and Growth.” http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/wp97139.pdf (Erişim 10-02-2018).
• 45. Türkay Mehmet (1995), ‘‘Gelişme Kavramsal Köken ve Yorumlar’’, Gelişme İktisadı Kuram Eleştiri Yorum içinde, Ed. İşgüden Tamer, Ercan Fuat, Türkay Mehmet, İstanbul: Beta Yay. ss. 89-110
• 46. Uzun Meral (2009), ‘‘Mülkiyet Hakları ve Ekonomik Gelişme’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:23, Sayı: 1, Erzurum, ss. 291-308
• 47. Ülgener F. Sabri 1995, Milli Gelir, İstihdam ve İktisadi Büyüme, Der Yay. İstanbul
• 48. Yakar S. Cebeci K. (2007), ‘‘Yolsuzluğun Ekonomik Büyümeye Etkileri Üzerine Teorik Bir İnceleme’’ http://www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale226.pdf (Erişim: 02-03-2018)
• 49. Zolezzi G. (1996), ‘‘Théories des Droits de Propriétés et Salarié-Propriétaire Majoritaire. Application au Rachat d’Entreprise par les Salariés’’, Thèse de Doctorat Non Editée, Aix en Provence: Université d’Aix Marseille III, CETFI